Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.cookies.html
Data pl v0.2 - by KESS
Dzisiaj jest czwartek, 09 lutego 2023 r. 40 dzień roku
1) przed organami administracji publicznej w należących do
właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze
decyzji administracyjnych,
2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami,
gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania
spraw określonych w pkt 1,
3) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami
jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz
między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2, a także między tymi
organami a sądami,
4) w sprawach wydawania zaświadczeń.
Art. 2. Kodeks postępowania administracyjnego normuje
ponadto postępowanie w sprawie skarg i wniosków (Dział VIII) przed organami
państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami
organizacji społecznych.
Art. 3. § 1. Przepisów Kodeksu postępowania
administracyjnego nie stosuje się do:
1) postępowania w sprawach karnych skarbowych,
2) (1) spraw uregulowanych w ustawie z dnia 29 sierpnia
1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 i Nr 160, poz. 1083, z
1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 11, poz. 95 i Nr 92, poz. 1062 oraz z
2000 r. Nr 94, poz. 1037), z wyjątkiem przepisów działów IV, V i VIII.
§ 2. Przepisów
Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się również do postępowania
w sprawach:
1) (skreślony),
2) (skreślony),
3) (skreślony),
4) należących do właściwości polskich przedstawicielstw
dyplomatycznych i urzędów konsularnych,
o ile przepisy szczególne nie
stanowią inaczej.
§ 3. Przepisów
Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się także do postępowania w
sprawach wynikających z:
1) nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między
organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,
2) podległości służbowej pracowników organów i jednostek
organizacyjnych wymienionych w pkt 1,
o ile przepisy szczególne nie
stanowią inaczej.
§ 4. Do
postępowania w sprawach wymienionych w § 1, 2 i 3 pkt 2 stosuje się jednak
przepisy działu VIII.
§ 5. Rada
Ministrów w drodze rozporządzenia może rozciągnąć przepisy Kodeksu postępowania
administracyjnego w całości lub w części na postępowania w sprawach
wymienionych w § 2.
Art. 4. Kodeks postępowania administracyjnego nie
narusza szczególnych uprawnień wynikających z immunitetów dyplomatycznych i
konsularnych oraz umów i zwyczajów międzynarodowych.
Art. 5. § 1. Jeżeli przepis prawa powołuje
się ogólnie na przepisy o postępowaniu administracyjnym, rozumie się przez to
przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
§ 2. Ilekroć
w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego jest mowa o:
1) kodeksie - rozumie się przez to Kodeks postępowania
administracyjnego,
2) sądzie administracyjnym - rozumie się przez to Naczelny Sąd
Administracyjny,
3) organach administracji publicznej - rozumie się przez to
ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich
lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej
i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i
podmioty wymienione w art. 1 pkt 2,
4) ministrach - rozumie się przez to Prezesa i wiceprezesa Rady
Ministrów pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem
administracji rządowej, ministrów kierujących określonym działem administracji
rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów,
kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych,
podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego
ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych
załatwiających sprawy, o których mowa w art. 1 pkt 1 i 4,
5) organizacjach społecznych - rozumie się przez to organizacje
zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne,
6) organach jednostek samorządu terytorialnego - rozumie się przez
to organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatów, wójta,
burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa oraz
kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza
(prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe
kolegia odwoławcze.
Rozdział
2
Zasady
ogólne
Art. 6. Organy administracji publicznej działają na
podstawie przepisów prawa.
Art. 7. W toku postępowania organy administracji
publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne
do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając
na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.
Art. 8. Organy administracji publicznej obowiązane są
prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do
organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli.
Art. 9. Organy administracji publicznej są obowiązane
do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych
i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących
przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony
i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu
nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i
wskazówek.
Art. 10. § 1. Organy administracji
publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium
postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do
zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
§ 2. Organy
administracji publicznej mogą odstąpić od zasady określonej w § 1 tylko w
przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na
niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą
niepowetowaną szkodę materialną.
§ 3. Organ
administracji publicznej obowiązany jest utrwalić w aktach sprawy, w drodze
adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady określonej w § 1.
Art. 11. Organy administracji publicznej powinny
wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu
sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do wykonania przez strony
decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.
Art. 12. § 1. Organy administracji
publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się
możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.
§ 2. Sprawy,
które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być
załatwione niezwłocznie.
Art. 13. § 1. Sprawy, w których uczestniczą
strony o spornych interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej
przed organem administracji publicznej (ugoda administracyjna).
§ 2. Organ
administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie,
powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia
ugody.
Art. 14. § 1. Sprawy należy załatwiać w
formie pisemnej.
§ 2. Sprawy
mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis
prawa nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego
załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej
przez stronę adnotacji.
Art. 15. Postępowanie administracyjne jest
dwuinstancyjne.
Art. 16. § 1. Decyzje, od których nie służy
odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub
zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie
postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w
ustawach szczególnych.
§ 2. Decyzje
mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z
prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach.
Rozdział
3
Organy
wyższego stopnia i organy naczelne
Art. 17. Organami wyższego stopnia w rozumieniu
kodeksu są:
1) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego -
samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej,
2) w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,
3) w stosunku do organów administracji publicznej innych niż
określone w pkt 1 i 2 - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie,
a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,
4) w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie
organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy
sprawujący nadzór nad ich działalnością.
Art. 18. Organami naczelnymi w rozumieniu kodeksu są:
1) w stosunku do organów administracji rządowej, organów jednostek
samorządu terytorialnego, z wyjątkiem samorządowych kolegiów odwoławczych, oraz
organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych - Prezes Rady
Ministrów lub właściwi ministrowie,
2) w stosunku do organów państwowych innych niż określone w pkt 1 -
odpowiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu działania,
3) w stosunku do organów organizacji społecznych - naczelne organy
tych organizacji, a w razie braku takiego organu - Prezes Rady Ministrów lub
właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.
Rozdział
4
Właściwość
organów
Art. 19. Organy administracji publicznej
przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.
Art. 20. Właściwość rzeczową organu administracji publicznej
ustala się według przepisów o zakresie jego działania.
1) w sprawach dotyczących nieruchomości - według miejsca jej
położenia; jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub
więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się
większa część nieruchomości,
2) w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - według
miejsca, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony,
3) w innych sprawach - według miejsca zamieszkania (siedziby) w
kraju, a w braku zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu strony lub jednej
ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub
pobytu - według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w
kraju.
§ 2. Jeżeli
nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób wskazany w § 1, sprawa należy
do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące
wszczęcie postępowania, albo w razie braku ustalenia takiego miejsca - do
organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m. st. Warszawie.
Art. 22. § 1. Spory o właściwość
rozstrzygają:
1) między organami jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem
przypadków określonych w pkt 2-4 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w
razie braku takiego organu - sąd administracyjny,
2) między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji
zespolonej tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu
starosty - starosta,
3) między organami administracji zespolonej w jednym województwie nie
wymienionymi w pkt 2 - wojewoda,
4) między organami jednostek samorządu terytorialnego w różnych
województwach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej -
minister właściwy do spraw administracji publicznej,
5) (skreślony),
6) między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w
różnych województwach - minister właściwy do spraw administracji publicznej,
7) między wojewodą a organami administracji niezespolonej -
minister właściwy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z organem
sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą,
8) między organami administracji publicznej innymi niż wymienione w
pkt 1-4, 6 i 7 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku
takiego organu - minister właściwy do spraw administracji publicznej,
9) między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest
minister - Prezes Rady Ministrów.
§ 2. Spory
o właściwość między organami samorządu terytorialnego a terenowymi organami
administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny.
§ 3. Z
wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:
1) strona,
2) organ jednostki samorządu terytorialnego lub inny organ
administracji publicznej, pozostające w sporze,
3) minister właściwy do spraw administracji publicznej,
4) minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator
Generalny,
5) Rzecznik Praw Obywatelskich.
Art. 23. Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość
organ administracji publicznej, na którego obszarze wynikła sprawa, podejmuje
tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub
słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ właściwy do rozstrzygnięcia
sporu.
Rozdział
5
Wyłączenie
pracownika oraz organu
Art. 24. § 1. Pracownik organu
administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w
sprawie:
1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim
stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,
2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,
3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub
kurateli,
4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest
przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest
jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3,
5) w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej
decyzji,
6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe,
postępowanie dyscyplinarne lub karne,
7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w
stosunku nadrzędności służbowej.
§ 2. Powody
wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu
małżeństwa (§ 1 pkt 2), przysposobienia, opieki lub kurateli (§ 1 pkt 3).
§ 3. Bezpośredni
przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony
albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie
uprawdopodobnione istnienie okoliczności nie wymienionych w § 1, które mogą
wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika.
§ 4. Wyłączony
pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu
na interes społeczny lub ważny interes stron.
Art. 25. § 1. Organ administracji
publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów
majątkowych:
1) jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w
stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3,
2) osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio
wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach określonych w art.
24 § 1 pkt 2 i 3.
§ 2. Przepis
art. 24 § 4 stosuje się odpowiednio.
Art. 26. § 1. W przypadku wyłączenia pracownika
(art. 24) jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia
sprawy.
§ 2. W
przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia:
1) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 § 1 pkt 1 - organ
wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę,
2) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 § 1 pkt 2 - organ
wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w tym przepisie zajmuje
stanowisko kierownicze.
Organ wyższego stopnia może do
załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy sobie organ. W razie gdy osobą
wymienioną w art. 25 § 1 pkt 2 jest minister albo prezes samorządowego kolegium
odwoławczego, organ właściwy do załatwienia sprawy wyznacza Prezes Rady
Ministrów.
§ 3. Jeżeli
wskutek wyłączenia pracowników organu administracji publicznej organ ten stał
się niezdolny do załatwienia sprawy, stosuje się odpowiednio § 2.
Art. 27. § 1. Członek organu kolegialnego
podlega wyłączeniu w przypadkach określonych w art. 24 § 1. O wyłączeniu tego
członka w przypadkach określonych w art. 24 § 3 postanawia przewodniczący
organu kolegialnego lub organu wyższego stopnia na wniosek strony, członka
organu kolegialnego albo z urzędu.
§ 2. Jeżeli
wskutek wyłączenia członków organu kolegialnego organ ten stał się niezdolny do
podjęcia uchwały z braku wymaganego quorum, stosuje się odpowiednio przepisy
art. 26 § 2.
§ 3. Jeżeli
samorządowe kolegium odwoławcze wskutek wyłączenia jego członków nie może
załatwić sprawy, minister właściwy do spraw administracji publicznej wyznacza
do załatwienia sprawy inne samorządowe kolegium odwoławcze.
Art. 27a. (skreślony).
Rozdział
6
Strona
Art. 28. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego
lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na
swój interes prawny lub obowiązek.
Art. 29. Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby
prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i
organizacje społeczne - również jednostki nie posiadające osobowości prawnej.
Art. 30. § 1. Zdolność prawną i zdolność do
czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego, o ile
przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
§ 2. Osoby
fizyczne nie posiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych
ustawowych przedstawicieli.
§ 3. Strony
nie będące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub statutowych
przedstawicieli.
§ 4. W
sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub
śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują
jej następcy prawni.
§ 5. W
sprawach dotyczących spadków nie objętych jako strony działają osoby sprawujące
zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku - kurator wyznaczony przez sąd
na wniosek organu administracji publicznej.
Art. 31. § 1. Organizacja społeczna może w
sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem:
1) wszczęcia postępowania,
2) dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu,
jeżeli jest to uzasadnione celami
statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny.
§ 2. Organ
administracji publicznej, uznając żądanie organizacji społecznej za
uzasadnione, postanawia o wszczęciu postępowania z urzędu lub o dopuszczeniu
organizacji do udziału w postępowaniu. Na postanowienie o odmowie wszczęcia
postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej
służy zażalenie.
§ 3. Organizacja
społeczna uczestniczy w postępowaniu na prawach strony.
§ 4. Organ
administracji publicznej, wszczynając postępowanie w sprawie dotyczącej innej
osoby, zawiadamia o tym organizację społeczną, jeżeli uzna, że może ona być
zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe,
i gdy przemawia za tym interes społeczny.
§ 5. Organizacja
społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może za
zgodą organu administracji publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w
sprawie, wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego.
§ 6. (skreślony).
Art. 32. Strona może działać przez pełnomocnika, chyba
że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.
Art. 33. § 1. Pełnomocnikiem strony może
być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych.
§ 2. Pełnomocnictwo
powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu.
§ 3. (2)
Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis
pełnomocnictwa. Adwokat lub radca prawny oraz rzecznik patentowy może sam
uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa.
§ 4. W
sprawach mniejszej wagi organ administracji publicznej może nie żądać
pełnomocnictwa, jeśli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub
domownik strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do
występowania w imieniu strony.
Art. 34. § 1. Organ administracji
publicznej wystąpi do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby
nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych, o ile przedstawiciel nie
został już wyznaczony.
§ 2. W
przypadku konieczności podjęcia czynności nie cierpiącej zwłoki organ
administracji publicznej wyznacza dla osoby nieobecnej przedstawiciela
uprawnionego do działania w postępowaniu do czasu wyznaczenia dla niej
przedstawiciela przez sąd.
Rozdział
7
Załatwianie
spraw
Art. 35. § 1. Organy administracji
publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki.
§ 2. Niezwłocznie
powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody
przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w
oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed
którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych,
którymi rozporządza ten organ.
§ 3. Załatwienie
sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż
w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu
dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym -
w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.
§ 4. Organy
wyższego stopnia mogą określać rodzaje spraw, które załatwiane są w terminach
krótszych niż określone w § 3.
§ 5. Do
terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów
przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów
zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo
z przyczyn niezależnych od organu.
Art. 36. § 1. O każdym przypadku niezałatwienia
sprawy w terminie określonym w art. 35 organ administracji publicznej
obowiązany jest zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy
termin załatwienia sprawy.
§ 2. Ten
sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku
zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu.
Art. 37. § 1. Na niezałatwienie sprawy w
terminie określonym w art. 35 lub ustalonym w myśl art. 36 stronie służy
zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia.
§ 2. Organ
wymieniony w § 1, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin
załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia
sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających
naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.
Art. 38. Pracownik organu administracji publicznej,
który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie
dopełnił obowiązku wynikającego z art. 36 albo nie załatwił sprawy w dodatkowym
terminie ustalonym w myśl art. 37 § 2, podlega odpowiedzialności porządkowej
lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach
prawa.
Rozdział
8
Doręczenia
Art. 39. Organ administracji publicznej doręcza pisma
za pokwitowaniem przez pocztę, przez swoich pracowników lub przez inne
upoważnione osoby lub organy.
Art. 40. § 1. Pisma doręcza się stronie, a
gdy strona działa przez przedstawiciela - temu przedstawicielowi.
§ 2. Jeżeli
strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi.
§ 3. W
sprawie wszczętej na skutek podania złożonego przez dwie lub więcej stron pisma
doręcza się wszystkim stronom, chyba że w podaniu wskazały jedną jako
upoważnioną do odbioru pism.
Art. 41. § 1. W toku postępowania strony
oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ
administracji publicznej o każdej zmianie swego adresu.
§ 2. W
razie zaniedbania obowiązku określonego w § 1 doręczenie pisma pod
dotychczasowym adresem ma skutek prawny.
Art. 42. § 1. Pisma doręcza się osobom
fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu pracy.
§ 2. Pisma
mogą być doręczone również w lokalu organu administracji publicznej, jeżeli
przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
§ 3. W
razie niemożności doręczenia pisma w sposób określony w § 1 i 2, a także w
razie koniecznej potrzeby, pisma doręcza się w każdym miejscu, gdzie się
adresata zastanie.
Art. 43. (3)W przypadku nieobecności
adresata pismo doręcza się, za pokwitowaniem, dorosłemu domownikowi, sąsiadowi
lub dozorcy domu, jeżeli osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. O
doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy zawiadamia się adresata, umieszczając
zawiadomienie w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy to nie jest możliwe, w
drzwiach mieszkania.
Art. 44.(4) § 1. W razie
niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 42 i 43:
1) poczta przechowuje pismo przez okres siedmiu dni w swojej
placówce, w przypadku doręczania pisma przez pocztę,
2) pismo składa się w urzędzie właściwej gminy na okres siedmiu
dni, w przypadku doręczania pisma przez pracownika lub upoważnioną osobę lub
organ.
§ 2. Zawiadomienie
o złożeniu pisma w miejscu określonym w § 1, umieszcza się w oddawczej skrzynce
pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, w drzwiach mieszkania adresata albo
jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności
zawodowe, bądź w miejscu widocznym na nieruchomości, której postępowanie
dotyczy; w tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego
dnia terminu, o którym mowa w § 1.
Art. 45. Jednostkom organizacyjnym i organizacjom
społecznym doręcza się pisma w lokalu ich siedziby do rąk osób uprawnionych do
odbioru pism.
Art. 46. § 1. Odbierający pismo potwierdza
doręczenie mu pisma swym podpisem ze wskazaniem daty doręczenia.
§ 2. Jeżeli
odbierający pismo uchyla się od potwierdzenia doręczenia lub nie może tego
uczynić, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która
odebrała pismo, i przyczynę braku jej podpisu.
Art. 47. § 1. Jeżeli adresat odmawia
przyjęcia pisma przesłanego mu przez pocztę lub inny organ albo w inny sposób,
pismo zwraca się nadawcy z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy.
Pismo wraz z adnotacją włącza się do akt sprawy.
§ 2. W
przypadkach, o których mowa w § 1, uznaje się, że pismo doręczone zostało w
dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.
Art. 48. § 1. Pisma skierowane do osób nie
znanych z miejsca pobytu, dla których sąd nie wyznaczył przedstawiciela,
doręcza się przedstawicielowi ustanowionemu w myśl art. 34.
§ 2. Pisma
kierowane do osób korzystających ze szczególnych uprawnień wynikających z immunitetu
dyplomatycznego lub konsularnego doręcza się w sposób przewidziany w przepisach
szczególnych, w umowach i zwyczajach międzynarodowych.
Art. 49. Strony mogą być zawiadamiane o decyzjach i
innych czynnościach organów administracji publicznej przez obwieszczenie lub w
inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania,
jeżeli przepis szczególny tak stanowi; w tych przypadkach zawiadomienie bądź
doręczenie uważa się za dokonane po upływie czternastu dni od dnia publicznego
ogłoszenia.
Rozdział
9
Wezwania
Art. 50. § 1. Organ administracji
publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do
złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie,
jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania
czynności urzędowych.
§ 2. Organ
obowiązany jest dołożyć starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było
uciążliwe.
§ 3. W
przypadkach, w których osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby,
kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, organ może dokonać
określonej czynności lub przyjąć wyjaśnienie albo przesłuchać osobę wezwaną w
miejscu jej pobytu, jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się
ta osoba.
Art. 51. § 1. Do osobistego stawienia się
wezwany jest obowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym zamieszkuje
albo przebywa.
§ 2. Obowiązek
osobistego stawiennictwa dotyczy również wezwanego, zamieszkałego lub
przebywającego w sąsiedniej gminie albo mieście.
Art. 52. W toku postępowania organ administracji
publicznej zwraca się do właściwego terenowego organu administracji rządowej
lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej lub
przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo
do dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organ
prowadzący postępowanie oznaczy zarazem okoliczności będące przedmiotem
wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane.
Art. 53. Przepisów art. 51 i 52 nie stosuje się w
przypadkach, w których charakter sprawy lub czynności wymaga dokonania
czynności przed organem administracji publicznej prowadzącym postępowanie.
Art. 54. § 1. W wezwaniu należy wskazać:
1) nazwę i adres organu wzywającego,
2) imię i nazwisko wzywanego,
3) w jakiej sprawie oraz w jakim charakterze i w jakim celu zostaje
wezwany,
4) czy wezwany powinien się stawić osobiście lub przez
pełnomocnika, czy też może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie,
5) termin, do którego żądanie powinno być spełnione, albo dzień,
godzinę i miejsce stawienia się wezwanego lub jego pełnomocnika,
6) skutki prawne niezastosowania się do wezwania.
§ 2. Wezwanie
powinno być zaopatrzone podpisem pracownika organu wzywającego, z podaniem
imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego.
Art. 55. § 1. W sprawach nie cierpiących
zwłoki wezwania można dokonać również telegraficznie lub telefonicznie albo
przy użyciu innych środków łączności, z podaniem danych wymienionych w art. 54.
§ 2. Wezwanie
dokonane w sposób określony w § 1 powoduje skutki prawne tylko wtedy, gdy nie
ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim
terminie.
Art. 56. § 1. Osobie, która stawiła się na
wezwanie, przyznaje się koszt podróży i inne należności według przepisów o
należnościach świadków i biegłych w postępowaniu sądowym. Dotyczy to również
kosztów osobistego stawiennictwa stron, gdy postępowanie zostało wszczęte z urzędu
albo gdy strona została bez swojej winy błędnie wezwana do stawienia się.
§ 2. Żądanie
przyznania należności należy zgłosić organowi administracji publicznej, przed
którym toczy się postępowanie, przed wydaniem decyzji, pod rygorem utraty
roszczenia.
Rozdział
10
Terminy
Art. 57. § 1. Jeżeli początkiem terminu
określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie
uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z
wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu.
§ 2. Terminy
określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu,
który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu.
§ 3. Terminy
określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu,
który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim
miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca.
§ 4. Jeżeli
koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień
terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni.
§ 5. (5)
Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem nadano pismo w
polskiej placówce pocztowej operatora publicznego albo złożono w polskim
urzędzie konsularnym. Termin uważa się za zachowany również w przypadku, gdy
przed jego upływem żołnierz lub członek załogi statku morskiego złożył je w
dowództwie jednostki wojskowej lub kapitanowi statku, a także gdy osoba
pozbawiona wolności złożyła pismo w administracji zakładu karnego.
Art. 58. § 1. W razie uchybienia terminu
należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że
uchybienie nastąpiło bez jego winy.
§ 2. Prośbę
o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania
przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić
czynności, dla której określony był termin.
§ 3. Przywrócenie
terminu do złożenia prośby przewidzianej w § 2 jest niedopuszczalne.
Art. 59. § 1. O przywróceniu terminu
postanawia właściwy w sprawie organ administracji publicznej. Od postanowienia
o odmowie przywrócenia terminu służy zażalenie.
§ 2. O
przywróceniu terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia postanawia
ostatecznie organ właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia.
Art. 60. Przed rozpatrzeniem prośby o przywrócenie
terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia organ administracji publicznej na
żądanie strony może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia.
DZIAŁ
II
POSTĘPOWANIE
Rozdział
1
Wszczęcie
postępowania
Art. 61. § 1. Postępowanie administracyjne
wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu.
§ 2. Organ
administracji publicznej może ze względu na szczególnie ważny interes strony
wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga
wniosku strony. Organ obowiązany jest uzyskać na to zgodę strony w toku
postępowania, a w razie nieuzyskania zgody - postępowanie umorzyć.
§ 3. Datą
wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi
administracji publicznej.
§ 4. O
wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron należy
zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie.
Art. 62. W sprawach, w których prawa lub obowiązki
stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz z tej samej podstawy
prawnej i w których właściwy jest ten sam organ administracji publicznej, można
wszcząć i prowadzić jedno postępowanie dotyczące więcej niż jednej strony.
Art. 63. § 1. Podania (żądania,
wyjaśnienia, odwołania, zażalenia) mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie
lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do
protokołu.
§ 2. Podanie
powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i
żądanie oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach
szczególnych.
§ 3. Podanie
wniesione pisemnie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane przez
wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. Gdy
podanie wnosi osoba, która nie może lub nie umie złożyć podpisu, podanie lub
protokół podpisuje za nią inna osoba przez nią upoważniona, czyniąc o tym
wzmiankę obok podpisu.
§ 4. Organ
administracji publicznej obowiązany jest potwierdzić wniesienie podania, jeżeli
wnoszący je tego zażąda.
Art. 64. § 1. Jeżeli w podaniu nie wskazano
adresu wnoszącego i nie ma możności ustalenia tego adresu na podstawie
posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania.
§ 2. Jeżeli
podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy
wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że nieusunięcie
tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.
Art. 65. § 1. Jeżeli organ administracji
publicznej, do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy w sprawie, powinien
niezwłocznie przekazać je do organu właściwego, zawiadamiając o tym wnoszącego
podanie.
§ 2. Podanie
wniesione do organu niewłaściwego przed upływem przepisanego terminu uważa się
za wniesione z zachowaniem terminu.
Art. 66. § 1. Jeżeli podanie dotyczy kilku
spraw podlegających załatwianiu przez różne organy, organ administracji
publicznej, do którego podanie wniesiono, uczyni przedmiotem rozpoznania sprawy
należące do jego właściwości. Równocześnie zawiadomi wnoszącego podanie, że w
sprawach innych powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu, i
poinformuje go o treści § 2.
§ 2. Odrębne
podanie złożone zgodnie z zawiadomieniem, o którym mowa w § 1, w terminie
czternastu dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu
wniesienia pierwszego podania.
§ 3. Jeżeli
podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można
ustalić na podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika, że właściwym w
sprawie jest sąd, organ, do którego podanie wniesiono, zwraca je wnoszącemu z
odpowiednim pouczeniem.
Rozdział
2
Protokoły
i adnotacje
Art. 67. § 1. Organ administracji
publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania, mającej
istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny
sposób utrwalona na piśmie.
§ 2. W
szczególności sporządza się protokół:
1) przyjęcia wniesionego ustnie podania,
2) przesłuchania strony, świadka i biegłego,
3) oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale przedstawiciela
organu administracji publicznej,
4) rozprawy,
5) ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia.
Art. 68. § 1. Protokół sporządza się tak,
aby z niego wynikało, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w
jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych
czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.
§ 2. Protokół
odczytuje się wszystkim osobom obecnym, biorącym udział w czynności urzędowej,
które powinny następnie protokół podpisać. Odmowę lub brak podpisu
którejkolwiek osoby należy omówić w protokole.
Art. 69. § 1. Protokół przesłuchania
powinien być odczytany i przedstawiony do podpisu osobie zeznającej
niezwłocznie po złożeniu zeznania.
§ 2. W
protokołach przesłuchania osoby, która złożyła zeznanie w języku obcym, należy
podać w przekładzie na język polski treść złożonego zeznania oraz wskazać osobę
i adres tłumacza, który dokonał przekładu; tłumacz ten powinien podpisać protokół
przesłuchania.
Art. 70. Organ administracji publicznej może zezwolić
na dołączenie do protokołu zeznania na piśmie, podpisanego przez zeznającego,
oraz innych dokumentów mających znaczenie dla sprawy.
Art. 71. Skreśleń i poprawek w protokole należy tak
dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Skreślenia i
poprawki powinny być stwierdzone w protokole przed jego podpisaniem.
Art. 72. Czynności organu administracji publicznej, z
których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub toku
postępowania, utrwala się w aktach w formie adnotacji podpisanej przez
pracownika, który dokonał tych czynności.
Rozdział
3
Udostępnianie
akt
Art. 73. § 1. W każdym stadium postępowania
organ administracji publicznej obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie
akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów.
§ 2. Strona
może żądać uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów z akt sprawy lub
wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione
ważnym interesem strony.
Art. 74. § 1. Przepisu art. 73 nie stosuje
się do akt sprawy, objętych ochroną tajemnicy państwowej, a także do innych
akt, które organ administracji publicznej wyłączy ze względu na ważny interes
państwowy.
§ 2. Odmowa
umożliwienia stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek i
odpisów, uwierzytelnienia takich odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów
następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Rozdział
4
Dowody
Art. 75. § 1. Jako dowód należy dopuścić
wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z
prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie
biegłych oraz oględziny.
§ 2. Jeżeli
przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu
prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracji, organ
administracji publicznej odbiera od strony, na jej wniosek, oświadczenie
złożone pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Przepis art. 83 § 3
stosuje się odpowiednio.
Art. 76. § 1. Dokumenty urzędowe
sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich
zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.
§ 2. Przepis
§ 1 stosuje się odpowiednio do dokumentów urzędowych sporządzanych przez organy
jednostek organizacyjnych lub podmioty, w zakresie poruczonych im z mocy prawa
lub porozumienia spraw wymienionych w art. 1 pkt 1 i 4.
§ 3. Przepisy
§ 1 i 2 nie wyłączają możliwości przeprowadzenia dowodu przeciwko treści
dokumentów wymienionych w tych przepisach.
Art. 77. § 1. Organ administracji
publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały
materiał dowodowy.
§ 2. Organ
może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje
postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu.
§ 3. Organ
przeprowadzający postępowanie na wezwanie organu właściwego do załatwienia
sprawy (art. 52) może z urzędu lub na wniosek strony przesłuchać również nowych
świadków i biegłych na okoliczności będące przedmiotem tego postępowania.
§ 4. Fakty
powszechnie znane oraz fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu. Fakty
znane organowi z urzędu należy zakomunikować stronie.
Art. 78. § 1. Żądanie strony dotyczące
przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu jest
okoliczność mająca znaczenie dla sprawy.
§ 2. Organ
administracji publicznej może nie uwzględnić żądania (§ 1), które nie zostało
zgłoszone w toku przeprowadzania dowodów lub w czasie rozprawy, jeżeli żądanie
to dotyczy okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami, chyba że mają one
znaczenie dla sprawy.
Art. 79. § 1. Strona powinna być
zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych
lub oględzin przynajmniej na siedem dni przed terminem.
§ 2. Strona
ma prawo brać udział w przeprowadzeniu dowodu, może zadawać pytania świadkom,
biegłym i stronom oraz składać wyjaśnienia.
Art. 80. Organ administracji publicznej ocenia na
podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została
udowodniona.
Art. 81. Okoliczność faktyczna może być uznana za
udowodnioną, jeżeli strona miała możność wypowiedzenia się co do
przeprowadzonych dowodów, chyba że zachodzą okoliczności, o których mowa w art.
10 § 2.
Art. 82. Świadkami nie mogą być:
1) osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń,
2) osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej
na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym
obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy,
3) duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.
Art. 83. § 1. Nikt nie ma prawa odmówić
zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych
i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób
pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo
odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub
kurateli.
§ 2. Świadek
może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub
bliskich wymienionych w § 1 na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią
szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie
chronionej tajemnicy zawodowej.
§ 3. Przed
odebraniem zeznania organ administracji publicznej uprzedza świadka o prawie
odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności za fałszywe
zeznania.
Art. 84. § 1. Gdy w sprawie wymagane są
wiadomości specjalne, organ administracji publicznej może zwrócić się do
biegłego lub biegłych o wydanie opinii.
§ 2. Biegły
podlega wyłączeniu na zasadach i w trybie określonym w art. 24. Poza tym do
biegłych stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków.
Art. 85. § 1. Organ administracji
publicznej może w razie potrzeby przeprowadzić oględziny.
§ 2. Jeżeli
przedmiot oględzin znajduje się u osób trzecich, osoby te są obowiązane na
wezwanie organu do okazania przedmiotu oględzin.
Art. 86. Jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub
z powodu ich braku pozostały nie wyjaśnione fakty istotne do rozstrzygnięcia
sprawy, organ administracji publicznej dla ich wyjaśnienia może przesłuchać
stronę. Do przesłuchania stron stosuje się przepisy dotyczące świadków, z
wyłączeniem przepisów o środkach przymusu.
Art. 87. Organ kolegialny, właściwy do wydania
decyzji w sprawie, może zlecić przeprowadzenie postępowania dowodowego lub jego
części jednemu ze swych członków lub pracowników, jeżeli szczególne przepisy
temu się nie sprzeciwiają.
Art. 88. § 1. Kto, będąc obowiązany do
osobistego stawienia się (art. 51), mimo prawidłowego wezwania nie stawił się
bez uzasadnionej przyczyny jako świadek lub biegły albo bezzasadnie odmówił
złożenia zeznania, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin albo udziału w
innej czynności urzędowej, może być ukarany przez organ przeprowadzający dowód
grzywną do 50 zł, a w razie ponownego niezastosowania się do wezwania - grzywną
do 200 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie.
§ 2. Organ,
który nałożył karę grzywny, może na wniosek ukaranego, złożony w ciągu siedmiu
dni od daty otrzymania zawiadomienia o ukaraniu, uznać za usprawiedliwioną
nieobecność lub odmowę zeznania, wydania opinii albo okazania przedmiotu
oględzin i zwolnić od kary grzywny. Na odmowę zwolnienia od kary służy
zażalenie.
§ 3. Ukaranie
grzywną nie wyklucza możności zastosowania do opornego świadka środków przymusu
przewidzianych w przepisach szczególnych.
Art. 88a. W razie uchybienia przez żołnierza w
czynnej służbie wojskowej obowiązkom, o których mowa w art. 88 § 1, organ
przeprowadzający dowód, zamiast wymierzyć żołnierzowi karę grzywny, występuje
do dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz ten pełni służbę, z wnioskiem
o pociągnięcie go do odpowiedzialności dyscyplinarnej.
Rozdział
5
Rozprawa
Art. 89. § 1. Organ administracji publicznej
przeprowadzi w toku postępowania rozprawę w każdym przypadku, gdy zapewni to
przyspieszenie lub uproszczenie postępowania bądź osiągnięcie celu
wychowawczego albo gdy wymaga tego przepis prawa.
§ 2. Organ
powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów
stron oraz gdy jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków
lub biegłych albo w drodze oględzin.
Art. 90. § 1. Organ administracji
publicznej podejmuje przed rozprawą czynności niezbędne do jej przeprowadzenia.
§ 2. W
szczególności organ wzywa:
1) strony do złożenia przed rozprawą wyjaśnień, dokumentów i innych
dowodów i do stawienia się na rozprawę osobiście lub przez przedstawicieli albo
pełnomocników,
2) świadków i biegłych do stawienia się na rozprawę.
§ 3. Ponadto
organ zawiadamia o rozprawie państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne,
organizacje społeczne, a także inne osoby, jeżeli ich udział w rozprawie jest
uzasadniony ze względu na jej przedmiot. W tym przypadku organ wzywa je do
wzięcia udziału w rozprawie albo do złożenia przed rozprawą oświadczenia i
dowodów dla jego poparcia.
Art. 91. § 1. W wezwaniu na rozprawę
określa się termin, miejsce i przedmiot rozprawy.
§ 2. Stronom,
świadkom, biegłym oraz państwowym i samorządowym jednostkom organizacyjnym,
organizacjom i innym osobom, wezwanym do udziału w rozprawie (art. 90 § 3),
doręcza się wezwanie na piśmie.
§ 3. Jeżeli
zachodzi prawdopodobieństwo, że oprócz wezwanych stron, uczestniczących w
postępowaniu, mogą być jeszcze w sprawie inne strony, nie znane organowi
administracji publicznej, należy ponadto o terminie, miejscu i przedmiocie
rozprawy ogłosić w drodze obwieszczeń albo w sposób zwyczajowo przyjęty w danej
miejscowości.
Art. 92. Termin rozprawy powinien być tak wyznaczony,
aby doręczenie wezwań oraz ogłoszenie o rozprawie nastąpiły przynajmniej na
siedem dni przed rozprawą.
Art. 93. Rozprawą kieruje wyznaczony do
przeprowadzenia rozprawy pracownik tego organu administracji publicznej, przed
którym toczy się postępowanie. Gdy postępowanie toczy się przed organem
kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony członek organu
kolegialnego.
Art. 94. § 1. Nieobecność na rozprawie
stron należycie wezwanych na rozprawę nie stanowi przeszkody do jej
przeprowadzenia.
§ 2. Kierujący
rozprawą odroczy ją, jeżeli stwierdzi poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron
na rozprawę, jeżeli niestawienie się strony zostało spowodowane przeszkodą
trudną do przezwyciężenia, a także z innej ważnej przyczyny.
Art. 95. § 1. Na rozprawie strony mogą
składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje i zarzuty oraz przedstawiać
dowody na ich poparcie. Ponadto strony mogą wypowiadać się co do wyników
postępowania dowodowego.
§ 2. Kierujący
rozprawą może uchylić zadawane świadkom, biegłym i stronom pytania, jeżeli nie
mają one istotnego znaczenia dla sprawy. Jednakże na żądanie strony należy
zamieścić w protokole osnowę treści uchylonego pytania.
Art. 96. Za niewłaściwe zachowanie się w czasie
rozprawy strony, świadkowie, biegli i inne osoby uczestniczące w rozprawie mogą
być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone z miejsca rozprawy przez kierującego
rozprawą oraz ukarane grzywną do 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną
służy zażalenie.
Rozdział
6
Zawieszenie
postępowania
Art. 97. § 1. Organ administracji
publicznej zawiesza postępowanie:
1) w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie
spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie
zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega
umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105),
2) w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony,
3) w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego
przedstawiciela zdolności do czynności prawnych,
4) gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego
rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.
§ 2. Gdy
ustąpiły przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania, organ administracji
publicznej podejmie postępowanie z urzędu lub na żądanie strony.
Art. 98. § 1. Organ administracji
publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której
żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony
oraz nie zagraża to interesowi społecznemu.
§ 2. Jeżeli
w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci
się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za
wycofane.
Art. 99. Organ administracji publicznej, który z
przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 1-3 zawiesił postępowanie wszczęte z
urzędu, poczyni równocześnie niezbędne kroki w celu usunięcia przeszkody do
dalszego prowadzenia postępowania. Tak samo postąpi organ w razie zawieszenia z
tej samej przyczyny postępowania wszczętego na żądanie strony, jeżeli interes
społeczny przemawia za załatwieniem sprawy.
Art. 100. § 1. Organ administracji
publicznej, który zawiesił postępowanie z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt
4, wystąpi równocześnie do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie
zagadnienia wstępnego albo wezwie stronę do wystąpienia o to w oznaczonym
terminie, chyba że strona wykaże, że już zwróciła się w tej sprawie do
właściwego organu lub sądu.
§ 2. Jeżeli
zawieszenie postępowania z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 4 mogłoby
spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważną
szkodę dla interesu społecznego, organ administracji publicznej załatwi sprawę,
rozstrzygając zagadnienie wstępne we własnym zakresie.
§ 3. Przepis
§ 2 stosuje się także wówczas, gdy strona mimo wezwania (§ 1) nie wystąpiła o
rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego albo gdy zawieszenie postępowania mogłoby
spowodować niepowetowaną szkodę dla strony. W tym ostatnim przypadku organ może
uzależnić załatwienie sprawy od złożenia przez stronę stosownego
zabezpieczenia.
Art. 101. § 1. O postanowieniu w sprawie
zawieszenia postępowania organ administracji publicznej zawiadamia strony.
§ 2. W
przypadku zawieszenia postępowania na żądanie strony lub jednej ze stron (art.
98 § 1) organ pouczy je o treści przepisu art. 98 § 2.
§ 3. Na
postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania służy stronie zażalenie.
Art. 102. W czasie zawieszenia postępowania organ
administracji publicznej może podejmować czynności niezbędne w celu
zapobieżenia niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnym
szkodom dla interesu społecznego.
Art. 103. Zawieszenie postępowania wstrzymuje bieg
terminów przewidzianych w kodeksie.
Rozdział
7
Decyzje
Art. 104. § 1. Organ administracji
publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu
stanowią inaczej.
§ 2. Decyzje
rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób
kończą sprawę w danej instancji.
Art. 105. § 1. Gdy postępowanie z
jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji
publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.
§ 2. Organ
administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona,
na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu
inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.
Art. 106. § 1. Jeżeli przepis prawa
uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia
opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się
po zajęciu stanowiska przez ten organ.
§ 2. Organ
załatwiający sprawę, zwracając się do innego organu o zajęcie stanowiska,
zawiadamia o tym stronę.
§ 3. Organ,
do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je
niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia
doręczenia mu żądania, chyba że przepis prawa przewiduje inny termin.
§ 4. Organ
obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić
postępowanie wyjaśniające.
§ 5. Zajęcie
stanowiska przez ten organ następuje w drodze postanowienia, na które służy
stronie zażalenie.
§ 6. W
przypadku niezajęcia stanowiska w terminie określonym w § 3 stosuje się
odpowiednio przepisy art. 36-38.
Art. 107. § 1. Decyzja powinna zawierać:
oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub
stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i
prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z
podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do
wydania decyzji. Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do
sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać
ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.
§ 2. Przepisy
szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja.
§ 3. Uzasadnienie
faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które
organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu
których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie
prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.
§ 4. Można
odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony;
nie dotyczy to jednak decyzji rozstrzygających sporne interesy stron oraz
decyzji wydanych na skutek odwołania.
§ 5. Organ
może odstąpić od uzasadnienia decyzji również w przypadkach, w których z
dotychczasowych przepisów ustawowych wynikała możliwość zaniechania lub ograniczenia
uzasadnienia ze względu na interes bezpieczeństwa Państwa lub porządek
publiczny.
Art. 108. § 1. Decyzji, od której służy
odwołanie, może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, gdy jest to
niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla
zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze
względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony. W tym
ostatnim przypadku organ administracji publicznej może w drodze postanowienia
zażądać od strony stosownego zabezpieczenia.
§ 2. Rygor
natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji również po jej wydaniu. W
tym przypadku organ wydaje postanowienie, na które służy stronie zażalenie.
Art. 109. § 1. Decyzję doręcza się stronom
na piśmie.
§ 2. W
przypadkach wymienionych w art. 14 § 2 decyzja może być stronom ogłoszona
ustnie.
Art. 110. Organ administracji publicznej, który wydał
decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, o ile
kodeks nie stanowi inaczej.
Art. 111. § 1. Strona może w terminie
czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji zażądać jej uzupełnienia
co do rozstrzygnięcia bądź co do prawa odwołania, wniesienia w stosunku do
decyzji powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego
albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych kwestiach.
§ 2. W
przypadkach określonych w § 1 termin dla strony do wniesienia odwołania,
powództwa lub skargi biegnie od dnia doręczenia jej odpowiedzi.
Art. 112. Błędne pouczenie w decyzji co do prawa
odwołania albo wniesienia powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu
administracyjnego nie może szkodzić stronie, która zastosowała się do tego
pouczenia.
Art. 113. § 1. Organ administracji
publicznej może z urzędu lub na żądanie strony prostować w drodze postanowienia
błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez ten
organ decyzjach.
§ 2. Organ,
który wydał decyzję, wyjaśnia w drodze postanowienia na żądanie organu
egzekucyjnego lub strony wątpliwości co do treści decyzji.
§ 3. Na
postanowienie w sprawie sprostowania i wyjaśnienia służy zażalenie.
Rozdział
8
Ugoda
Art. 114. W sprawie, w której toczy się postępowanie
przed organem administracji publicznej, strony mogą zawrzeć ugodę - jeżeli
przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do uproszczenia lub
przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa.
Art. 115. Ugoda może być zawarta przed organem
administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w pierwszej
instancji lub postępowanie odwoławcze, do czasu wydania przez organ decyzji w
sprawie.
Art. 116. § 1. Organ administracji
publicznej odroczy wydanie decyzji i wyznaczy stronom termin do zawarcia ugody,
jeżeli złożą one zgodne oświadczenie o zamiarze jej zawarcia.
§ 2. W
przypadku zawiadomienia przez jedną ze stron o odstąpieniu od zamiaru zawarcia
ugody lub niedotrzymania przez strony terminu wyznaczonego w myśl § 1, organ
administracji publicznej załatwia sprawę w drodze decyzji.
Art. 117. § 1. Ugodę sporządza się w formie
pisemnej. Powinna ona zawierać: oznaczenie organu, przed którym została
zawarta, datę sporządzenia, oznaczenie stron, przedmiot i treść ugody, wzmiankę
o jej odczytaniu i przyjęciu, podpisy stron oraz podpis pracownika organu
administracji publicznej, upoważnionego do sporządzenia ugody.
§ 2. Organ
administracji publicznej utrwala fakt zawarcia ugody w aktach sprawy, w formie
protokołu podpisanego przez osobę upoważnioną do sporządzenia ugody.
Art. 118. § 1. Ugoda wymaga zatwierdzenia
przez organ administracji publicznej, przed którym została zawarta.
§ 2. Jeżeli
ugoda dotyczy kwestii, których rozstrzygnięcie wymaga zajęcia stanowiska przez
inny organ, stosuje się odpowiednio przepis art. 106.
§ 3. Organ
administracji publicznej odmówi zatwierdzenia ugody zawartej z naruszeniem
prawa, nie uwzględniającej stanowiska organu, o którym mowa w § 2, albo
naruszającej interes społeczny bądź słuszny interes stron.
Art. 119. § 1. Zatwierdzenie bądź odmowa
zatwierdzenia ugody następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie;
postanowienie w tej sprawie powinno być wydane w ciągu siedmiu dni od dnia
zawarcia ugody.
§ 2. W
przypadku gdy ugoda zawarta została w toku postępowania odwoławczego, z dniem,
w którym stało się ostateczne postanowienie zatwierdzające ugodę, traci moc
decyzja organu pierwszej instancji, o czym zamieszcza się wzmiankę w tym
postanowieniu.
§ 3. Łącznie
z postanowieniem zatwierdzającym ugodę doręcza się stronom odpis ugody.
Art. 120. § 1. Ugoda staje się wykonalna z
dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne.
§ 2. Organ
administracji publicznej, przed którym została zawarta ugoda, potwierdza jej
wykonalność na egzemplarzu ugody.
Art. 121. Zatwierdzona ugoda wywiera takie same
skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.
Art. 122. W sprawach nie uregulowanych w niniejszym
rozdziale do ugody i postanowienia w sprawie jej zatwierdzenia lub odmowy
zatwierdzenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące decyzji.
Rozdział
9
Postanowienia
Art. 123. § 1. W toku postępowania organ
administracji publicznej wydaje postanowienia.
§ 2. Postanowienia
dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie
rozstrzygają o istocie spraw, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.
Art. 124. § 1. Postanowienie powinno
zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę jego wydania,
oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu,
powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, pouczenie, czy i w jakim trybie
służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz podpis z
podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do
jego wydania.
§ 2. Postanowienie
powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie
lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy wydane zostało na skutek
zażalenia na postanowienie.
Art. 125. § 1. Postanowienia, od których
służy stronom zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, doręcza się na
piśmie.
§ 2. W
przypadkach wymienionych w art. 14 § 2 postanowienia mogą być stronom ogłaszane
ustnie.
§ 3. Postanowienie,
które może być zaskarżone do sądu administracyjnego, doręcza się stronie wraz z
pouczeniem o dopuszczalności wniesienia skargi oraz uzasadnieniem faktycznym i
prawnym.
Art. 126. Do postanowień stosuje się odpowiednio
przepisy art. 107 § 2-5 oraz art. 109-113, a do postanowień, od których
przysługuje zażalenie - również art. 145-152 oraz art. 156-159, z tym że
zamiast decyzji, o której mowa w art. 149 § 3, 151 § 1, 157 § 1 i 158, wydaje
się postanowienie.
Rozdział
10
Odwołania
Art. 127. § 1. Od decyzji wydanej w
pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji.
§ 2. Właściwy
do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia,
chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.
§ 3. Od
decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium
odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może
zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do
wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.
§ 4. (skreślony).
Art. 128. Odwołanie nie wymaga szczegółowego
uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest
zadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą ustalać inne wymogi co
do treści odwołania.
Art. 129. § 1. Odwołanie wnosi się do
właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję.
§ 2. Odwołanie
wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy
decyzja została ogłoszona ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie.
§ 3. Przepisy
szczególne mogą przewidywać inne terminy do wniesienia odwołania.
Art. 130. § 1. Przed upływem terminu do
wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu.
§ 2. Wniesienie
odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji.
§ 3. Przepisów
§ 1 i 2 nie stosuje się w przypadkach, gdy:
1) decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności (art.
108),
2) decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy.
§ 4. Ponadto
decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy
jest zgodna z żądaniem wszystkich stron.
Art. 131. O wniesieniu odwołania organ administracji
publicznej, który wydał decyzję, zawiadomi strony.
Art. 132. § 1. Jeżeli odwołanie wniosły
wszystkie strony, a organ administracji publicznej, który wydał decyzję, uzna,
że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję,
w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję.
§ 2. Przepis
§ 1 stosuje się także w przypadku, gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a
pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem
odwołania.
§ 3. Od
nowej decyzji służy stronom odwołanie.
Art. 133. Organ administracji publicznej, który wydał
decyzję, obowiązany jest przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi
odwoławczemu w terminie siedmiu dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie,
jeżeli w tym terminie nie wydał nowej decyzji w myśl art. 132.
Art. 134. Organ odwoławczy stwierdza w drodze
postanowienia niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia
odwołania. Postanowienie w tej sprawie jest ostateczne.
Art. 135. Organ odwoławczy może w uzasadnionych
przypadkach wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji.
Art. 136. Organ odwoławczy może przeprowadzić na
żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów
i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi,
który wydał decyzję.
Art. 137. Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem
decyzji przez organ odwoławczy. Organ odwoławczy nie uwzględni jednak cofnięcia
odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej
prawo lub interes społeczny.
Art. 138. § 1. Organ odwoławczy wydaje
decyzję, w której:
1) utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję albo
2) uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym
zakresie orzeka co do istoty sprawy bądź uchylając tę decyzję - umarza
postępowanie pierwszej instancji, albo
3) umarza postępowanie odwoławcze.
§ 2. Organ
odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do
ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, gdy rozstrzygnięcie
sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości
lub w znacznej części. Przekazując sprawę organ ten może wskazać, jakie
okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.
§ 3. W
sprawach należących do właściwości organów jednostek samorządu terytorialnego
organ odwoławczy uprawniony jest do wydania decyzji uchylającej i
rozstrzygającej sprawę co do istoty jedynie w przypadku, gdy przepisy prawa nie
pozostawiają sposobu jej rozstrzygnięcia uznaniu organu samorządowego. W
pozostałych przypadkach organ odwoławczy, uwzględniając odwołanie, ogranicza
się do uchylenia zaskarżonej decyzji i przekazania sprawy do ponownego
rozpatrzenia organowi pierwszej instancji.
Art. 139. Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na
niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza
prawo lub rażąco narusza interes społeczny.
Art. 140. W sprawach nie uregulowanych w art. 136-139
w postępowaniu przed organami odwoławczymi mają odpowiednie zastosowanie
przepisy o postępowaniu przed organami pierwszej instancji.
Rozdział
11
Zażalenia
Art. 141. § 1. Na wydane w toku
postępowania postanowienia służy stronie zażalenie, gdy kodeks tak stanowi.
§ 2. Zażalenia
wnosi się w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia stronie, a
gdy postanowienie zostało ogłoszone ustnie - od dnia jego ogłoszenia stronie.
Art. 142. Postanowienie, na które nie służy
zażalenie, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji.
Art. 143. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje
wykonania postanowienia, jednakże organ administracji publicznej, który wydał
postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione.
Art. 144. W sprawach nie uregulowanych w niniejszym
rozdziale do zażaleń mają odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące odwołań.
Rozdział
12
Wznowienie
postępowania
Art. 145. § 1. W sprawie zakończonej
decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:
1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy
okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,
2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,
3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji
publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,
4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,
5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub
nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał
decyzję,
6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem
stanowiska innego organu,
7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ
lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2),
8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie
sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.
§ 2. Z
przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 postępowanie może być wznowione również
przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa
orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie
przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia
niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla
interesu społecznego.
§ 3. Z
przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 można wznowić postępowanie także w
przypadku, gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte
na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach prawa.
Art. 145a. § 1. Można żądać wznowienia
postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o
niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z
ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.
§ 2. W
sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego
miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Art. 146. § 1. Uchylenie decyzji z przyczyn
określonych w art. 145 § 1 pkt 1 i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia
doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat, zaś z przyczyn
określonych w art. 145 § 1 pkt 3-8 oraz w art. 145a, jeżeli od dnia doręczenia
lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat.
§ 2. Nie
uchyla się decyzji także w przypadku, jeżeli w wyniku wznowienia postępowania
mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji
dotychczasowej.
Art. 147. Wznowienie postępowania następuje z urzędu
lub na żądanie strony. Wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art.
145 § 1 pkt 4 oraz w art. 145a następuje tylko na żądanie strony.
Art. 148. § 1. Podanie o wznowienie
postępowania wnosi się do organu administracji publicznej, który wydał w
sprawie decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w
którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia
postępowania.
§ 2. Termin
do złożenia podania o wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145
§ 1 pkt 4 biegnie od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji.
Art. 149. § 1. Wznowienie postępowania
następuje w drodze postanowienia.
§ 2. Postanowienie
stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do
przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy.
§ 3. Odmowa
wznowienia postępowania następuje w drodze decyzji.
Art. 150. § 1. Organem administracji publicznej
właściwym w sprawach wymienionych w art. 149 jest organ, który wydał w sprawie
decyzję w ostatniej instancji.
§ 2. Jeżeli
przyczyną wznowienia postępowania jest działalność organu wymienionego w § 1, o
wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie
wyznacza organ właściwy w sprawach wymienionych w art. 149 § 2.
§ 3. Przepis
§ 2 nie dotyczy przypadków, gdy decyzję w ostatniej instancji wydał minister, a
w sprawach należących do zadań jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe
kolegium odwoławcze.
Art. 151. § 1. Organ administracji
publicznej, o którym mowa w art. 150, po przeprowadzeniu postępowania
określonego w art. 149 § 2 wydaje decyzję, w której:
1) odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak
podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1 lub art. 145a, albo
2) uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do
jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1 lub art. 145a, i wydaje nową decyzję
rozstrzygającą o istocie sprawy.
§ 2. W
przypadku gdy w wyniku wznowienia postępowania nie można uchylić decyzji na
skutek okoliczności, o których mowa w art. 146, organ administracji publicznej
ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa
oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji.
Art. 152. § 1. Organ administracji
publicznej właściwy w sprawie wznowienia postępowania wstrzyma z urzędu lub na
żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli okoliczności sprawy wskazują na
prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania.
§ 2. Na
postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji służy stronie zażalenie, chyba
że postanowienie wydał minister lub samorządowe kolegium odwoławcze.
Art. 153. § 1. Stronie, która poniosła
szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 145 § 1 albo
uchylenia takiej decyzji w wyniku wznowienia postępowania, służy roszczenie o
odszkodowanie w zakresie i na zasadach określonych w przepisach Kodeksu
cywilnego.
§ 2. Dochodzenie
odszkodowania następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym.
Rozdział
13
Uchylenie,
zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji
Art. 154. § 1. Decyzja ostateczna, na mocy
której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub
zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ
wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes
strony.
§ 2. W
przypadkach wymienionych w § 1 właściwy organ wydaje decyzję w sprawie
uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji.
§ 3. W
sprawach należących do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego do
zmiany lub uchylenia decyzji, o której mowa w § 1 oraz w art. 155, właściwe są
organy tych jednostek.
Art. 155. Decyzja ostateczna, na mocy której strona
nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona
przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego
stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie
takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony;
przepis art. 154 § 2 stosuje się odpowiednio.
Art. 156. § 1. Organ administracji
publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:
1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,
2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem
prawa,
3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją
ostateczną,
4) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma
charakter trwały,
6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
§ 2. Nie
stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i
7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także
gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.
Art. 157. § 1. Właściwy do stwierdzenia
nieważności decyzji w przypadkach wymienionych w art. 156 jest organ wyższego
stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium
odwoławcze - ten organ.
§ 2. Postępowanie
w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z
urzędu.
§ 3. Odmowa
wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze
decyzji.
Art. 158. § 1. Rozstrzygnięcie w sprawie
nieważności decyzji następuje w drodze decyzji.
§ 2. Jeżeli
nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek okoliczności, o których mowa
w art. 156 § 2, organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia
wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu
których nie stwierdził nieważności decyzji.
Art. 159. § 1. Organ administracji
publicznej, właściwy w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, wstrzyma z
urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli zachodzi
prawdopodobieństwo, że jest ona dotknięta jedną z wad wymienionych w art. 156 §
1.
§ 2. Na
postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji służy stronie zażalenie.
Art. 160. § 1. Stronie, która poniosła
szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 albo
stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za
poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosi ona winę za powstanie
okoliczności wymienionych w tym przepisie.
§ 2. Do
odszkodowania stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem art. 418
tego kodeksu.
§ 3. Odszkodowanie
przysługuje od organu, który wydał decyzję z naruszeniem przepisu art. 156 § 1,
chyba że winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie ponosi
inna strona postępowania dotyczącego tej decyzji; w tym ostatnim przypadku
roszczenie o odszkodowanie służy w stosunku do strony winnej powstania tych
okoliczności.
§ 4. O
odszkodowaniu przysługującym od organu wymienionego w § 1 orzeka organ
administracji publicznej, który stwierdził nieważność decyzji z powodu
naruszenia przepisu art. 156 § 1 albo stwierdził, w myśl art. 158 § 2, że
została ona wydana z naruszeniem przepisu art. 156 § 1. Dochodzenie
odszkodowania od strony winnej powstania okoliczności wymienionych w art. 156 §
1 następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym.
§ 5. Strona
niezadowolona z przyznanego jej odszkodowania przez organ administracji
publicznej wymieniony w § 4, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia jej
decyzji w tej sprawie, może wnieść powództwo do sądu powszechnego.
§ 6. Roszczenie
o odszkodowanie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym stała się
ostateczna decyzja stwierdzająca nieważność decyzji wydanej z naruszeniem
przepisu art. 156 § 1 albo decyzja, w której organ stwierdził, w myśl art. 158
§ 2, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisu art. 156 § 1.
Art. 161. § 1. Minister może uchylić lub
zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób
nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec
poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów Państwa.
§ 2. Uprawnienia
określone w § 1 w stosunku do decyzji wydanych przez organy jednostek samorządu
terytorialnego w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej
przysługują również wojewodzie.
§ 3. Stronie,
która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji, służy roszczenie
o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub
zmienił decyzję; organ ten, w drodze decyzji, orzeka również o odszkodowaniu.
§ 4. Roszczenie
o odszkodowanie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym stała się
ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca decyzję.
§ 5. Do
odszkodowania tego stosuje się odpowiednio przepisy art. 160 § 2 i 5.
Art. 162. § 1. Organ administracji
publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji, stwierdza jej
wygaśnięcie, jeżeli decyzja:
1) stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej
decyzji nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub w
interesie strony,
2) została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę
określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku.
§ 2. Organ
administracji publicznej, o którym mowa w § 1, uchyli decyzję, jeżeli została
ona wydana z zastrzeżeniem dopełnienia określonych czynności, a strona nie
dopełniła tych czynności w wyznaczonym terminie.
§ 3. Organ
stwierdza wygaśnięcie decyzji lub uchyla decyzję na podstawie przepisów § 1 i 2
w drodze decyzji.
Art. 163. Organ administracji publicznej może uchylić
lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, także w innych
przypadkach oraz na innych zasadach niż określone w niniejszym rozdziale, o ile
przewidują to przepisy szczególne.
DZIAŁ
III
PRZEPISY
SZCZEGÓLNE W SPRAWACH UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
Art. 164-179. (skreślone).
Art. 180. § 1. W sprawach z zakresu
ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy kodeksu, chyba że przepisy dotyczące
ubezpieczeń ustalają odmienne zasady postępowania w tych sprawach.
§ 2. Przez
sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się sprawy wynikające z
przepisów o ubezpieczeniach społecznych, o zaopatrzeniach emerytalnych i
rentowych, o funduszu alimentacyjnym, a także sprawy wynikające z przepisów o
innych świadczeniach wypłacanych z funduszów przeznaczonych na ubezpieczenia
społeczne.
Art. 181. Organy odwoławcze właściwe w sprawach z
zakresu ubezpieczeń społecznych określają przepisy odrębne; do postępowania
przed tymi organami stosuje się odpowiednio przepis art. 180 § 1.
DZIAŁ
IV
UDZIAŁ
PROKURATORA
Art. 182. Prokuratorowi służy prawo zwrócenia się do
właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania w celu
usunięcia stanu niezgodnego z prawem.
Art. 183. § 1. Prokuratorowi służy prawo
udziału w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, aby postępowanie i
rozstrzygnięcie sprawy było zgodne z prawem.
§ 2. Organ
administracji publicznej zawiadamia prokuratora o wszczęciu postępowania oraz o
toczącym się postępowaniu w każdym przypadku, gdy uzna udział prokuratora w
postępowaniu za potrzebny.
Art. 184. § 1. Prokuratorowi służy prawo
wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub
przepisy szczególne przewidują wznowienie postępowania, stwierdzenie
nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę.
§ 2. Prokurator
wnosi sprzeciw do organu właściwego do wznowienia postępowania, stwierdzenia
nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany.
§ 3. Sprzeciw
od decyzji wydanej przez ministra wnosi Prokurator Generalny.
§ 4. Jeżeli
podstawą sprzeciwu jest naruszenie przepisu art. 145 § 1 pkt 4, wniesienie
sprzeciwu wymaga zgody strony.
Art. 185. § 1. Sprzeciw prokuratora
powinien być rozpatrzony i załatwiony w terminie trzydziestu dni od daty jego
wniesienia.
§ 2. W
razie niezałatwienia sprzeciwu w terminie określonym w § 1 mają odpowiednie
zastosowanie przepisy art. 36-38.
Art. 186. W przypadku wniesienia sprzeciwu przez
prokuratora właściwy organ administracji publicznej wszczyna w sprawie
postępowanie z urzędu, zawiadamiając o tym strony.
Art. 187. W przypadku wniesienia przez prokuratora
sprzeciwu organ administracji publicznej, do którego sprzeciw wniesiono,
obowiązany jest niezwłocznie rozpatrzyć, czy zachodzi potrzeba wstrzymania
wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu.
Art. 188. Prokuratorowi, który bierze udział w
postępowaniu w przypadkach określonych w art. 182-184, służą prawa strony.
Art. 189. Prokurator, który wniósł skargę na decyzję
organu administracji publicznej do sądu administracyjnego, nie może z tych
samych przyczyn wnieść sprzeciwu.
DZIAŁ
V
ROZSTRZYGANIE
SPORÓW O WŁAŚCIWOŚĆ MIĘDZY ORGANAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ A SĄDAMI
POWSZECHNYMI
Art. 190. § 1. Spory o właściwość między
organami administracji publicznej a sądami rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne
przy Sądzie Najwyższym.
§ 2. W
przypadku powstania sporu przepis art. 23 stosuje się odpowiednio.
Art. 191. § 1. Kolegium Kompetencyjne
tworzy trzech sędziów Sądu Najwyższego oraz przedstawiciele ministra właściwego
do spraw sprawiedliwości(6) i ministra zainteresowanego ze względu
na przedmiot sprawy.
§ 2. Kolegium
działa pod przewodnictwem sędziego.
§ 3. Sędziów
do Kolegium Kompetencyjnego, w tym sędziego przewodniczącego, wyznacza Pierwszy
Prezes Sądu Najwyższego każdorazowo po wniesieniu sprawy. Ministrowie
wymienieni w § 1 wyznaczają swoich przedstawicieli do Kolegium w terminie
siedmiu dni od dnia zawiadomienia ich przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego
o wniesieniu sprawy.
Art. 192. § 1. Z wnioskiem o rozpatrzenie
sporu mogą występować:
1) zainteresowany organ administracji publicznej lub sąd - gdy
uznają się równocześnie za właściwe do załatwienia sprawy (spór pozytywny),
2) strona - gdy w sprawie za niewłaściwy uznaje się zarówno organ
administracji publicznej, jak i sąd (spór negatywny),
3) minister właściwy do spraw sprawiedliwości,
4) Prokurator Generalny.
§ 2. Wniosek
o rozpatrzenie sporu kieruje się do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. O
wpłynięciu wniosku Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego zawiadamia:
1) ministrów wymienionych w art. 191 § 1,
2) Prokuratora Generalnego.
Art. 193. § 1. W rozprawie dotyczącej
rozpatrzenia sporu o właściwość między organem administracji publicznej a sądem
bierze udział przedstawiciel organu administracji publicznej, którego spór
dotyczy, strona postępowania administracyjnego oraz przedstawiciel Prokuratora
Generalnego.
§ 2. Osobom,
o których mowa w § 1, służy prawo składania wyjaśnień i zgłaszania wniosków.
§ 3. Nieobecność
którejkolwiek z osób wymienionych w § 1 nie wstrzymuje rozprawy.
Art. 194. Rozstrzygnięcia Kolegium Kompetencyjnego
nie podlegają zaskarżeniu.
Art. 195. W postępowaniu przed Kolegium
Kompetencyjnym w zakresie nie uregulowanym w niniejszym dziale stosuje się
odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.
DZIAŁ
VI (skreślony)
DZIAŁ
VII
WYDAWANIE
ZAŚWIADCZEŃ
Art. 217. § 1. Organ administracji
publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o
zaświadczenie.
§ 2. Zaświadczenie
wydaje się, jeżeli:
1) urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego
wymaga przepis prawa,
2) osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes
prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.
§ 3. Zaświadczenie
powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu
dni.
Art. 218. § 1. W przypadkach, o których
mowa w art. 217 § 2 pkt 2, organ administracji publicznej obowiązany jest wydać
zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego,
wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź z innych
danych znajdujących się w jego posiadaniu.
§ 2. Organ
administracji publicznej, przed wydaniem zaświadczenia, może przeprowadzić w
koniecznym zakresie postępowanie wyjaśniające.
Art. 219. Odmowa wydania zaświadczenia bądź
zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie następuje w
drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Art. 220. § 1. Organ administracji
publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu
prawnego, znanych organowi z urzędu bądź możliwych do ustalenia przez organ na
podstawie posiadanej ewidencji, rejestrów lub innych danych albo na podstawie
przedstawionych przez zainteresowanego do wglądu dokumentów urzędowych (dowodu osobistego,
dowodów rejestracyjnych i innych).
§ 2. Organ
administracji publicznej żądający od strony zaświadczenia na potwierdzenie
faktów lub stanu prawnego jest obowiązany wskazać przepis prawa wymagający
urzędowego potwierdzenia tych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia.
DZIAŁ
VIII
SKARGI
I WNIOSKI
Rozdział
1
Postanowienia
ogólne
Art. 221. § 1. Zagwarantowane każdemu w
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składania petycji, skarg i wniosków
do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów
samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji
społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami niniejszego
działu.
§ 2. Petycje,
skargi i wnioski mogą być składane do organizacji i instytucji społecznych w
związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji
publicznej.
§ 3. Petycje,
skargi i wnioski można składać w interesie publicznym, własnym lub innej osoby
za jej zgodą.
Art. 222. O tym, czy pismo jest skargą albo
wnioskiem, decyduje treść pisma, a nie jego forma zewnętrzna.
Art. 223. § 1. Organy państwowe, organy
samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organy organizacji
społecznych - rozpatrują oraz załatwiają skargi i wnioski w ramach swojej
właściwości.
§ 2. Pracownik
organu państwowego, pracownik samorządowy oraz organu organizacji społecznej,
winny niewłaściwego i nieterminowego załatwiania skarg i wniosków, podlega
odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności
przewidzianej w przepisach prawa.
Art. 224. Ilekroć w przepisach niniejszego działu
jest mowa o organach państwowych - rozumie się przez to także organy
przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych jednostek organizacyjnych.
Art. 225. § 1. Nikt nie może być narażony
na jakikolwiek uszczerbek lub zarzut z powodu złożenia skargi lub wniosku albo
z powodu dostarczenia materiału do publikacji o znamionach skargi lub wniosku,
jeżeli działał w granicach prawem dozwolonych.
§ 2. Organy
państwowe, organy jednostek samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe
oraz organy organizacji społecznych są obowiązane przeciwdziałać hamowaniu
krytyki i innym działaniom ograniczającym prawo do składania skarg i wniosków lub
dostarczania informacji - do publikacji - o znamionach skargi lub wniosku.
Art. 226. Rada Ministrów wyda, w drodze
rozporządzenia, przepisy o organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i
wniosków.
akty wykonawcze
Rozdział
2
Skargi
Art. 227. Przedmiotem skargi może być w szczególności
zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez
ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także
przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.
Art. 228. Skargi składa się do organów właściwych do
ich rozpatrzenia.
Art. 229. Jeżeli przepisy szczególne nie określają
innych organów właściwych do rozpatrywania skarg, jest organem właściwym do
rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań lub działalności:
1) rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa - wojewoda, a w
zakresie spraw finansowych - regionalna izba obrachunkowa,
2) organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego w
sprawach należących do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej - wojewoda,
3) (7) wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) i
kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, z wyjątkiem spraw określonych w
pkt 2 - rada gminy,
4) zarządu powiatu oraz starosty, a także kierowników powiatowych
służb, inspekcji, straży i innych jednostek organizacyjnych, z wyjątkiem spraw
określonych w pkt 2 - rada powiatu,
5) zarządu i marszałka województwa, z wyjątkiem spraw określonych w
pkt 2 - sejmik województwa,
6) wojewody w sprawach podlegających rozpatrzeniu według kodeksu -
właściwy minister, a w innych sprawach - Prezes Rady Ministrów,
7) innego organu administracji rządowej, organu przedsiębiorstwa
państwowego lub innej państwowej jednostki organizacyjnej - organ wyższego
stopnia lub sprawujący bezpośredni nadzór,
8) ministra - Prezes Rady Ministrów,
9) organu centralnego i jego kierownika - organ, któremu podlega.
Art. 230. Do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań i
działalności organizacji społecznej właściwy jest organ bezpośrednio wyższego
stopnia tej organizacji, a w stosunku do organu naczelnego organizacji - Prezes
Rady Ministrów lub właściwi ministrowie sprawujący nadzór nad działalnością tej
organizacji.
Art. 231. Jeżeli organ, który otrzymał skargę, nie
jest właściwy do jej rozpatrzenia, obowiązany jest niezwłocznie, nie później
jednak niż w terminie siedmiu dni, przekazać ją właściwemu organowi,
zawiadamiając równocześnie o tym skarżącego, albo wskazać mu właściwy organ.
Art. 232. § 1. Organ właściwy do
rozpatrzenia skargi może ją przekazać do załatwienia organowi niższego stopnia,
o ile skarga nie zawiera zarzutów dotyczących działalności tego organu.
§ 2. Skargę
na pracownika można przekazać do załatwienia również jego przełożonemu
służbowemu, z obowiązkiem zawiadomienia organu właściwego do rozpatrzenia
skargi o sposobie jej załatwienia.
§ 3. O
przekazaniu skargi zawiadamia się równocześnie skarżącego.
Art. 233. Skarga w sprawie indywidualnej, która nie
była i nie jest przedmiotem postępowania administracyjnego, powoduje wszczęcie
postępowania, jeżeli została złożona przez stronę. Jeżeli skarga taka pochodzi
od innej osoby, może spowodować wszczęcie postępowania administracyjnego z
urzędu, chyba że przepisy wymagają do wszczęcia postępowania żądania strony.
Art. 234. W sprawie, w której toczy się postępowanie
administracyjne:
1) skarga złożona przez stronę podlega rozpatrzeniu w toku
postępowania, zgodnie z przepisami kodeksu,
2) skarga pochodząca od innych osób stanowi materiał, który organ
prowadzący postępowanie powinien rozpatrzyć z urzędu.
Art. 235. § 1. Skargę w sprawie, w której w
toku postępowania administracyjnego została wydana decyzja ostateczna, uważa
się zależnie od jej treści za żądanie wznowienia postępowania lub za żądanie
stwierdzenia nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany z urzędu.
§ 2. W
przypadkach określonych w § 1 żądanie zostanie uwzględnione, gdy zachodzą
przewidziane w kodeksie warunki do wznowienia postępowania, stwierdzenia
nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany.
Art. 236. W przypadkach określonych w art. 233 i 234
organem właściwym do rozpatrzenia skargi jest organ uprawniony do wszczęcia
postępowania lub organ, przed którym toczy się postępowanie, a w przypadkach
określonych w art. 235 - organ właściwy do wznowienia postępowania,
stwierdzenia nieważności decyzji albo do jej uchylenia lub zmiany.
Art. 237. § 1. Organ właściwy do
załatwienia skargi powinien załatwić skargę bez zbędnej zwłoki, nie później
jednak niż w ciągu miesiąca.
§ 2. Posłowie
na Sejm, senatorowie i radni, którzy wnieśli skargę we własnym imieniu albo
przekazali do załatwienia skargę innej osoby, powinni być zawiadomieni o
sposobie załatwienia skargi, a gdy jej załatwienie wymaga zebrania dowodów,
informacji lub wyjaśnień - także o stanie rozpatrzenia skargi, najpóźniej w
terminie czternastu dni od dnia jej wniesienia albo przekazania.
§ 3. O
sposobie załatwienia skargi zawiadamia się skarżącego.
§ 4. W
razie niezałatwienia skargi w terminie określonym w § 1 stosuje się przepisy
art. 36-38.
Art. 238. § 1. Zawiadomienie o sposobie
załatwienia skargi powinno zawierać: oznaczenie organu, od którego pochodzi,
wskazanie, w jaki sposób skarga została załatwiona, oraz podpis z podaniem
imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby upoważnionej do załatwienia
skargi. Zawiadomienie o odmownym załatwianiu skargi powinno zawierać ponadto
uzasadnienie faktyczne i prawne.
§ 2. W
zawiadomieniu, o którym mowa w § 1, w jednostkach organizacyjnych resortu
obrony narodowej można pominąć imię i nazwisko osoby upoważnionej do
załatwienia skargi.
Art. 239. § 1. W przypadku gdy skarga, w
wyniku jej rozpatrzenia, uznana została za bezzasadną i jej bezzasadność
wykazano w odpowiedzi na skargę, a skarżący ponowił skargę bez wskazania nowych
okoliczności - organ właściwy do jej rozpatrzenia może, w odpowiedzi na tę
skargę, podtrzymać swoje poprzednie stanowisko.
§ 2. O
załatwieniu w sposób określony w § 1 skargi wniesionej ponownie organ
załatwiający tę skargę zawiadamia organ wyższego stopnia; nie dotyczy to skarg
załatwianych przez organy naczelne.
Art. 240. Gdy skarga dotyczy sprawy, która nie
podlega rozpatrzeniu według przepisów kodeksu (art. 3 § 1 i 2) albo nie należy
do właściwości organów administracji publicznej, przepisy art. 233-239 stosuje
się odpowiednio, z zastrzeżeniem, że w miejsce pozostałych przepisów kodeksu
stosuje się przepisy postępowania właściwego dla danej sprawy.
Rozdział
3
Wnioski
Art. 241. Przedmiotem wniosku mogą być w
szczególności sprawy ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności,
usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom, ochrony własności, lepszego
zaspokajania potrzeb ludności.
Art. 242. § 1. Wnioski składa się do
organów właściwych ze względu na przedmiot wniosku.
§ 2. Wnioski
w sprawach dotyczących zadań organizacji społecznych składa się do organów tych
organizacji.
Art. 243. Jeżeli organ, który otrzymał wniosek, nie
jest właściwy do jego rozpatrzenia, obowiązany jest w ciągu siedmiu dni
przekazać go właściwemu organowi. O przekazaniu wniosku zawiadamia się
równocześnie wnioskodawcę.
Art. 244. § 1. W sprawie terminu
załatwiania wniosków stosuje się przepis art. 237 § 1.
§ 2. O
sposobie załatwienia wniosku zawiadamia się równocześnie wnioskodawcę.
Art. 245. W razie niemożności załatwienia wniosku w
terminie określonym w art. 244 właściwy organ obowiązany jest w tym terminie
zawiadomić wnioskodawcę o czynnościach podjętych w celu rozpatrzenia wniosku
oraz o przewidywanym terminie załatwienia wniosku.
Art. 246. § 1. Wnioskodawcy niezadowolonemu
ze sposobu załatwienia wniosku służy prawo wniesienia skargi w trybie
określonym w rozdziale 2 niniejszego działu.
§ 2. Wnioskodawcy
służy prawo wniesienia skargi w przypadku niezałatwienia wniosku w terminie
określonym w art. 244 albo wskazanym w zawiadomieniu (art. 245).
Art. 247. Do wniosków stosuje się odpowiednio
przepisy art. 230, 237 § 2 i art. 238.
Rozdział
4
Udział
prasy i organizacji społecznych
Art. 248. § 1. Skargi i wnioski przekazane
przez redakcje prasowe, radiowe i telewizyjne do organów właściwych w myśl art.
228-230 i 242 podlegają rozpatrzeniu i załatwieniu w trybie określonym w
przepisach rozdziałów 2 i 3 niniejszego działu.
§ 2. Właściwy
organ zawiadamia w przepisanym terminie o sposobie załatwienia skargi lub
wniosku albo o ich przekazaniu innemu organowi w celu załatwienia również
redakcję, jeżeli zażądała takiego zawiadomienia.
Art. 249. Przepis art. 248 stosuje się odpowiednio do
skarg i wniosków przekazanych przez organizacje społeczne do organów właściwych
w myśl art. 228-230 oraz art. 242.
Art. 250. (skreślony).
Art. 251. Przepisy art. 237 § 4 oraz art. 245 i 246
stosuje się odpowiednio do redakcji prasowej, która opublikowała i przesłała do
właściwego organu administracji publicznej artykuł, notatkę lub inną wiadomość,
w trybie przewidzianym w niniejszym rozdziale.
Art. 252. (skreślony).
Rozdział
5
Przyjmowanie
skarg i wniosków
Art. 253. § 1. Organy państwowe, organy
samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organy organizacji
społecznych obowiązane są przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków w
ustalonych przez siebie dniach i godzinach.
§ 2. Kierownicy
organów wymienionych w § 1 lub wyznaczeni przez nich zastępcy obowiązani są
przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków co najmniej raz w tygodniu.
§ 3. Dni
i godziny przyjęć powinny być dostosowane do potrzeb ludności, przy czym
przynajmniej raz w tygodniu przyjęcia powinny się odbywać w ustalonym dniu po
godzinach pracy.
§ 4. Informacja
o dniach i godzinach przyjęć powinna być wywieszona na widocznym miejscu w
siedzibie danej jednostki organizacyjnej oraz w podporządkowanych jej
jednostkach organizacyjnych.
§ 5. Prezes
Rady Ministrów lub właściwy minister oraz naczelny organ organizacji społecznej
mogą ustalać sposób, dni i godziny przyjmowania obywateli w sprawach skarg i
wniosków przez podporządkowane im organy i jednostki organizacyjne.
Art. 254. Skargi i wnioski składane i przekazywane do
organów państwowych, organów samorządu terytorialnego i innych organów
samorządowych i organów organizacji społecznych oraz związane z nimi pisma i
inne dokumenty rejestruje się i przechowuje w sposób ułatwiający kontrolę
przebiegu i terminów załatwiania poszczególnych skarg i wniosków.
Art. 255. (skreślony).
Art. 256. Pracownik, który otrzymał skargę dotyczącą
jego działalności, obowiązany jest przekazać ją niezwłocznie swojemu
przełożonemu służbowemu.
Rozdział
6
Nadzór
i kontrola
Art. 257. Zwierzchni nadzór nad przyjmowaniem i
załatwianiem skarg i wniosków składanych do sądów sprawuje Krajowa Rada
Sądownictwa, a do innych organów i jednostek organizacyjnych - Prezes Rady
Ministrów.
Art. 258. § 1. Nadzór i kontrolę nad
przyjmowaniem i załatwianiem skarg i wniosków sprawują:
1) ministrowie - gdy chodzi o skargi załatwiane przez ministerstwa
i inne jednostki organizacyjne bezpośrednio podległe ministrowi,
2) właściwi rzeczowo ministrowie we współdziałaniu z ministrem
właściwym do spraw administracji publicznej - gdy chodzi o skargi załatwiane
przez organy administracji rządowej,
3) terenowe organy administracji rządowej - gdy chodzi o skargi
załatwiane przez jednostki organizacyjne nadzorowane przez te organy,
4) organy wyższego stopnia oraz właściwe organy naczelne - gdy
chodzi o skargi załatwiane przez pozostałe organy państwowe i organy
państwowych jednostek organizacyjnych,
5) Prezes Rady Ministrów i wojewodowie - gdy chodzi o skargi
załatwiane przez organy jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowe
jednostki organizacyjne.
§ 2. Nadzór
i kontrolę nad przyjmowaniem i załatwianiem skarg i wniosków w organach
organizacji społecznych sprawują statutowe organy nadzorcze tych organizacji
oraz organy wyższego stopnia, zaś w organach naczelnych tych organizacji -
organ administracji rządowej sprawujący nadzór nad działalnością danej
organizacji.
Art. 259. § 1. Organy, o których mowa w
art. 258, dokonują okresowo ocen przyjmowania i załatwiania skarg i wniosków
przez organy i jednostki organizacyjne poddane ich nadzorowi.
§ 2. Wojewodowie
dokonują okresowo ocen sposobu przyjmowania i załatwiania skarg i wniosków
przez wszystkie organy administracji publicznej i innych jednostek
organizacyjnych oraz organizacji społecznych działających na ich terenie.
§ 3. W
wyniku przeprowadzonych kontroli oraz ocen organy wymienione w § 1 i 2
obowiązane są podejmować środki zmierzające do usunięcia przyczyn skarg oraz do
pełnego wykorzystania wniosków dla polepszenia działalności poszczególnych
organów i innych państwowych jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych.
Art. 260. (skreślony).
DZIAŁ
IX
OPŁATY
I KOSZTY POSTĘPOWANIA
Art. 261. § 1. Jeżeli strona nie wpłaciła
należności tytułem opłat i kosztów postępowania, które zgodnie z przepisami
powinny być uiszczone z góry, organ administracji publicznej prowadzący postępowanie
wyznaczy jej termin do wniesienia tych należności. Termin ten nie może być
krótszy niż siedem dni, a dłuższy niż czternaście dni.
§ 2. Jeżeli
w wyznaczonym terminie należności nie zostaną uiszczone, podanie podlega
zwrotowi lub czynność uzależniona od opłaty zostanie zaniechana.
§ 3. Na
postanowienie w sprawie zwrotu podania służy zażalenie.
§ 4. Organ
powinien jednak załatwić podanie mimo nieuiszczenia należności:
1) jeżeli za niezwłocznym załatwieniem przemawiają względy
społeczne lub wzgląd na ważny interes strony,
2) jeżeli wniesienie podania stanowi czynność, dla której jest
ustanowiony termin zawity,
3) jeżeli podanie wniosła osoba zamieszkała za granicą.
Art. 262. § 1. Stronę obciążają te koszty
postępowania, które:
1) wynikły z winy strony,
2) zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie
wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie.
§ 2. W
uzasadnionych przypadkach organ administracji publicznej może zażądać od strony
złożenia zaliczki w określonej wysokości na pokrycie kosztów postępowania.
Art. 263. § 1. Do kosztów postępowania
zalicza się koszty podróży i inne należności świadków i biegłych oraz stron w
przypadkach przewidzianych w art. 56, a także koszty spowodowane oględzinami na
miejscu, jak również koszty doręczenia stronom pism urzędowych.
§ 2. Organ
administracji publicznej może zaliczyć do kosztów postępowania także inne
koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy.
Art. 264. § 1. Jednocześnie z wydaniem
decyzji organ administracji publicznej ustali w drodze postanowienia wysokość
kosztów postępowania, osoby zobowiązane do ich poniesienia oraz termin i sposób
ich uiszczenia.
§ 2. Na
postanowienie w sprawie kosztów postępowania osobie zobowiązanej do ich
poniesienia służy zażalenie.
Art. 265. Wszelkie nie uiszczone w terminie opłaty i
koszty postępowania oraz inne należności wynikłe z tego postępowania podlegają
ściągnięciu w trybie przepisów o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych.
Art. 266. Pracownik organu administracji publicznej
winny błędnego wezwania strony (art. 56 § 1) obowiązany jest do zwrotu
wynikłych stąd kosztów. Orzekanie i ściąganie należności od tego pracownika
następuje w trybie administracyjnym.
Art. 267. W razie niewątpliwej niemożności
poniesienia przez stronę opłat, kosztów i należności związanych z tokiem
postępowania organ administracji publicznej może ją zwolnić w całości lub w
części od ponoszenia tych opłat, kosztów i należności. Zwolnienie od opłat
skarbowych następuje z zachowaniem przepisów o tych opłatach.
DZIAŁ
X
PRZEPISY
KOŃCOWE
Art. 268. (skreślony).
Art. 268a. Organ administracji publicznej może w
formie pisemnej upoważniać pracowników kierowanej jednostki organizacyjnej do
załatwiania spraw w jego imieniu w ustalonym zakresie, a w szczególności do
wydawania decyzji administracyjnych, postanowień i zaświadczeń.
Art. 269. Decyzje określone w innych przepisach
prawnych jako prawomocne uważa się za ostateczne, chyba że z przepisów tych
wynika, iż dotyczą one takiej decyzji, która została utrzymana w mocy w
postępowaniu sądowym bądź też nie została zaskarżona w tym postępowaniu z
powodu upływu terminu do wniesienia skargi.