Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.cookies.html
Data pl v0.2 - by KESS
Dzisiaj jest czwartek, 09 lutego 2023 r. 40 dzień roku
Odwiedzin: Dzisiaj: 1228 Ogólnie: 6934309
Dz
Dz.U.64.16.93
USTAWA
z
dnia 23 kwietnia 1964 r.
KODEKS
CYWILNY
(Dz. U. z dnia 18 maja
1964 r.)
KSIĘGA
PIERWSZA
CZĘŚĆ
OGÓLNA
Tytuł I.PRZEPISY
WSTĘPNE
Art. 1. (1)Kodeks niniejszy
reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.
orzeczenia sądów
Art. 2. (2)(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 3. Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to
wynika z jej brzmienia lub celu.
orzeczenia sądów
Art. 4. (3)(skreślony).
Art. 5. (4)Nie można czynić ze
swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie
działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i
nie korzysta z ochrony.
orzeczenia sądów
Art. 6. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie,
która z faktu tego wywodzi skutki prawne.
orzeczenia sądów
Art. 7. Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od
dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.
orzeczenia sądów
Tytuł II.OSOBY
DZIAŁ I. OSOBY
FIZYCZNE
Rozdział I
Zdolność
prawna i zdolność do czynności prawnych
Art. 8. § 1. (5) Każdy człowiek
od chwili urodzenia ma zdolność prawną.
§ 2. (6)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 9. W razie urodzenia się dziecka domniemywa się,
że przyszło ono na świat żywe.
Art. 10. § 1. Pełnoletnim jest, kto
ukończył lat osiemnaście.
§ 2. Przez
zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie
unieważnienia małżeństwa.
orzeczenia sądów
Art. 11. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa
się z chwilą uzyskania pełnoletności.
orzeczenia sądów
Art. 12. Nie mają zdolności do czynności prawnych
osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione
całkowicie.
orzeczenia sądów
Art. 13. § 1. Osoba, która ukończyła lat
trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby
psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych,
w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym
postępowaniem.
§ 2. Dla
ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on
jeszcze pod władzą rodzicielską.
orzeczenia sądów
Art. 14. § 1. Czynność prawna dokonana
przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.
§ 2. Jednakże
gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów
powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa
taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące
pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.
Art. 15. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych
mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione
częściowo.
orzeczenia sądów
Art. 16. § 1. Osoba pełnoletnia może być
ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju
umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa
lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia
całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.
§ 2. Dla
osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.
orzeczenia sądów
Art. 17. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie
przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w
zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim
prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
orzeczenia sądów
Art. 18. § 1. Ważność umowy, która została
zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej
zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego
przedstawiciela.
§ 2. Osoba
ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po
uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.
§ 3. Strona,
która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie
może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak
wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy;
staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.
orzeczenia sądów
Art. 19. Jeżeli osoba ograniczona w zdolności do
czynności prawnych dokonała sama jednostronnej czynności prawnej, do której
ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna.
orzeczenia sądów
Art. 20. Osoba ograniczona w zdolności do czynności
prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do
umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.
orzeczenia sądów
Art. 21. Osoba ograniczona w zdolności do czynności
prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim
zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.
Art. 22. Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby
ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty
majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie
czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. Wyjątek stanowią czynności
prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela
ustawowego.
Art. 23. Dobra osobiste człowieka, jak w
szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub
pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania,
twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod
ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych
przepisach.
orzeczenia sądów
Art. 24. § 1. (7) Ten, czyje
dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego
działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może
on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła
czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła
oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach
przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego
lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli
wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa,
poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy
powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w
szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.
orzeczenia sądów
Rozdział II
Miejsce
zamieszkania
Art. 25. Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest
miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.
orzeczenia sądów
Art. 26. § 1. Miejscem zamieszkania dziecka
pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo
tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu
zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.
§ 2. Jeżeli
władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce
zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego
dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców,
jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.
orzeczenia sądów
Art. 27. Miejscem zamieszkania osoby pozostającej pod
opieką jest miejsce zamieszkania opiekuna.
orzeczenia sądów
Art. 28. Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.
Rozdział III
Uznanie
za zmarłego
Art. 29. § 1. Zaginiony może być uznany za
zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym
według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za
zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarczA upływ lat pięciu.
§ 2. Uznanie
za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym
zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy.
orzeczenia sądów
Art. 30. § 1. Kto zaginął w czasie podróży
powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w
związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmarłego po
upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne
szczególne zdarzenie.
§ 2. Jeżeli
nie można stwierdzić katastrofy statku lub okrętu, bieg terminu
sześciomiesięcznego rozpoczyna się z upływem roku od dnia, w którym statek lub
okręt miał przybyć do portu przeznaczenia, a jeżeli nie miał portu
przeznaczenia - z upływem lat dwóch od dnia, w którym była ostatnia o nim
wiadomość.
§ 3. Kto
zaginął w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia nie przewidzianym
w paragrafach poprzedzających, ten może być uznany za zmarłego po upływie roku
od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno
było ustać.
Art. 31. § 1. Domniemywa się, że zaginiony
zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.
§ 2. Jako
chwilę domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według
okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych -
pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się
możliwe.
§ 3. Jeżeli
w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą
dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia.
Art. 32. Jeżeli kilka osób utraciło życie podczas
grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, domniemywa się, że zmarły
jednocześnie.
DZIAŁ II. OSOBY
PRAWNE
Art. 33. (8)Osobami prawnymi są
Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają
osobowość prawną.
orzeczenia sądów
Art. 34. (9)Skarb Państwa jest w
stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia
państwowego nie należącego do innych państwowych osób prawnych.
orzeczenia sądów
Art. 35. Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych
określają właściwe przepisy; w wypadkach i w zakresie w przepisach tych
przewidzianych organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje także jej
statut.
orzeczenia sądów
Art. 36.(10) (skreślony).
Art. 37. § 1. (11) Jednostka
organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego
rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
§ 2. Rodzaje
rejestrów oraz ich organizację i sposób prowadzenia regulują odrębne przepisy.
orzeczenia sądów
Art. 38. Osoba prawna działa przez swoje organy w
sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.
orzeczenia sądów
Art. 39. § 1. Kto jako organ osoby prawnej
zawarł umowę w jej imieniu nie będąc jej organem albo przekraczając zakres
umocowania takiego organu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od
drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga
strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania.
§ 2. Przepis
powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy umowa została zawarta w imieniu
osoby prawnej, która nie istnieje.
orzeczenia sądów
Art. 40.(12) § 1. Skarb Państwa
nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorstw państwowych i
innych państwowych osób prawnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności
za zobowiązania Skarbu Państwa.
§ 2. W
razie nieodpłatnego przejęcia, na podstawie obowiązujących ustaw, określonego
składnika mienia od państwowej osoby prawnej na rzecz Skarbu Państwa, ten
ostatni odpowiada solidarnie z osobą prawną za zobowiązania powstałe w okresie,
gdy składnik stanowił własność danej osoby prawnej, do wysokości wartości tego
składnika ustalonej według stanu z chwili przejęcia, a według cen z chwili
zapłaty.
orzeczenia sądów
Art. 41. Jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie
stanowi inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę
jej organ zarządzający.
Art. 42. § 1. (13) Jeżeli osoba
prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów, sąd
ustanawia dla niej kuratora.
§ 2. Kurator
powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej, a w razie
potrzeby o jej likwidację.
orzeczenia sądów
Art. 43. Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób
fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych.
orzeczenia sądów
Tytuł III.MIENIE
Art. 44. (14)Mieniem jest własność
i inne prawa majątkowe.
orzeczenia sądów
Art. 441.(15)
§ 1. Własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe,
przysługują Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym.
§ 2. Uprawnienia
majątkowe Skarbu Państwa względem państwowych osób prawnych określają odrębne
przepisy, w szczególności regulujące ich ustrój.
orzeczenia sądów
Art. 45. Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są
tylko przedmioty materialne.
orzeczenia sądów
Art. 46. § 1. Nieruchomościami są części
powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak
również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na
mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
§ 2. Prowadzenie
ksiąg wieczystych regulują odrębne przepisy.
orzeczenia sądów
Art. 461.(16) Nieruchomościami
rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być
wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie
produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej,
sadowniczej i rybnej.
orzeczenia sądów
Art. 47. § 1. Część składowa rzeczy nie
może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych.
§ 2. Częścią
składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez
uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej
zmiany przedmiotu odłączonego.
§ 3. Przedmioty
połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części
składowych.
orzeczenia sądów
Art. 48. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie
przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i
inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od
chwili zasadzenia lub zasiania.
orzeczenia sądów
Art. 49. Urządzenia służące do doprowadzania lub
odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz inne urządzenia
podobne nie należą do części składowych gruntu lub budynku, jeżeli wchodzą w
skład przedsiębiorstwa lub zakładu.
orzeczenia sądów
Art. 50. Za części składowe nieruchomości uważa się
także prawa związane z jej własnością.
orzeczenia sądów
Art. 51. § 1. Przynależnościami są rzeczy
ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej
przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu
celowi.
§ 2. Nie
może być przynależnością rzecz nie należąca do właściciela rzeczy głównej.
§ 3. Przynależność
nie traci tego charakteru przez przemijające pozbawienie jej faktycznego
związku z rzeczą główną.
Art. 52. Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz
główną odnosi skutek także względem przynależności, chyba że co innego wynika z
treści czynności albo z przepisów szczególnych.
Art. 53. § 1. Pożytkami naturalnymi rzeczy
są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad
prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy.
§ 2. Pożytkami
cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku
prawnego.
orzeczenia sądów
Art. 54. Pożytkami prawa są dochody, które prawo to
przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.
orzeczenia sądów
Art. 55. § 1. Uprawnionemu do pobierania
pożytków przypadają pożytki naturalne, które zostały odłączone od rzeczy w
czasie trwania jego uprawnienia, a pożytki cywilne - w stosunku do czasu
trwania tego uprawnienia.
§ 2. Jeżeli
uprawniony do pobierania pożytków poczynił nakłady w celu uzyskania pożytków,
które przypadły innej osobie, należy mu się od niej wynagrodzenie za te
nakłady. Wynagrodzenie nie może przenosić wartości pożytków.
Art. 551.(17)
Przedsiębiorstwo, jako zespół składników materialnych i niematerialnych
przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, obejmuje
wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) firmę (nazwę), znaki towarowe i inne oznaczenia
indywidualizujące przedsiębiorstwo,
2) księgi handlowe,
3) nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, w tym
produkty i materiały,
4) patenty, wzory użytkowe i zdobnicze,
5) zobowiązania i obciążenia, związane z prowadzeniem
przedsiębiorstwa,
6) prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez
przedsiębiorstwo.
orzeczenia sądów
Art. 552.(18) Czynność prawna
mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład
przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z
przepisów szczególnych.
orzeczenia sądów
Art. 553.(19) Za gospodarstwo
rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich
częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić
zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami i obowiązkami związanymi z
prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
orzeczenia sądów
TytułIV.CZYNNOŚCI
PRAWNE
DZIAŁ I. PRZEPISY
OGÓLNE
Art. 56. Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w
niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia
społecznego i z ustalonych zwyczajów.
orzeczenia sądów
Art. 57. § 1. Nie można przez czynność
prawną wyłączyć ani ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obciążenia, zmiany
lub zniesienia prawa, jeżeli według ustawy prawo to jest zbywalne.
§ 2. Przepis
powyższy nie wyłącza dopuszczalności zobowiązania, że uprawniony nie dokona
oznaczonych rozporządzeń prawem.
orzeczenia sądów
Art. 58. § 1. Czynność prawna sprzeczna z
ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy
przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych
postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna
jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli
nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w
mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez
postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
orzeczenia sądów
Art. 59. W razie zawarcia umowy, której wykonanie
czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby
trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej,
jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna.
Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia.
orzeczenia sądów
Art. 60. (20)Z zastrzeżeniem wyjątków
w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być
wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób
dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej
(oświadczenie woli).
orzeczenia sądów
Art. 61. Oświadczenie woli, które ma być złożone
innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła
zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne,
jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.
orzeczenia sądów
Art. 62. Oświadczenie woli, które ma być złożone
innej osobie, nie traci mocy wskutek tego, że zanim do tej osoby doszło,
składający je zmarł lub utracił zdolność do czynności prawnych, chyba że co innego
wynika z treści oświadczenia, z ustawy lub z okoliczności.
orzeczenia sądów
Art. 63. § 1. Jeżeli do dokonania czynności
prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, osoba ta może wyrazić zgodę także
przed złożeniem oświadczenia przez osoby dokonywające czynności albo po jego
złożeniu. Zgoda wyrażona po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od jego daty.
§ 2. Jeżeli
do ważności czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, oświadczenie
obejmujące zgodę osoby trzeciej powinno być złożone w tej samej formie.
orzeczenia sądów
Art. 64. (21)Prawomocne orzeczenie
sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia
woli, zastępuje to oświadczenie.
orzeczenia sądów
Art. 65. § 1. Oświadczenie woli należy tak
tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone
zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
§ 2. W
umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli
opierać się na jej dosłownym brzmieniu.
orzeczenia sądów
DZIAŁ II. ZAWARCIE
UMOWY
Art. 66. § 1. Kto oświadczył drugiej
stronie wolę zawarcia umowy, określając w oświadczeniu jej istotne
postanowienia (oferta), i oznaczył termin, w ciągu którego oczekiwać będzie
odpowiedzi, ten jest ofertą związany aż do upływu oznaczonego terminu.
§ 2. Gdy
termin nie był oznaczony, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za
pomocą telefonu lub innego środka bezpośredniego porozumiewania się na
odległość przestaje wiązać, jeżeli nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w
inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w
zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego
opóźnienia.
orzeczenia sądów
Art. 67. Jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty
nadeszło z opóźnieniem, lecz z jego treści lub z okoliczności wynika, że
zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że
składający ofertę zawiadomi niezwłocznie drugą stronę, iż wskutek opóźnienia
odpowiedzi poczytuje umowę za nie zawartą.
Art. 68. Przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem
zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę.
Art. 69. Jeżeli według przyjętego w danych stosunkach
zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia
drugiej strony o jej przyjęciu nie jest potrzebne, w szczególności jeżeli
składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku,
skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania; w przeciwnym
razie oferta przestaje wiązać.
orzeczenia sądów
Art. 70. § 1. W razie wątpliwości poczytuje
się umowę za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia
o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej
przyjęciu nie jest potrzebne - w chwili przystąpienia przez drugą stronę do
wykonania umowy.
§ 2. W
razie wątpliwości poczytuje się umowę za zawartą w miejscu otrzymania przez
składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do
składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest potrzebne - w miejscu
zamieszkania składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.
orzeczenia sądów
Art. 701.(22)
§ 1. Umowa może być zawarta w drodze przetargu ustnego lub pisemnego.
§ 2. Ogłoszenie
przetargu obejmuje co najmniej czas, miejsce, przedmiot oraz warunki przetargu.
orzeczenia sądów
Art. 702.(23)
§ 1. Oferta złożona w toku przetargu ustnego przestaje wiązać, gdy
inny licytant złoży ofertę korzystniejszą albo przetarg zostanie zamknięty bez
wybrania którejkolwiek z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono
inaczej.
§ 2. Zawarcie
umowy w drodze przetargu ustnego następuje z chwilą wybrania oferty.
orzeczenia sądów
Art. 703.(24)
§ 1. Oferta złożona w toku przetargu pisemnego przestaje wiązać, gdy
została wybrana inna oferta lub gdy przetarg został zamknięty bez wybrania
którejkolwiek z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej.
§ 2. Ogłaszający
przetarg ma obowiązek powiadomić niezwłocznie uczestników przetargu pisemnego o
jego wyniku lub o zamknięciu przetargu bez dokonania wyboru. Powiadomienie
wymaga pisma lub ogłoszenia w taki sam sposób, w jaki nastąpiło ogłoszenie
przetargu.
§ 3. Do
ustalenia chwili zawarcia umowy w drodze przetargu pisemnego stosuje się
przepisy dotyczące przyjęcia oferty.
Art. 704.(25)
§ 1. Strona umowy zawartej w drodze przetargu może żądać jej
unieważnienia, jeżeli druga strona lub działająca z nią w porozumieniu osoba
trzecia sprzecznie z prawem lub zasadami współżycia społecznego wpłynęła na
wynik przetargu. Jeżeli umowa została zawarta na cudzy rachunek, jej
unieważnienia może żądać także dający zlecenie.
§ 2. Uprawnienie
powyższe wygasa z upływem miesiąca od dowiedzenia się o istnieniu przyczyny
unieważnienia, nie później jednak niż z upływem roku od dnia zawarcia umowy.
orzeczenia sądów
Art. 71. Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne
informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w
razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do rozpoczęcia rokowań.
orzeczenia sądów
Art. 72. Jeżeli strony prowadzą rokowania w celu
zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do
porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem rokowań.
orzeczenia sądów
DZIAŁ III. FORMA
CZYNNOŚCI PRAWNYCH
Art. 73. § 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla
czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej
formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.
§ 2. Jeżeli
ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana
bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy
zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych
skutków czynności prawnej.
orzeczenia sądów
Art. 74. § 1. Zastrzeżenie formy pisemnej bez
rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy
nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania
stron na fakt dokonania czynności. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy
zachowanie formy pisemnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych
skutków czynności prawnej.
§ 2. (26)
Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych
dowód ze świadków lub dowód z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli
obie strony wyrażą na to zgodę albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej
będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma. Sąd może również dopuścić wymienione
dowody, jeżeli ze względu na szczególne okoliczności sprawy uzna to za
konieczne.
orzeczenia sądów
Art. 75. § 1. (27) Czynność
prawna obejmująca rozporządzenie prawem, którego wartość przenosi dwa tysiące
złotych, jak również czynność prawna, z której wynika zobowiązanie do
świadczenia wartości przenoszącej dwa tysiące złotych, powinna być stwierdzona
pismem.
§ 2. W
wypadku gdy przedmiotem czynności prawnej jest rozporządzenie prawem do
świadczeń okresowych lub zobowiązanie się do takich świadczeń, wartością prawa
lub zobowiązania jest wartość świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia mają
trwać krócej niż rok - wartość za cały czas ich trwania.
orzeczenia sądów
Art. 751.(28)
§ 1. Zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na
nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie
poświadczonymi.
§ 2. Zbycie
przedsiębiorstwa należącego do osoby wpisanej do rejestru powinno być wpisane
do rejestru.
§ 3. Przepis
§ 2 stosuje się odpowiednio w wypadku wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub
ustanowienia na nim użytkowania.
§ 4. Przepisy
powyższe nie uchybiają przepisom o formie czynności prawnych dotyczących
nieruchomości.
orzeczenia sądów
Art. 76. Jeżeli strony zastrzegły w umowie, że
określona czynność prawna między nimi powinna być dokonana w szczególnej
formie, czynność ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej
formy. Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie czynności w formie pisemnej,
nie określając skutków niezachowania tej formy, poczytuje się w razie
wątpliwości, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych.
orzeczenia sądów
Art. 77. Jeżeli umowa została zawarta na piśmie, jej
uzupełnienie, zmiana albo rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również
odstąpienie od niej powinno być stwierdzone pismem.
orzeczenia sądów
Art. 78.(29) § 1. Do zachowania
pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na
dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza
wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest
podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść
oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.
§ 2. Oświadczenie
woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem
elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu
jest równoważne formie pisemnej.
orzeczenia sądów
Art. 79. (30)Osoba nie mogąca
pisać, lecz mogąca czytać może złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej bądź
w ten sposób, że uczyni na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok tego odcisku
inna osoba wypisze jej imię i nazwisko umieszczając swój podpis, bądź też w ten
sposób, że zamiast składającego oświadczenie podpisze się inna osoba, a jej
podpis będzie poświadczony przez notariusza lub wójta (burmistrza, prezydenta
miasta), starostę lub marszałka województwa z zaznaczeniem, że został złożony
na życzenie nie mogącego pisać, lecz mogącego czytać.
Art. 80. Jeżeli osoba nie mogąca czytać ma złożyć
oświadczenie woli na piśmie, oświadczenie powinno być złożone w formie aktu
notarialnego.
orzeczenia sądów
Art. 81. § 1. Jeżeli ustawa uzależnia
ważność albo określone skutki czynności prawnej od urzędowego poświadczenia
daty, poświadczenie takie jest skuteczne także względem osób nie
uczestniczących w dokonaniu tej czynności prawnej (data pewna).
§ 2. Czynność
prawna ma datę pewną także w wypadkach następujących:
1) w razie stwierdzenia dokonania czynności w jakimkolwiek
dokumencie urzędowym - od daty dokumentu urzędowego;
2) (31) w razie umieszczenia na obejmującym czynność
dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ państwowy, organ jednostki
samorządu terytorialnego albo przez notariusza - od daty wzmianki.
§ 3. W
razie śmierci jednej z osób podpisanych na dokumencie datę złożenia przez tę
osobę podpisu na dokumencie uważa się za pewną od daty śmierci tej osoby.
orzeczenia sądów
DZIAŁ IV. WADY
OŚWIADCZENIA WOLI
Art. 82. Nieważne jest oświadczenie woli złożone
przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym
świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w
szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego,
chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.
orzeczenia sądów
Art. 83. § 1. Nieważne jest oświadczenie
woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie
zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia
ocenia się według właściwości tej czynności.
§ 2. Pozorność
oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej,
dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności
osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że
działała w złej wierze.
orzeczenia sądów
Art. 84. § 1. W razie błędu co do treści
czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli.
Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od
jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany
przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub
mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej
nieodpłatnej.
§ 2. Można
powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający
oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie
złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).
orzeczenia sądów
Art. 85. Zniekształcenie oświadczenia woli przez
osobę użytą do jego przesłania ma takie same skutki, jak błąd przy złożeniu
oświadczenia.
Art. 86. § 1. Jeżeli błąd wywołała druga
strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli
złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był
istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej.
§ 2. Podstęp
osoby trzeciej jest jednoznaczny z podstępem strony, jeżeli ta o podstępie
wiedziała i nie zawiadomiła o nim drugiej strony albo jeżeli czynność prawna
była nieodpłatna.
orzeczenia sądów
Art. 87. Kto złożył oświadczenie woli pod wpływem
bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten też może uchylić się
od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł
się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo
osobiste lub majątkowe.
orzeczenia sądów
Art. 88. § 1. Uchylenie się od skutków
prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem
błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.
§ 2. Uprawnienie
do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w
razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.
orzeczenia sądów
DZIAŁ V. WARUNEK
Art. 89. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie
przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub
ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i
niepewnego (warunek).
orzeczenia sądów
Art. 90. Ziszczenie się warunku nie ma mocy
wstecznej, chyba że inaczej zastrzeżono.
Art. 91. Warunkowo uprawniony może wykonywać wszelkie
czynności, które zmierzają do zachowania jego prawa.
Art. 92. § 1. Jeżeli czynność prawna
obejmująca rozporządzenie prawem została dokonana pod warunkiem, późniejsze
rozporządzenia tym prawem tracą moc z chwilą ziszczenia się warunku o tyle, o
ile udaremniają lub ograniczają skutek ziszczenia się warunku.
§ 2. Jednakże
gdy na podstawie takiego rozporządzenia osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje
zwolniona od obowiązku, stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie osób, które
w dobrej wierze dokonały czynności prawnej z osobą nieuprawnioną do
rozporządzania prawem.
Art. 93. § 1. Jeżeli strona, której zależy
na nieziszczeniu się warunku, przeszkodzi w sposób sprzeczny z zasadami
współżycia społecznego ziszczeniu się warunku, następują skutki takie, jak by
warunek się ziścił.
§ 2. Jeżeli
strona, której zależy na ziszczeniu się warunku, doprowadzi w sposób sprzeczny
z zasadami współżycia społecznego do ziszczenia się warunku, następują skutki
takie, jak by warunek się nie ziścił.
orzeczenia sądów
Art. 94. Warunek niemożliwy, jak również warunek
przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego pociąga za sobą nieważność
czynności prawnej, gdy jest zawieszający; uważa się za nie zastrzeżony, gdy
jest rozwiązujący.
orzeczenia sądów
DZIAŁ VI. PRZEDSTAWICIELSTWO
Art. 95. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w
ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można
dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela.
§ 2. Czynność
prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą
skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.
orzeczenia sądów
Art. 96. Umocowanie do działania w cudzym imieniu
może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu
reprezentowanego (pełnomocnictwo).
orzeczenia sądów
Art. 97. Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa
przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za
umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane
z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.
orzeczenia sądów
Art. 98. Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do
czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego
zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa
wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.
orzeczenia sądów
Art. 99. § 1. Jeżeli do ważności czynności
prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej
czynności powinno być udzielone w tej samej formie.
§ 2. Pełnomocnictwo
ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.
orzeczenia sądów
Art. 100. Okoliczność, że pełnomocnik jest
ograniczony w zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na ważność
czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy.
Art. 101. § 1. Pełnomocnictwo może być w
każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa
z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą
pełnomocnictwa.
§ 2. Umocowanie
wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie
inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego
podstawą pełnomocnictwa.
orzeczenia sądów
Art. 102. Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik
obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może żądać
poświadczonego odpisu tego dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na
odpisie zaznaczone.
Art. 103. § 1. Jeżeli zawierający umowę
jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy
zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została
zawarta.
§ 2. Druga
strona może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta,
odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym
upływie wyznaczonego terminu.
§ 3. W
braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę w cudzym imieniu, obowiązany jest do
zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do
naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie
wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.
orzeczenia sądów
Art. 104. Jednostronna czynność prawna dokonana w
cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna.
Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu,
zgodził się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o
zawarciu umowy bez umocowania.
orzeczenia sądów
Art. 105. Jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu
umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego
umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu
umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć.
orzeczenia sądów
Art. 106. Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy
innych pełnomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści
pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą
pełnomocnictwa.
Art. 107. Jeżeli mocodawca ustanowił kilku
pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, każdy z nich może działać
samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa. Przepis ten
stosuje się odpowiednio do pełnomocników, których pełnomocnik sam dla mocodawcy
ustanowił.
orzeczenia sądów
Art. 108. Pełnomocnik nie może być drugą stroną
czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego
wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej
wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje
się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony.
orzeczenia sądów
Art. 109. Przepisy działu niniejszego stosuje się
odpowiednio w wypadku, gdy oświadczenie woli ma być złożone przedstawicielowi.
orzeczenia sądów
Tytuł V.TERMIN
Art. 110. (32)Jeżeli ustawa,
orzeczenie sądu lub decyzja innego organu państwowego albo czynność prawna
oznacza termin nie określając sposobu jego obliczania, stosuje się przepisy
poniższe.
orzeczenia sądów
Art. 111. § 1. Termin oznaczony w dniach
kończy się z upływem ostatniego dnia.
§ 2. Jeżeli
początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia
się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.
orzeczenia sądów
Art. 112. Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach
lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada
początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było
- w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej
termin upływa z początkiem ostatniego dnia.
orzeczenia sądów
Art. 113. § 1. Jeżeli termin jest oznaczony
na początek, środek lub koniec miesiąca, rozumie się przez to pierwszy,
piętnasty lub ostatni dzień miesiąca.
§ 2. Termin
półmiesięczny jest równy piętnastu dniom.
Art. 114. Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach
lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni
trzydzieści, a rok za dni trzysta sześćdziesiąt pięć.
orzeczenia sądów
Art. 115. Jeżeli koniec terminu do wykonania
czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy, termin upływa
dnia następnego.
orzeczenia sądów
Art. 116. § 1. Jeżeli skutki czynności
prawnej mają powstać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o
warunku zawieszającym.
§ 2. Jeżeli
skutki czynności prawnej mają ustać w oznaczonym terminie, stosuje się
odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym.
Tytuł VI.PRZEDAWNIENIE
ROSZCZEŃ
Art. 117. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w
ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.
§ 2. (33)
Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie,
może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z
zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed
upływem terminu jest nieważne.
§ 3. (34)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 118. (35)Jeżeli przepis
szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla
roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem
działalności gospodarczej - trzy lata.
orzeczenia sądów
Art. 119. Terminy przedawnienia nie mogą być skracane
ani przedłużane przez czynność prawną.
orzeczenia sądów
Art. 120. § 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna
się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność
roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg
terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne,
gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg
przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten,
przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
orzeczenia sądów
Art. 121. Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a
rozpoczęty ulega zawieszeniu:
1) co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom -
przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
2) co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej
zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub
kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
3) co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko
drugiemu - przez czas trwania małżeństwa;
4) (36) co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły
wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem
powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania
przeszkody.
orzeczenia sądów
Art. 122. § 1. Przedawnienie względem
osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć
się wcześniej niż z upływem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela
ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia.
§ 2. Jeżeli
termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, jego bieg liczy się od dnia
ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna
jego ustanowienia.
§ 3. Przepisy
powyższe stosuje się odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do
której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.
orzeczenia sądów
Art. 123. § 1. Bieg przedawnienia przerywa
się:
1) (37) przez każdą czynność przed sądem lub innym
organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego
rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu
dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której
roszczenie przysługuje.
§ 2. (38)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 124. § 1. Po każdym przerwaniu
przedawnienia biegnie ono na nowo.
§ 2. (39)
Jednakże w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed
sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania
roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym przedawnienie nie biegnie
na nowo, dopóki postępowanie nie zostanie zakończone.
orzeczenia sądów
Art. 125. § 1. Roszczenie stwierdzone
prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania
spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie
stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym przedawnia
się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego
rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje
świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości
ulega przedawnieniu trzyletniemu.
§ 2. (40)
(skreślony).
orzeczenia sądów
KSIĘGA
DRUGA
WŁASNOŚĆ
I INNE PRAWA RZECZOWE
Tytuł I.WŁASNOŚĆ
DZIAŁ I. PRZEPISY
OGÓLNE
Art. 126-135.(41) (skreślone).
Art. 136. (42) (skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 137. (43) (skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 138. (44)(skreślony).
Art. 139. (45)(skreślony).
DZIAŁ II. TREŚĆ
I WYKONYWANIE WŁASNOŚCI
Art. 140. W granicach określonych przez ustawy i
zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób,
korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego
prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych
samych granicach może rozporządzać rzeczą.
orzeczenia sądów
Art. 141. (46)(skreślony).
Art. 142. § 1. Właściciel nie może się
sprzeciwić użyciu a nawet uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inną osobę,
jeżeli to jest konieczne do odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio
dobrom osobistym tej osoby lub osoby trzeciej. Może jednak żądać naprawienia
wynikłej stąd szkody.
§ 2. Przepis
powyższy stosuje się także w razie niebezpieczeństwa grożącego dobrom
majątkowym, chyba że grożąca szkoda jest oczywiście i niewspółmiernie mniejsza
aniżeli uszczerbek, który mógłby ponieść właściciel wskutek użycia, uszkodzenia
lub zniszczenia rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 143. (47)W granicach
określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu
rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. Przepis ten nie uchybia
przepisom regulującym prawa do wód.
orzeczenia sądów
Art. 144. Właściciel nieruchomości powinien przy
wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie
z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze
społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.
orzeczenia sądów
Art. 145. § 1. Jeżeli nieruchomość nie ma
odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej
nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli
gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności
drogowej (droga konieczna).
§ 2. Przeprowadzenie
drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej
dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez
które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem
sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie
dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie
drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.
§ 3. Przeprowadzenie
drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.
orzeczenia sądów
Art. 146. Przepisy artykułu poprzedzającego stosuje
się odpowiednio do samoistnego posiadacza nieruchomości; jednakże posiadacz
może żądać tylko ustanowienia służebności osobistej.
orzeczenia sądów
Art. 147. Właścicielowi nie wolno dokonywać robót
ziemnych w taki sposób, żeby to groziło nieruchomościom sąsiednim utratą
oparcia.
orzeczenia sądów
Art. 148. Owoce spadłe z drzewa lub krzewu na grunt
sąsiedni stanowią jego pożytki. Przepisu tego nie stosuje się, gdy grunt
sąsiedni jest przeznaczony na użytek publiczny.
Art. 149. Właściciel gruntu może wejść na grunt
sąsiedni w celu usunięcia zwieszających się z jego drzew gałęzi lub owoców.
Właściciel sąsiedniego gruntu może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd
szkody.
orzeczenia sądów
Art. 150. Właściciel gruntu może obciąć i zachować
dla siebie korzenie przechodzące z sąsiedniego gruntu. To samo dotyczy gałęzi i
owoców zwieszających się z sąsiedniego gruntu; jednakże w wypadku takim
właściciel powinien uprzednio wyznaczyć sąsiadowi odpowiedni termin do ich usunięcia.
orzeczenia sądów
Art. 151. Jeżeli przy wznoszeniu budynku lub innego
urządzenia przekroczono bez winy umyślnej granice sąsiedniego gruntu,
właściciel tego gruntu nie może żądać przywrócenia stanu poprzedniego, chyba że
bez nie uzasadnionej zwłoki sprzeciwił się przekroczeniu granicy albo że grozi
mu niewspółmiernie wielka szkoda. Może on żądać albo stosownego wynagrodzenia w
zamian za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej, albo wykupienia
zajętej części gruntu, jak również tej części, która na skutek budowy straciła
dla niego znaczenie gospodarcze.
orzeczenia sądów
Art. 152. Właściciele gruntów sąsiadujących
obowiązani są do współdziałania przy rozgraniczeniu gruntów oraz przy
utrzymywaniu stałych znaków granicznych; koszty rozgraniczenia oraz koszty
urządzenia i utrzymywania stałych znaków granicznych ponoszą po połowie.
orzeczenia sądów
Art. 153. Jeżeli granice gruntów stały się sporne, a
stanu prawnego nie można stwierdzić, ustala się granice według ostatniego
spokojnego stanu posiadania. Gdyby również takiego stanu nie można było
stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe nie doprowadziło do ugody między
interesowanymi, sąd ustali granice z uwzględnieniem wszelkich okoliczności;
może przy tym przyznać jednemu z właścicieli odpowiednią dopłatę pieniężną.
orzeczenia sądów
Art. 154. § 1. Domniemywa się, że mury,
płoty, miedze, rowy i inne urządzenia podobne, znajdujące się na granicy
gruntów sąsiadujących, służą do wspólnego użytku sąsiadów. To samo dotyczy
drzew i krzewów na granicy.
§ 2. Korzystający
z wymienionych urządzeń obowiązani są ponosić wspólnie koszty ich utrzymania.
orzeczenia sądów
DZIAŁ III. NABYCIE
I UTRATA WŁASNOŚCI
Rozdział I
Przeniesienie
własności
Art. 155. § 1. Umowa sprzedaży, zamiany,
darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do
tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny
stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli
przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone
tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie
posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy
zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
orzeczenia sądów
Art. 156. Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność
następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy
zobowiązującej do przeniesienia własności, z zapisu, z bezpodstawnego
wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przenoszącej własność zależy
od istnienia tego zobowiązania.
orzeczenia sądów
Art. 157. § 1. Własność nieruchomości nie
może być przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu.
§ 2. Jeżeli
umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości została zawarta
pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, do przeniesienia własności potrzebne
jest dodatkowe porozumienie stron obejmujące ich bezwarunkową zgodę na
niezwłoczne przejście własności.
orzeczenia sądów
Art. 158. Umowa zobowiązująca do przeniesienia
własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo
dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania
istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie
powinno być w akcie wymienione.
orzeczenia sądów
Art. 159. Przepisów o obowiązku zachowania formy aktu
notarialnego nie stosuje się w wypadku, gdy grunty wniesione jako wkład do
rolniczej spółdzielni produkcyjnej mają stać się współwłasnością dotychczasowych
właścicieli.
Art. 160. (48) (skreślony).
Art. 161. (49)(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 162. (50)(uchylony).
Art. 163-165.(51) (skreślone).
Art. 166. § 1. (52) W razie
sprzedaży przez współwłaściciela nieruchomości rolnej udziału we współwłasności
lub części tego udziału pozostałym współwłaścicielom przysługuje prawo
pierwokupu, jeżeli prowadzą gospodarstwo rolne na gruncie wspólnym. Nie dotyczy
to jednak wypadku, gdy współwłaściciel prowadzący jednocześnie gospodarstwo
rolne sprzedaje swój udział we współwłasności wraz z tym gospodarstwem albo gdy
nabywcą jest inny współwłaściciel lub osoba, która dziedziczyłaby gospodarstwo
po sprzedawcy.
§ 2. (53)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 167. (54)(skreślony).
Art. 168. (55)(skreślony).
Art. 169. § 1. Jeżeli osoba nie uprawniona
do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca
uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej
wierze.
§ 2. Jednakże
gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela
zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub
utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego
terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani
rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania
egzekucyjnego.
orzeczenia sądów
Art. 170. W razie przeniesienia własności rzeczy
ruchomej, która jest obciążona prawem osoby trzeciej, prawo to wygasa z chwilą
wydania rzeczy nabywcy, chyba że ten działa w złej wierze. Przepis paragrafu
drugiego artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio.
orzeczenia sądów
Art. 171. (56)(skreślony).
Rozdział II
Zasiedzenie
Art. 172. § 1. (57) Posiadacz
nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada
nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że
uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. (58)
Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby
uzyskał posiadanie w złej wierze.
orzeczenia sądów
Art. 173. Jeżeli właściciel nieruchomości, przeciwko
któremu biegnie zasiedzenie, jest małoletni, zasiedzenie nie może skończyć się
wcześniej niż z upływem dwóch lat od uzyskania pełnoletności przez właściciela.
Art. 174. Posiadacz rzeczy ruchomej nie będący jej
właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech
jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w złej wierze.
orzeczenia sądów
Art. 175. Do biegu zasiedzenia stosuje się
odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń.
orzeczenia sądów
Art. 176. § 1. (59) Jeżeli
podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz
może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego
poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości
w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie
z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści.
§ 2. Przepisy
powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest
spadkobiercą poprzedniego posiadacza.
orzeczenia sądów
Art. 177. (60)(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 178. (61)(uchylony).
Rozdział III
Inne
wypadki nabycia i utraty własności
Art. 179. (62)§ 1. (63)
Właściciel może wyzbyć się własności nieruchomości przez to, że się jej
zrzeknie. Zrzeczenie się wymaga formy aktu notarialnego. Do zrzeczenia się
własności nieruchomości potrzebna jest zgoda starosty wykonującego to zadanie
jako zadanie z zakresu administracji rządowej.
§ 2. Nieruchomość,
której własności właściciel się zrzekł, staje się własnością Skarbu Państwa.
Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność z nieruchomości za jej obciążenia. Jeżeli
w chwili zrzeczenia się własności nieruchomości przysługiwało Skarbowi Państwa
w stosunku do niej ustawowe prawo pierwokupu, odpowiedzialność ta ogranicza się
do sumy, która należałaby się zrzekającemu w razie wykonania prawa pierwokupu.
orzeczenia sądów
Art. 180. Właściciel może wyzbyć się własności rzeczy
ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci.
Art. 181. Własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa
się przez jej objęcie w posiadanie samoistne.
Art. 182. § 1. Rój pszczół staje się
niczyim, jeżeli właściciel nie odszukał go przed upływem trzech dni od dnia
wyrojenia. Właścicielowi wolno w pościgu za rojem wejść na cudzy grunt,
powinien jednak naprawić wynikłą stąd szkodę.
§ 2. Jeżeli
rój osiadł w cudzym ulu nie zajętym, właściciel może domagać się wydania roju
za zwrotem kosztów.
§ 3. Jeżeli
rój osiadł w cudzym ulu zajętym, staje się on własnością tego, czyją własnością
był rój, który się w ulu znajdował. Dotychczasowemu właścicielowi nie
przysługuje w tym wypadku roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.
Art. 183. § 1. Kto znalazł rzecz zgubioną,
powinien niezwłocznie zawiadomić o tym osobę uprawnioną do odbioru rzeczy.
Jeżeli znalazca nie wie, kto jest uprawniony do odbioru rzeczy, albo jeżeli nie
zna miejsca zamieszkania osoby uprawnionej, powinien niezwłocznie zawiadomić o
znalezieniu właściwy organ państwowy.
§ 2. Przepisy
o rzeczach znalezionych stosuje się odpowiednio do rzeczy porzuconych bez
zamiaru wyzbycia się własności, jak również do zwierząt, które zabłąkały się
lub uciekły.
Art. 184. § 1. Pieniądze, papiery
wartościowe, kosztowności oraz rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną
znalazca powinien oddać niezwłocznie na przechowanie właściwemu organowi
państwowemu, inne zaś rzeczy znalezione - tylko na żądanie tego organu.
§ 2. Jeżeli
znalazca przechowuje rzecz u siebie, stosuje się odpowiednio przepisy o
nieodpłatnym przechowaniu.
Art. 185. Rozporządzenie Rady Ministrów określi
organy właściwe do przechowywania rzeczy znalezionych i do poszukiwania osób
uprawnionych do ich odbioru, zasady przechowywania tych rzeczy oraz sposób
poszukiwania osób uprawnionych do odbioru.
akty wykonawcze
Art. 186. Znalazca, który uczynił zadość swoim
obowiązkom, może żądać znaleźnego w wysokości jednej dziesiątej wartości
rzeczy, jeżeli zgłosił swe roszczenie najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie
uprawnionej do odbioru.
orzeczenia sądów
Art. 187. (64)Pieniądze, papiery
wartościowe, kosztowności oraz rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną,
które nie zostaną przez uprawnionego odebrane w ciągu roku od dnia wezwania go
przez właściwy organ, a w razie niemożności wezwania - w ciągu dwóch lat od ich
znalezienia, stają się własnością Skarbu Państwa. Inne rzeczy stają się po
upływie tych samych terminów własnością znalazcy, jeżeli uczynił on zadość
swoim obowiązkom; jeżeli rzeczy są przechowywane przez organ państwowy,
znalazca może je odebrać za zwrotem kosztów.
Art. 188. Przepisów artykułów poprzedzających nie
stosuje się w razie znalezienia rzeczy w budynku publicznym albo w innym
budynku lub pomieszczeniu otwartym dla publiczności ani w razie znalezienia
rzeczy w wagonie kolejowym, na statku lub innym środku transportu publicznego.
Znalazca obowiązany jest w tych wypadkach oddać rzecz zarządcy budynku lub
pomieszczenia albo właściwemu zarządcy środków transportu publicznego, a ten
postąpi z rzeczą zgodnie z właściwymi przepisami.
Art. 189. (65)Jeżeli rzecz mająca
znaczniejszą wartość materialną albo wartość naukową lub artystyczną została
znaleziona w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby
oczywiście bezcelowe, znalazca obowiązany jest oddać rzecz właściwemu organowi
państwowemu. Rzecz znaleziona staje się własnością Skarbu Państwa, a znalazcy
należy się odpowiednie wynagrodzenie.
Art. 190. Uprawniony do pobierania pożytków
naturalnych rzeczy nabywa ich własność przez odłączenie ich od rzeczy.
Art. 191. Własność nieruchomości rozciąga się na
rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała
się jej częścią składową.
orzeczenia sądów
Art. 192. § 1. Ten, kto wytworzył nową
rzecz ruchomą z cudzych materiałów, staje się jej właścicielem, jeżeli wartość
nakładu pracy jest większa od wartości materiałów.
§ 2. Jeżeli
przetworzenie rzeczy było dokonane w złej wierze albo jeżeli wartość materiałów
jest większa od wartości nakładu pracy, rzecz wytworzona staje się własnością
właściciela materiałów.
Art. 193. § 1. Jeżeli rzeczy ruchome
zostały połączone lub pomieszane w taki sposób, że przywrócenie stanu
poprzedniego byłoby związane z nadmiernymi trudnościami lub kosztami,
dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami całości. Udziały we
współwłasności oznacza się według stosunku wartości rzeczy połączonych lub
pomieszanych.
§ 2. Jednakże
gdy jedna z rzeczy połączonych ma wartość znacznie większą aniżeli pozostałe,
rzeczy mniejszej wartości stają się jej częściami składowymi.
orzeczenia sądów
Art. 194. Przepisy o przetworzeniu, połączeniu i
pomieszaniu nie uchybiają przepisom o obowiązku naprawienia szkody ani
przepisom o bezpodstawnym wzbogaceniu.
DZIAŁ IV. WSPÓŁWŁASNOŚĆ
Art. 195. Własność tej samej rzeczy może przysługiwać
niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).
orzeczenia sądów
Art. 196. § 1. Współwłasność jest albo
współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.
§ 2. Współwłasność
łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do
współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.
orzeczenia sądów
Art. 197. Domniemywa się, że udziały współwłaścicieli
są równe.
orzeczenia sądów
Art. 198. Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać
swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.
orzeczenia sądów
Art. 199. Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do
innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest
zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele,
których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez
sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy
wszystkich współwłaścicieli.
orzeczenia sądów
Art. 200. Każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany
do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną.
orzeczenia sądów
Art. 201. Do czynności zwykłego zarządu rzeczą
wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. W braku takiej zgody
każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania
czynności.
orzeczenia sądów
Art. 202. Jeżeli większość współwłaścicieli
postanawia dokonać czynności rażąco sprzecznej z zasadami prawidłowego zarządu
rzeczą wspólną, każdy z pozostałych współwłaścicieli może żądać rozstrzygnięcia
przez sąd.
Art. 203. Każdy ze współwłaścicieli może wystąpić do
sądu o wyznaczenie zarządcy, jeżeli nie można uzyskać zgody większości
współwłaścicieli w istotnych sprawach dotyczących zwykłego zarządu albo jeżeli
większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu lub krzywdzi
mniejszość.
orzeczenia sądów
Art. 204. Większość współwłaścicieli oblicza się
według wielkości udziałów.
Art. 205. Współwłaściciel sprawujący zarząd rzeczą
wspólną może żądać od pozostałych współwłaścicieli wynagrodzenia
odpowiadającego uzasadnionemu nakładowi jego pracy.
Art. 206. Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony
do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie,
jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez
pozostałych współwłaścicieli.
orzeczenia sądów
Art. 207. Pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej
przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym
stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.
orzeczenia sądów
Art. 208. Każdy ze współwłaścicieli nie sprawujących
zarządu rzeczą wspólną może żądać w odpowiednich terminach rachunku z zarządu.
orzeczenia sądów
Art. 209. Każdy ze współwłaścicieli może wykonywać
wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do
zachowania wspólnego prawa.
orzeczenia sądów
Art. 210. Każdy ze współwłaścicieli może żądać
zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność
prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem
zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć;
przedłużenie można ponowić.
orzeczenia sądów
Art. 211. Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby
zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że
podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub
znaczne zmniejszenie jej wartości.
orzeczenia sądów
Art. 212. § 1. Jeżeli zniesienie
współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych
udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd
może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.
§ 2. Rzecz,
która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności
jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana
stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego
§ 3. (66)
Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich
uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także
sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy
ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach
zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć
termin zapłaty rat już wymagalnych.
orzeczenia sądów
Art. 213. (67)Jeżeli zniesienie
współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział między współwłaścicieli
byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to
gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy
współwłaściciele.
orzeczenia sądów
Art. 214. (68)§ 1. W
razie braku zgody wszystkich współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne
temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes
społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego współwłaściciela.
§ 2. Jeżeli
warunki przewidziane w paragrafie poprzedzającym spełnia kilku współwłaścicieli
albo jeżeli nie spełnia ich żaden ze współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo
rolne temu z nich, który daje najlepszą gwarancję jego należytego prowadzenia.
§ 3. Na
wniosek wszystkich współwłaścicieli sąd zarządzi sprzedaż gospodarstwa rolnego
stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego
§ 4. Sprzedaż
gospodarstwa rolnego sąd zarządzi również w wypadku niewyrażenia zgody przez
żadnego ze współwłaścicieli na przyznanie mu gospodarstwa.
orzeczenia sądów
Art. 215. (69) Przepisy dwóch artykułów
poprzedzających stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy gospodarstwo rolne może
być podzielone, lecz liczba wydzielonych części jest mniejsza od liczby
współwłaścicieli.
Art. 216. (70)§ 1. Wysokość
przysługujących współwłaścicielom spłat z gospodarstwa rolnego ustala się
stosownie do ich zgodnego porozumienia.
§ 2. W
razie braku takiego porozumienia spłaty przysługujące współwłaścicielom mogą
być obniżone. Przy określaniu stopnia ich obniżenia bierze się pod uwagę:
1) typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem
zniesienia współwłasności,
2) sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do
spłat i współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania.
§ 3. Obniżenie
spłat, stosownie do przepisu paragrafu poprzedzającego, nie wyklucza możliwości
rozłożenia ich na raty lub odroczenia terminu ich zapłaty, stosownie do
przepisu art. 212 § 3.
§ 4. Przepisów
§ 2 i 3 nie stosuje się do spłat na rzecz małżonka w razie zniesienia
współwłasności gospodarstwa rolnego, które stosownie do przepisów Kodeksu
rodzinnego i opiekuńczego należy do wspólnego majątku małżonków.
orzeczenia sądów
Art. 217. (71) Współwłaściciel, który w
wyniku zniesienia współwłasności otrzymał gospodarstwo rolne, wchodzące zaś w
skład tego gospodarstwa nieruchomości rolne zbył odpłatnie przed upływem pięciu
lat od chwili zniesienia współwłasności, jest obowiązany pozostałym
współwłaścicielom, którym przypadły spłaty niższe od należnych, wydać -
proporcjonalnie do wielkości ich udziałów - korzyści uzyskane z obniżenia
spłat, chyba że celem zbycia jest zapewnienie racjonalnego prowadzenia tego
gospodarstwa.
orzeczenia sądów
Art. 218.(72)
§ 1. Współwłaściciele, którzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub
jego części, lecz do chwili zniesienia współwłasności w tym gospodarstwie
mieszkali, zachowują uprawnienia do dalszego zamieszkiwania, jednakże nie
dłużej niż przez pięć lat, a gdy w chwili znoszenia współwłasności są małoletni
- nie dłużej niż pięć lat od osiągnięcia pełnoletności. Ograniczenie terminem
powyższym nie dotyczy współwłaścicieli trwale niezdolnych do pracy.
§ 2. Do
uprawnień wynikających z przepisów paragrafu poprzedzającego stosuje się
odpowiednio przepisy o służebności mieszkania.
orzeczenia sądów
Art. 219. (73)(skreślony).
Art. 220. Roszczenie o zniesienie współwłasności nie
ulega przedawnieniu.
Art. 221. Czynności prawne określające zarząd i
sposób korzystania z rzeczy wspólnej albo wyłączające uprawnienie do zniesienia
współwłasności odnoszą skutek także względem nabywcy udziału, jeżeli nabywca o
nich wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć. To samo dotyczy wypadku, gdy
sposób korzystania z rzeczy został ustalony w orzeczeniu sądowym.
orzeczenia sądów
DZIAŁ V. OCHRONA
WŁASNOŚCI
Art. 222. § 1. Właściciel może żądać od
osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba
że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do
władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko
osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie
właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi
roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
orzeczenia sądów
Art. 223. § 1. Roszczenia właściciela
przewidziane w artykule poprzedzającym nie ulegają przedawnieniu, jeżeli
dotyczą nieruchomości.
§ 2. (74)
(skreślony).
§ 3. (75)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 224. § 1. Samoistny posiadacz w dobrej
wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest
odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa
własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego
posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym
czasie wymagalne.
§ 2. Jednakże
od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o
wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do
wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie,
pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego
winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie
zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.
orzeczenia sądów
Art. 225. Obowiązki samoistnego posiadacza w złej
wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza
w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko
niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze
obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej
gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę
rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby
znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.
orzeczenia sądów
Art. 226. § 1. Samoistny posiadacz w dobrej
wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w
korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle,
o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże
gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej
wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy,
może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych.
§ 2. Samoistny
posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to
tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.
orzeczenia sądów
Art. 227. § 1. Samoistny posiadacz może,
przywracając stan poprzedni, zabrać przedmioty, które połączył z rzeczą,
chociażby stały się jej częściami składowymi.
§ 2. Jednakże
gdy połączenia dokonał samoistny posiadacz w złej wierze albo samoistny
posiadacz w dobrej wierze po chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu
przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, właściciel może przyłączone
przedmioty zatrzymać, zwracając samoistnemu posiadaczowi ich wartość i koszt
robocizny albo sumę odpowiadającą zwiększeniu wartości rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 228. Przepisy określające prawa i obowiązki
samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się on o
wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, stosuje się także w
wypadku, gdy samoistny posiadacz rzeczy będącej przedmiotem własności
państwowej został wezwany przez właściwy organ państwowy do wydania rzeczy.
Art. 229. § 1. Roszczenia właściciela
przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o
zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie
szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia
zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko
właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz.
§ 2. (76)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 230. Przepisy dotyczące roszczeń właściciela
przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o
zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu
pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń
samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do
stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów
regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.
orzeczenia sądów
Art. 231. § 1. Samoistny posiadacz gruntu w
dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek
lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel
działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki
za odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 2. Właściciel
gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej
znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten, kto wzniósł
budynek lub inne urządzenie, nabył od niego własność działki za odpowiednim
wynagrodzeniem.
§ 3. (77)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Tytuł II.UŻYTKOWANIE
WIECZYSTE
Art. 232. (78)§ 1. (79)
Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa położone w granicach
administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi
granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i
przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące
własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddawane
w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym, i osobom prawnym.
§ 2. (80)
W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania
wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, jednostek samorządu
terytorialnego lub ich związków.
orzeczenia sądów
projekty ustaw
Art. 233. (81)W granicach,
określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o
oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu
terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może
korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach
użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
orzeczenia sądów
projekty ustaw
Art. 234. (82)Do oddania gruntu
Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź
ich związków w użytkowanie wieczyste stosuje się odpowiednio przepisy o
przeniesieniu własności nieruchomości.
orzeczenia sądów
projekty ustaw
Art. 235. § 1. (83) Budynki i
inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do
jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego
użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń,
które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu
umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste.
§ 2. (84)
Przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na
użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym.
orzeczenia sądów
projekty ustaw
Art. 236. § 1. (85) Oddanie
gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu
terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste następuje na okres
dziewięćdziesięciu dziewięciu lat. W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy
użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na dziewięćdziesiąt dziewięć
lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej jednak na
lat czterdzieści.
§ 2. (86)
W ciągu ostatnich pięciu lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu
wieczysty użytkownik może żądać jego przedłużenia na dalszy okres od
czterdziestu do dziewięćdziesięciu dziewięciu lat; jednakże wieczysty
użytkownik może wcześniej wystąpić z takim żądaniem, jeżeli okres amortyzacji
zamierzonych na użytkowanym gruncie nakładów jest znacznie dłuższy aniżeli
czas, który pozostaje do upływu zastrzeżonego w umowie terminu. Odmowa
przedłużenia jest dopuszczalna tylko ze względu na ważny interes społeczny.
§ 3. Umowa
o przedłużenie wieczystego użytkowania powinna być zawarta w formie aktu
notarialnego.
orzeczenia sądów
projekty ustaw
Art. 237. Do przeniesienia użytkowania wieczystego
stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.
orzeczenia sądów
projekty ustaw
Art. 238. Wieczysty użytkownik uiszcza przez czas
trwania swego prawa opłatę roczną.
orzeczenia sądów
projekty ustaw
Art. 239. § 1. (87) Sposób
korzystania z gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek
samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika
powinien być określony w umowie.
§ 2. (88)
Jeżeli oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje w celu wzniesienia na
gruncie budynków lub innych urządzeń, umowa powinna określać:
1) termin rozpoczęcia i zakończenia robót;
2) rodzaj budynków lub urządzeń oraz obowiązek ich utrzymywania w
należytym stanie;
3) warunki i termin odbudowy w razie zniszczenia albo rozbiórki
budynków lub urządzeń w czasie trwania użytkowania wieczystego;
4) wynagrodzenie należne wieczystemu użytkownikowi za budynki lub
urządzenia istniejące na gruncie w dniu wygaśnięcia użytkowania wieczystego.
projekty ustaw
Art. 240. (89)Umowa o oddanie
gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu
terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste może ulec rozwiązaniu
przed upływem określonego w niej terminu, jeżeli wieczysty użytkownik korzysta
z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w
umowie, w szczególności jeżeli wbrew umowie użytkownik nie wzniósł określonych
w niej budynków lub urządzeń.
orzeczenia sądów
projekty ustaw
Art. 241. Wraz z wygaśnięciem użytkowania wieczystego
wygasają ustanowione na nim obciążenia.
orzeczenia sądów
projekty ustaw
Art. 242. (90)(skreślony).
orzeczenia sądów
projekty ustaw
Art. 243. (91)Roszczenie przeciwko
wieczystemu użytkownikowi o naprawienie szkód wynikłych z niewłaściwego
korzystania z gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek
samorządu terytorialnego bądź ich związków, jak również roszczenie wieczystego
użytkownika o wynagrodzenie za budynki i urządzenia istniejące w dniu zwrotu
użytkowanego gruntu przedawniają się z upływem lat trzech od tej daty.
projekty ustaw
Tytuł III.PRAWA
RZECZOWE OGRANICZONE
DZIAŁ I. PRZEPISY
OGÓLNE
Art. 244. (92)§ 1. Ograniczonymi
prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, własnościowe
spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu
użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz
hipoteka.
§ 2. Własnościowe
spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu
użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz
hipotekę regulują odrębne przepisy.
orzeczenia sądów
Art. 245. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w
ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje
się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.
§ 2. Jednakże
do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się
przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego
jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.
orzeczenia sądów
Art. 2451.(93) Do
przeniesienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości potrzebna jest
umowa między uprawnionym a nabywcą oraz - jeżeli prawo jest ujawnione w księdze
wieczystej - wpis do tej księgi, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Art. 246. § 1. (94) Jeżeli
uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa.
Oświadczenie o zrzeczeniu się prawa powinno być złożone właścicielowi rzeczy
obciążonej.
§ 2. (95)
Jednakże gdy ustawa nie stanowi inaczej, a prawo było ujawnione w księdze
wieczystej, do jego wygaśnięcia potrzebne jest wykreślenie prawa z księgi
wieczystej.
orzeczenia sądów
Art. 247. Ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeżeli
przejdzie na właściciela rzeczy obciążonej albo jeżeli ten, komu prawo takie
przysługuje, nabędzie własność rzeczy obciążonej.
orzeczenia sądów
Art. 248. § 1. (96) Do zmiany
treści ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa między uprawnionym a
właścicielem rzeczy obciążonej, a jeżeli prawo było ujawnione w księdze
wieczystej - wpis do tej księgi.
§ 2. Jeżeli
zmiana treści prawa dotyka praw osoby trzeciej, do zmiany potrzebna jest zgoda
tej osoby. Oświadczenie osoby trzeciej powinno być złożone jednej ze stron.
Art. 249. § 1. Jeżeli kilka ograniczonych
praw rzeczowych obciąża tę samą rzecz, prawo powstałe później nie może być
wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej (pierwszeństwo).
§ 2. Przepis
powyższy nie uchybia przepisom, które określają pierwszeństwo w sposób
odmienny.
Art. 250. § 1. Pierwszeństwo ograniczonych
praw rzeczowych może być zmienione. Zmiana nie narusza praw mających
pierwszeństwo niższe aniżeli prawo ustępujące pierwszeństwa, a wyższe aniżeli
prawo, które uzyskuje pierwszeństwo ustępującego prawa.
§ 2. (97)
Do zmiany pierwszeństwa praw rzeczowych ograniczonych potrzebna jest umowa
między tym, czyje prawo ma ustąpić pierwszeństwa, a tym, czyje prawo ma uzyskać
pierwszeństwo ustępującego prawa. Jeżeli chociaż jedno z tych praw jest
ujawnione w księdze wieczystej, potrzebny jest także wpis do księgi wieczystej.
§ 3. Zmiana
pierwszeństwa staje się bezskuteczna z chwilą wygaśnięcia prawa, które ustąpiło
pierwszeństwa.
Art. 251. Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych
stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności.
orzeczenia sądów
DZIAŁ II. UŻYTKOWANIE
Rozdział I
Przepisy
ogólne
Art. 252. Rzecz można obciążyć prawem do jej używania
i do pobierania jej pożytków (użytkowanie).
orzeczenia sądów
Art. 253. § 1. Zakres użytkowania można
ograniczyć przez wyłączenie oznaczonych pożytków rzeczy.
§ 2. Wykonywanie
użytkowania nieruchomości można ograniczyć do jej oznaczonej części.
Art. 254. Użytkowanie jest niezbywalne.
orzeczenia sądów
Art. 255. Użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania
przez lat dziesięć.
orzeczenia sądów
Art. 256. Użytkownik powinien wykonywać swoje prawo
zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki.
orzeczenia sądów
Art. 257. § 1. Jeżeli użytkowanie obejmuje
określony zespół środków produkcji, użytkownik może w granicach prawidłowej
gospodarki zastępować poszczególne składniki innymi. Włączone w ten sposób
składniki stają się własnością właściciela użytkowanego zespołu środków
produkcji.
§ 2. Jeżeli
użytkowany zespół środków produkcji ma być zwrócony według oszacowania,
użytkownik nabywa własność jego poszczególnych składników z chwilą, gdy zostały
mu wydane; po ustaniu użytkowania obowiązany jest zwrócić zespół tego samego
rodzaju i tej samej wartości, chyba że inaczej zastrzeżono.
Art. 258. W stosunkach wzajemnych między
użytkownikiem a właścicielem użytkownik ponosi ciężary, które zgodnie z wymaganiami
prawidłowej gospodarki powinny być pokrywane z pożytków rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 259. Właściciel nie ma obowiązku czynić nakładów
na rzecz obciążoną użytkowaniem. Jeżeli takie nakłady poczynił, może od
użytkownika żądać ich zwrotu według przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez
zlecenia.
Art. 260. § 1. Użytkownik obowiązany jest
dokonywać napraw i innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy.
O potrzebie innych napraw i nakładów powinien niezwłocznie zawiadomić właściciela
i zezwolić mu na dokonanie potrzebnych robót.
§ 2. Jeżeli
użytkownik poczynił nakłady, do których nie był obowiązany, stosuje się
odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
orzeczenia sądów
Art. 261. Jeżeli osoba trzecia dochodzi przeciwko
użytkownikowi roszczeń dotyczących własności rzeczy, użytkownik powinien
niezwłocznie zawiadomić o tym właściciela.
Art. 262. Po wygaśnięciu użytkowania użytkownik
obowiązany jest zwrócić rzecz właścicielowi w takim stanie, w jakim powinna się
znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu użytkowania.
orzeczenia sądów
Art. 263.(98) Roszczenie właściciela
przeciwko użytkownikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy albo o
zwrot nakładów na rzecz, jak również roszczenie użytkownika przeciwko
właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz przedawniają się z upływem roku od dnia
zwrotu rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 264. Jeżeli użytkowanie obejmuje pieniądze lub
inne rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, użytkownik staje się z chwilą
wydania mu tych przedmiotów ich właścicielem. Po wygaśnięciu użytkowania
obowiązany jest do zwrotu według przepisów o zwrocie pożyczki (użytkowanie
nieprawidłowe).
orzeczenia sądów
Art. 265. § 1. Przedmiotem użytkowania mogą
być także prawa.
§ 2. Do
użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy.
§ 3. Do
ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o
przeniesieniu tego prawa.
Rozdział II
Użytkowanie
przez osoby fizyczne
Art. 266. Użytkowanie ustanowione na rzecz osoby
fizycznej wygasa najpóźniej z jej śmiercią.
orzeczenia sądów
Art. 267. § 1. Użytkownik obowiązany jest
zachować substancję rzeczy oraz jej dotychczasowe przeznaczenie.
§ 2. (99)
Jednakże użytkownik gruntu może zbudować i eksploatować nowe urządzenia służące
do wydobywania kopalin z zachowaniem przepisów prawa geologicznego i
górniczego.
§ 3. Przed
przystąpieniem do robót użytkownik powinien w odpowiednim terminie zawiadomić
właściciela o swym zamiarze. Jeżeli zamierzone urządzenia zmieniałyby
przeznaczenie gruntu albo naruszały wymagania prawidłowej gospodarki,
właściciel może żądać ich zaniechania albo zabezpieczenia roszczenia o
naprawienie szkody.
Art. 268. Użytkownik może zakładać w pomieszczeniach
nowe urządzenia w takich granicach jak najemca.
Art. 269. § 1. Właściciel może z ważnych
powodów żądać od użytkownika zabezpieczenia, wyznaczając mu w tym celu
odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu właściciel
może wystąpić do sądu o wyznaczenie zarządcy.
§ 2. Użytkownik
może żądać uchylenia zarządu, jeżeli daje odpowiednie zabezpieczenie.
orzeczenia sądów
Art. 270. Właściciel może odmówić wydania przedmiotów
objętych użytkowaniem nieprawidłowym, dopóki nie otrzyma odpowiedniego
zabezpieczenia.
Art. 2701.(100)
§ 1. Do użytkowania polegającego na korzystaniu z budynku lub
pomieszczenia mieszkalnego na zasadach określonych w ustawie o ochronie
nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w
oznaczonym czasie w każdym roku oraz o zmianie ustaw Kodeks cywilny, Kodeks
wykroczeń i ustawy o księgach wieczystych i hipotece stosuje się przepisy
rozdziału I i II niniejszego działu, z wyjątkiem art. 254-255 i art. 266.
§ 2. Użytkowanie,
o którym mowa w § 1, wygasa najpóźniej z upływem pięćdziesięciu lat od jego
ustanowienia.
Rozdział III
Użytkowanie
przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne
Art. 271. (101)Użytkowanie gruntu
stanowiącego własność Skarbu Państwa może być ustanowione na rzecz rolniczej
spółdzielni produkcyjnej jako prawo terminowe lub jako prawo bezterminowe. W
każdym razie użytkowanie takie wygasa z chwilą likwidacji spółdzielni.
Art. 272. § 1. (102) Jeżeli
rolniczej spółdzielni produkcyjnej zostaje przekazany do użytkowania zabudowany
grunt Skarbu Państwa, przekazanie budynków i innych urządzeń może nastąpić albo
do użytkowania, albo na własność.
§ 2. (103)
Budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na
użytkowanym przez nią gruncie Skarbu Państwa stanowią własność spółdzielni,
chyba że w decyzji o przekazaniu gruntu zostało zastrzeżone, iż mają się stać
własnością Skarbu Państwa.
§ 3. Odrębna
własność budynków i innych urządzeń, przewidziana w paragrafach
poprzedzających, jest prawem związanym z użytkowaniem gruntu.
Art. 273. (104)Jeżeli użytkowanie
gruntu Skarbu Państwa przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną wygasło, budynki
i inne urządzenia trwale z gruntem związane i stanowiące własność spółdzielni
stają się własnością Skarbu Państwa. Spółdzielnia może żądać zapłaty wartości
tych budynków i urządzeń w chwili wygaśnięcia użytkowania, chyba że zostały
wzniesione wbrew społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu gruntu.
orzeczenia sądów
Art. 274. (105)Przepisy dotyczące
własności budynków i innych urządzeń na gruncie Skarbu Państwa użytkowanym
przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną stosuje się odpowiednio do drzew i
innych roślin.
Art. 275. (106)Rolnicza
spółdzielnia produkcyjna może zmienić przeznaczenie użytkowanych przez siebie
gruntów Skarbu Państwa albo naruszyć ich substancję, chyba że w decyzji o
przekazaniu gruntu inaczej zastrzeżono.
Art. 276. (107) (skreślony).
Art. 277. § 1. Jeżeli statut rolniczej
spółdzielni produkcyjnej lub umowa z członkiem spółdzielni inaczej nie
postanawia, spółdzielnia nabywa z chwilą przejęcia wniesionych przez członków
wkładów gruntowych ich użytkowanie.
§ 2. Do
wniesienia wkładów gruntowych nie stosuje się przepisów o obowiązku zachowania
formy aktu notarialnego przy ustanowieniu użytkowania nieruchomości.
Art. 278. Statut rolniczej spółdzielni produkcyjnej
może postanawiać, że - gdy wymaga tego prawidłowe wykonanie zadań spółdzielni -
przysługuje jej uprawnienie do zmiany przeznaczenia wkładów gruntowych oraz
uprawnienie do naruszenia ich substancji albo jedno z tych uprawnień.
Art. 279. § 1. Budynki i inne urządzenia
wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na gruncie stanowiącym wkład
gruntowy stają się jej własnością. To samo dotyczy drzew i innych roślin
zasadzonych lub zasianych przez spółdzielnię.
§ 2. W
razie wygaśnięcia użytkowania gruntu działka, na której znajdują się budynki
lub urządzenia będące własnością spółdzielni, może być przez spółdzielnię
przejęta na własność za zapłatą wartości w chwili wygaśnięcia użytkowania.
Drzewa i inne rośliny zasadzone lub zasiane przez spółdzielnię stają się własnością
właściciela gruntu.
orzeczenia sądów
Art. 280-282. (108) (skreślone).
Rozdział IV
Inne
wypadki użytkowania
Art. 283.(109) (skreślony).
Art. 284. (110)Do innych wypadków
użytkowania przez osoby prawne stosuje się przepisy rozdziału I i odpowiednio
rozdziału II niniejszego działu, o ile użytkowanie to nie jest inaczej
uregulowane odrębnymi przepisami.
orzeczenia sądów
DZIAŁ III. SŁUŻEBNOŚCI
Rozdział I
Służebności
gruntowe
Art. 285. § 1. Nieruchomość można obciążyć
na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem,
którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może
korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że
właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania
w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi
nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu
względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i
wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność
gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości
władnącej lub jej oznaczonej części.
orzeczenia sądów
Art. 286. Na rzecz rolniczej spółdzielni produkcyjnej
można ustanowić służebność gruntową bez względu na to, czy spółdzielnia jest
właścicielem gruntu.
Art. 287. Zakres służebności gruntowej i sposób jej
wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według zasad współżycia
społecznego przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych.
orzeczenia sądów
Art. 288. Służebność gruntowa powinna być wykonywana
w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości
obciążonej.
orzeczenia sądów
Art. 289. § 1. W braku odmiennej umowy
obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności
gruntowej obciąża właściciela nieruchomości władnącej.
§ 2. Jeżeli
obowiązek utrzymywania takich urządzeń został włożony na właściciela
nieruchomości obciążonej, właściciel odpowiedzialny jest także osobiście za wykonywanie
tego obowiązku. Odpowiedzialność osobista współwłaścicieli jest solidarna.
Art. 290. § 1. W razie podziału
nieruchomości władnącej służebność utrzymuje się w mocy na rzecz każdej z
części utworzonych przez podział; jednakże gdy służebność zwiększa użyteczność
tylko jednej lub kilku z nich, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać
zwolnienia jej od służebności względem części pozostałych.
§ 2. W
razie podziału nieruchomości obciążonej służebność utrzymuje się w mocy na
częściach utworzonych przez podział; jednakże gdy wykonywanie służebności
ogranicza się do jednej lub kilku z nich, właściciele pozostałych części mogą
żądać ich zwolnienia od służebności.
§ 3. Jeżeli
wskutek podziału nieruchomości władnącej albo nieruchomości obciążonej sposób
wykonywania służebności wymaga zmiany, sposób ten w braku porozumienia stron
będzie ustalony przez sąd.
orzeczenia sądów
Art. 291. Jeżeli po ustanowieniu służebności
gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości
obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania
służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek
nieruchomości władnącej.
orzeczenia sądów
Art. 292. Służebność gruntowa może być nabyta przez
zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego
urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie
stosuje się odpowiednio.
orzeczenia sądów
Art. 293. § 1. Służebność gruntowa wygasa
wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.
§ 2. Jeżeli
treść służebności gruntowej polega na obowiązku nieczynienia, przepis powyższy
stosuje się tylko wtedy, gdy na nieruchomości obciążonej istnieje od lat
dziesięciu stan rzeczy sprzeczny z treścią służebności.
orzeczenia sądów
Art. 294. Właściciel nieruchomości obciążonej może
żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany
stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest
konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
orzeczenia sądów
Art. 295. Jeżeli służebność gruntowa utraciła dla
nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej
może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia.
orzeczenia sądów
Rozdział II
Służebności
osobiste
Art. 296. Nieruchomość można obciążyć na rzecz
oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności
gruntowej (służebność osobista).
orzeczenia sądów
Art. 297. Do służebności osobistych stosuje się
odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych z zachowaniem przepisów
rozdziału niniejszego.
orzeczenia sądów
Art. 298. Zakres służebności osobistej i sposób jej
wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb
uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów
miejscowych.
Art. 299. Służebność osobista wygasa najpóźniej ze
śmiercią uprawnionego.
Art. 300. Służebności osobiste są niezbywalne. Nie
można również przenieść uprawnienia do ich wykonywania.
orzeczenia sądów
Art. 301. § 1. Mający służebność mieszkania
może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie. Inne osoby może
przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne przy
prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie mogą
pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności.
§ 2. Można
się umówić, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania przysługiwać
będzie jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi.
orzeczenia sądów
Art. 302. § 1. Mający służebność mieszkania
może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku
mieszkańców budynku.
§ 2. Do
wzajemnych stosunków między mającym służebność mieszkania a właścicielem
nieruchomości obciążonej stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez
osoby fizyczne.
Art. 303. Jeżeli uprawniony z tytułu służebności
osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa,
właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę.
orzeczenia sądów
Art. 304. Służebności osobistej nie można nabyć przez
zasiedzenie.
Art. 305. Jeżeli nieruchomość obciążona służebnością
osobistą została wniesiona jako wkład do rolniczej spółdzielni produkcyjnej,
spółdzielnia może z ważnych powodów żądać zmiany sposobu wykonywania
służebności albo jej zamiany na rentę.
DZIAŁ IV. ZASTAW
Rozdział I
Zastaw
na rzeczach ruchomych
Art. 306. § 1. W celu zabezpieczenia
oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego
wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją
stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi
właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje
pierwszeństwo szczególne.
§ 2. Zastaw
można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub
warunkowej.
orzeczenia sądów
Art. 307. § 1. Do ustanowienia zastawu
potrzebna jest umowa między właścicielem a wierzycielem oraz, z zastrzeżeniem
wyjątków w ustawie przewidzianych, wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie
trzeciej, na którą strony się zgodziły.
§ 2. Jeżeli
rzecz znajduje się w dzierżeniu wierzyciela, do ustanowienia zastawu wystarcza
sama umowa.
Art. 308.(111) Wierzytelność można także
zabezpieczyć zastawem rejestrowym, który regulują odrębne przepisy.
orzeczenia sądów
Art. 309. Przepisy o nabyciu własności rzeczy
ruchomej od osoby nie uprawnionej do rozporządzania rzeczą stosuje się
odpowiednio do ustanowienia zastawu.
orzeczenia sądów
Art. 310. Jeżeli w chwili ustanowienia zastawu rzecz
jest już obciążona innym prawem rzeczowym, zastaw powstały później ma pierwszeństwo
przed prawem powstałym wcześniej, chyba że zastawnik działał w złej wierze.
Art. 311. Nieważne jest zastrzeżenie, przez które
zastawca zobowiązuje się względem zastawnika, że nie dokona zbycia lub
obciążenia rzeczy przed wygaśnięciem zastawu.
Art. 312. (112)Zaspokojenie
zastawnika z rzeczy obciążonej następuje według przepisów o sądowym
postępowaniu egzekucyjnym.
orzeczenia sądów
Art. 313. Jeżeli przedmiotem zastawu są rzeczy mające
określoną przez zarządzenie właściwego organu państwowego cenę sztywną, można
się umówić, że w razie zwłoki z zapłatą długu przypadną one w odpowiednim
stosunku zastawnikowi na własność zamiast zapłaty, według ceny z dnia
wymagalności wierzytelności zabezpieczonej.
Art. 314. W granicach przewidzianych w kodeksie postępowania
cywilnego zastaw zabezpiecza także roszczenia związane z wierzytelnością
zabezpieczoną, w szczególności roszczenie o odsetki nie przedawnione, o
odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o
zwrot nakładów na rzecz oraz o przyznane koszty zaspokojenia wierzytelności.
Art. 315. Zastawca nie będący dłużnikiem może
niezależnie od zarzutów, które mu przysługują osobiście przeciwko zastawnikowi,
podnosić zarzuty, które przysługują dłużnikowi, jak również te, których dłużnik
zrzekł się po ustanowieniu zastawu.
Art. 316. Zastawnik może dochodzić zaspokojenia z
rzeczy obciążonej zastawem bez względu na ograniczenie odpowiedzialności
dłużnika wynikające z przepisów prawa spadkowego.
Art. 317. Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej
zastawem nie narusza uprawnienia zastawnika do uzyskania zaspokojenia z rzeczy
obciążonej. Przepisu powyższego nie stosuje się do roszczenia o odsetki lub
inne świadczenia uboczne.
Art. 318. Zastawnik, któremu rzecz została wydana,
powinien czuwać nad jej zachowaniem stosownie do przepisów o przechowaniu za
wynagrodzeniem. Po wygaśnięciu zastawu powinien zwrócić rzecz zastawcy.
Art. 319. Jeżeli rzecz obciążona zastawem przynosi
pożytki, zastawnik powinien, w braku odmiennej umowy, pobierać je i zaliczać na
poczet wierzytelności i związanych z nią roszczeń. Po wygaśnięciu zastawu
obowiązany jest złożyć zastawcy rachunek.
Art. 320. Jeżeli zastawnik poczynił nakłady na rzecz,
do których nie był obowiązany, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu
cudzych spraw bez zlecenia.
Art. 321. § 1. Jeżeli rzecz obciążona
zastawem zostaje narażona na utratę lub uszkodzenie, zastawca może żądać bądź
złożenia rzeczy do depozytu sądowego, bądź zwrotu rzeczy za jednoczesnym
ustanowieniem innego zabezpieczenia wierzytelności, bądź sprzedaży rzeczy.
§ 2. W
razie sprzedaży rzeczy zastaw przechodzi na uzyskaną cenę, która powinna być
złożona do depozytu sądowego.
Art. 322. § 1. Roszczenie zastawcy
przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, jak
również roszczenie zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nakładów na rzecz
przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
§ 2. (113)
(skreślony).
Art. 323. § 1. Przeniesienie wierzytelności
zabezpieczonej zastawem pociąga za sobą przeniesienie zastawu. W razie
przeniesienia wierzytelności z wyłączeniem zastawu zastaw wygasa.
§ 2. Zastaw
nie może być przeniesiony bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
Art. 324. Nabywca wierzytelności zabezpieczonej
zastawem może żądać od zbywcy wydania rzeczy obciążonej, jeżeli zastawca wyrazi
na to zgodę. W braku takiej zgody nabywca może żądać złożenia rzeczy do
depozytu sądowego.
Art. 325. § 1. Jeżeli zastawnik zwróci
rzecz zastawcy, zastaw wygasa bez względu na zastrzeżenia przeciwne.
§ 2. Zastaw
nie wygasa pomimo nabycia rzeczy obciążonej przez zastawnika na własność,
jeżeli wierzytelność zabezpieczona zastawem jest obciążona prawem osoby
trzeciej lub na jej rzecz zajęta.
Art. 326. Przepisy rozdziału niniejszego stosuje się
odpowiednio do zastawu, który powstaje z mocy ustawy.
orzeczenia sądów
Rozdział II
Zastaw
na prawach
Art. 327. Przedmiotem zastawu mogą być także prawa,
jeżeli są zbywalne.
Art. 328. Do zastawu na prawach stosuje się
odpowiednio przepisy o zastawie na rzeczach ruchomych z zachowaniem przepisów
rozdziału niniejszego.
Art. 329. § 1. Do ustanowienia zastawu na
prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa. Jednakże
umowa o ustanowienie zastawu powinna być zawarta na piśmie z datą pewną,
chociażby umowa o przeniesienie prawa nie wymagała takiej formy.
§ 2. Jeżeli
ustanowienie zastawu na wierzytelności nie następuje przez wydanie dokumentu
ani przez indos, do ustanowienia zastawu potrzebne jest pisemne zawiadomienie
dłużnika wierzytelności przez zastawcę.
Art. 330. Zastawnik może wykonywać wszelkie czynności
i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania prawa obciążonego
zastawem.
Art. 331. § 1. Jeżeli wymagalność
wierzytelności obciążonej zależy od wypowiedzenia przez wierzyciela, zastawca
może dokonać wypowiedzenia bez zgody zastawnika. Jeżeli wierzytelność
zabezpieczona zastawem jest już wymagalna, zastawnik może wierzytelność
obciążoną wypowiedzieć do wysokości wierzytelności zabezpieczonej.
§ 2. Jeżeli
wymagalność wierzytelności obciążonej zastawem zależy od wypowiedzenia przez
dłużnika, wypowiedzenie powinno nastąpić także względem zastawnika.
Art. 332. W razie spełnienia świadczenia zastaw na
wierzytelności przechodzi na przedmiot świadczenia.
Art. 333. Do odbioru świadczenia uprawnieni są zastawca
wierzytelności i zastawnik łącznie. Każdy z nich może żądać spełnienia
świadczenia do rąk ich obu łącznie albo złożenia przedmiotu świadczenia do
depozytu sądowego.
Art. 334. Jeżeli dłużnik wierzytelności obciążonej
zastawem spełnia świadczenie, zanim wierzytelność zabezpieczona stała się
wymagalna, zarówno zastawca, jak i zastawnik mogą żądać złożenia przedmiotu
świadczenia do depozytu sądowego.
Art. 335. Jeżeli wierzytelność pieniężna zastawem
zabezpieczona jest już wymagalna, zastawnik może żądać zamiast zapłaty, ażeby
zastawca przeniósł na niego wierzytelność obciążoną, jeżeli jest pieniężna, do
wysokości wierzytelności zabezpieczonej zastawem. Zastawnik może dochodzić
przypadłej mu z tego tytułu części wierzytelności z pierwszeństwem przed częścią
przysługującą zastawcy.
Tytuł IV.POSIADANIE
Art. 336. Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto
nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią
faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne
prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz
zależny).
orzeczenia sądów
Art. 337. Posiadacz samoistny nie traci posiadania
przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne.
Art. 338. Kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego,
jest dzierżycielem.
orzeczenia sądów
Art. 339. Domniemywa się, że ten, kto rzeczą
faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym.
orzeczenia sądów
Art. 340. Domniemywa się ciągłość posiadania.
Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa
posiadania.
orzeczenia sądów
Art. 341. Domniemywa się, że posiadanie jest zgodne
ze stanem prawnym. Domniemanie to dotyczy również posiadania przez poprzedniego
posiadacza.
Art. 342. Nie wolno naruszać samowolnie posiadania,
chociażby posiadacz był w złej wierze.
§ 2. Posiadacz
nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić
własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym
przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu
niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym
pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia
stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy
paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.
orzeczenia sądów
Art. 3431.(114) Do ochrony
władania lokalem stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie posiadania.
Art. 344. § 1. Przeciwko temu, kto
samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść
naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu
poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej
wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że
prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego
rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek
naruszenia jest zgodny z prawem.
§ 2. Roszczenie
wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia.
orzeczenia sądów
Art. 345. Posiadanie przywrócone poczytuje się za nie
przerwane.
orzeczenia sądów
Art. 346. Roszczenie o ochronę posiadania nie
przysługuje w stosunkach pomiędzy współposiadaczami tej samej rzeczy, jeżeli
nie da się ustalić zakresu współposiadania.
orzeczenia sądów
Art. 347. § 1. Posiadaczowi nieruchomości
przysługuje roszczenie o wstrzymanie budowy, jeżeli budowa mogłaby naruszyć
jego posiadanie albo grozić wyrządzeniem mu szkody.
§ 2. Roszczenie
może być dochodzone przed rozpoczęciem budowy; wygasa ono, jeżeli nie będzie
dochodzone w ciągu miesiąca od rozpoczęcia budowy.
orzeczenia sądów
Art. 348. Przeniesienie posiadania następuje przez
wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą,
jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest
jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 349. Przeniesienie posiadania samoistnego może
nastąpić także w ten sposób, że dotychczasowy posiadacz samoistny zachowa rzecz
w swoim władaniu jako posiadacz zależny albo jako dzierżyciel na podstawie
stosunku prawnego, który strony jednocześnie ustalą.
orzeczenia sądów
Art. 350. Jeżeli rzecz znajduje się w posiadaniu
zależnym albo w dzierżeniu osoby trzeciej, przeniesienie posiadania samoistnego
następuje przez umowę między stronami i przez zawiadomienie posiadacza
zależnego albo dzierżyciela.
orzeczenia sądów
Art. 351. Przeniesienie posiadania samoistnego na
posiadacza zależnego albo na dzierżyciela następuje na mocy samej umowy między
stronami.
orzeczenia sądów
Art. 352. § 1. Kto faktycznie korzysta z
cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest
posiadaczem służebności.
§ 2. Do
posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy.
orzeczenia sądów
KSIĘGA
TRZECIA
ZOBOWIĄZANIA
Tytuł I.PRZEPISY
OGÓLNE
Art. 353. § 1. Zobowiązanie polega na tym,
że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie
spełnić.
§ 2. Świadczenie
może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.
orzeczenia sądów
Art. 3531.(115) Strony
zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego
treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani
zasadom współżycia społecznego.
orzeczenia sądów
Art. 354. § 1. Dłużnik powinien wykonać
zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi
społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją
w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.
§ 2. W
taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel.
orzeczenia sądów
Art. 355. § 1. Dłużnik obowiązany jest do
staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta
staranność).
§ 2. (116)
Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności
gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej
działalności.
orzeczenia sądów
Art. 356. § 1. Wierzyciel może żądać
osobistego świadczenia dłużnika tylko wtedy, gdy to wynika z treści czynności
prawnej, z ustawy albo z właściwości świadczenia.
§ 2. Jeżeli
wierzytelność pieniężna jest wymagalna, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia
świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika.
orzeczenia sądów
Art. 357. Jeżeli dłużnik jest zobowiązany do
świadczenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a jakość rzeczy nie jest
oznaczona przez właściwe przepisy lub przez czynność prawną ani nie wynika z
okoliczności, dłużnik powinien świadczyć rzeczy średniej jakości.
Art. 3571.(117) Jeżeli z
powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z
nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego
strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów
stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania
zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując
umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się
zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.
orzeczenia sądów
Art. 358. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w
ustawie przewidzianych, zobowiązania pieniężne na obszarze Polskiej
Rzeczypospolitej Ludowej mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim.
§ 2. (118)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 3581.(119)
§ 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest
suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej,
chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
§ 2. Strony
mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona
według innego niż pieniądz miernika wartości.
§ 3. W
razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd
może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego,
zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były
ustalone w orzeczeniu lub umowie.
§ 4. Z
żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie
może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje
w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.
§ 5. Przepisy
§ 2 i 3 nie uchybiają przepisom regulującym wysokość cen i innych
świadczeń pieniężnych.
orzeczenia sądów
Art. 359. § 1. (120) Odsetki od
sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo
z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli
wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 3. Wysokość
odsetek ustawowych określa rozporządzenie Rady Ministrów. Rozporządzenie to
może zakazać zastrzegania, jak również pobierania odsetek wyższych od tych,
które określa jako maksymalne.
akty wykonawcze
orzeczenia sądów
Art. 360. W braku odmiennego zastrzeżenia co do
terminu płatności odsetek są one płatne co roku z dołu, a jeżeli termin
płatności sumy pieniężnej jest krótszy niż rok - jednocześnie z zapłatą tej
sumy.
orzeczenia sądów
Art. 361. § 1. Zobowiązany do odszkodowania
ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania,
z którego szkoda wynikła.
§ 2. W
powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia
umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz
korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
orzeczenia sądów
Art. 362. Jeżeli poszkodowany przyczynił się do
powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu
zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.
orzeczenia sądów
Art. 363. § 1. Naprawienie szkody powinno
nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu
poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby
przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą
dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego
ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.
§ 2. Jeżeli
naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być
ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne
okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.
orzeczenia sądów
Art. 364. § 1. Ilekroć ustawa przewiduje
obowiązek zabezpieczenia, zabezpieczenie powinno nastąpić przez złożenie
pieniędzy do depozytu sądowego.
§ 2. Jednakże
z ważnych powodów zabezpieczenie może nastąpić w inny sposób.
Art. 365. § 1. Jeżeli dłużnik jest
zobowiązany w ten sposób, że wykonanie zobowiązania może nastąpić przez
spełnienie jednego z kilku świadczeń (zobowiązanie przemienne), wybór
świadczenia należy do dłużnika, chyba że z czynności prawnej, z ustawy lub z
okoliczności wynika, iż uprawnionym do wyboru jest wierzyciel lub osoba
trzecia.
§ 2. Wyboru
dokonywa się przez złożenie oświadczenia drugiej stronie. Jeżeli uprawnionym do
wyboru jest dłużnik, może on dokonać wyboru także przez spełnienie świadczenia.
§ 3. Jeżeli
strona uprawniona do wyboru świadczenia wyboru tego nie dokona, druga strona
może jej wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie
wyznaczonego terminu uprawnienie do dokonania wyboru przechodzi na stronę
drugą.
orzeczenia sądów
Art. 3651.(121) Zobowiązanie
bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub
wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w
razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu.
Tytuł II.WIELOŚĆ
DŁUŻNIKÓW ALBO WIERZYCIELI
DZIAŁ I.ZOBOWIĄZANIA
SOLIDARNE
Art. 366. § 1. Kilku dłużników może być
zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części
świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z
osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia
pozostałych (solidarność dłużników).
§ 2. Aż
do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają
zobowiązani.
orzeczenia sądów
Art. 367. § 1. Kilku wierzycieli może być
uprawnionych w ten sposób, że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk
jednego z nich, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dług wygasa
względem wszystkich (solidarność wierzycieli).
§ 2. Dłużnik
może spełnić świadczenie, według swego wyboru, do rąk któregokolwiek z wierzycieli
solidarnych. Jednakże w razie wytoczenia powództwa przez jednego z wierzycieli
dłużnik powinien spełnić świadczenie do jego rąk.
Art. 368. Zobowiązanie może być solidarne, chociażby
każdy z dłużników był zobowiązany w sposób odmienny albo chociażby wspólny
dłużnik był zobowiązany w sposób odmienny względem każdego z wierzycieli.
Art. 369. Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to
wynika z ustawy lub z czynności prawnej.
orzeczenia sądów
Art. 370. Jeżeli kilka osób zaciągnęło zobowiązanie
dotyczące ich wspólnego mienia, są one zobowiązane solidarnie, chyba że
umówiono się inaczej.
orzeczenia sądów
Art. 371. Działania i zaniechania jednego z dłużników
solidarnych nie mogą szkodzić współdłużnikom.
orzeczenia sądów
Art. 372. Przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia
w stosunku do jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem
współdłużników.
Art. 373. Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się
solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma
skutku względem współdłużników.
orzeczenia sądów
Art. 374. § 1. Odnowienie dokonane między
wierzycielem a jednym z dłużników solidarnych zwalnia współdłużników, chyba że
wierzyciel zastrzegł, iż zachowuje przeciwko nim swe prawa.
§ 2. Zwłoka
wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych ma skutek także względem
współdłużników.
Art. 375. § 1. Dłużnik solidarny może się
bronić zarzutami, które przysługują mu osobiście względem wierzyciela, jak
również tymi, które ze względu na sposób powstania lub treść zobowiązania są
wspólne wszystkim dłużnikom.
§ 2. Wyrok
zapadły na korzyść jednego z dłużników solidarnych zwalnia współdłużników,
jeżeli uwzględnia zarzuty, które są im wszystkim wspólne.
orzeczenia sądów
Art. 376. § 1. Jeżeli jeden z dłużników
solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami
stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać
zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego,
dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.
§ 2. Część
przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się między współdłużników.
orzeczenia sądów
Art. 377. Zwłoka dłużnika, jak również przerwanie lub
zawieszenie biegu przedawnienia względem jednego z wierzycieli solidarnych ma
skutek także względem współwierzycieli.
Art. 378. Jeżeli jeden z wierzycieli solidarnych
przyjął świadczenie, treść istniejącego między współwierzycielami stosunku
prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach jest on odpowiedzialny
względem współwierzycieli. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego,
wierzyciel, który przyjął świadczenie, jest odpowiedzialny w częściach równych.
DZIAŁ II. ZOBOWIĄZANIA
PODZIELNE I NIEPODZIELNE
Art. 379. § 1. Jeżeli jest kilku dłużników
albo kilku wierzycieli, a świadczenie jest podzielne, zarówno dług, jak i
wierzytelność dzielą się na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest
dłużników albo wierzycieli. Części te są równe, jeżeli z okoliczności nie
wynika nic innego.
§ 2. Świadczenie
jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany
przedmiotu lub wartości.
orzeczenia sądów
Art. 380. § 1. Dłużnicy zobowiązani do
świadczenia niepodzielnego są odpowiedzialni za spełnienie świadczenia jak
dłużnicy solidarni.
§ 2. W
braku odmiennej umowy dłużnicy zobowiązani do świadczenia podzielnego są
odpowiedzialni za jego spełnienie solidarnie, jeżeli wzajemne świadczenie
wierzyciela jest niepodzielne.
§ 3. Dłużnik,
który spełnił świadczenie niepodzielne, może żądać od pozostałych dłużników
zwrotu wartości świadczenia według tych samych zasad co dłużnik solidarny.
Art. 381. § 1. Jeżeli jest kilku
wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego, każdy z nich może żądać
spełnienia całego świadczenia.
§ 2. Jednakże
w razie sprzeciwu chociażby jednego z wierzycieli, dłużnik obowiązany jest
świadczyć wszystkim wierzycielom łącznie albo złożyć przedmiot świadczenia do
depozytu sądowego.
Art. 382. § 1. Zwolnienie dłużnika z długu
przez jednego z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego nie ma
skutku względem pozostałych wierzycieli.
§ 2. Zwłoka
dłużnika, jak również przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia względem
jednego z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego ma skutek
względem pozostałych wierzycieli.
Art. 383. Jeżeli jeden z wierzycieli uprawnionych do
świadczenia niepodzielnego przyjął świadczenie, jest on odpowiedzialny względem
pozostałych wierzycieli według tych samych zasad co wierzyciel solidarny.
Tytuł III.OGÓLNE
PRZEPISY O ZOBOWIĄZANIACH UMOWNYCH
Art. 384.(122) § 1. Ustalony
przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzory
umów, regulaminy wiążą drugą stronę, jeżeli zostały jej doręczone przy zawarciu
umowy.
§ 2. W
razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo
przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością
dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem
konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących
sprawach życia codziennego.
§ 3. Za
konsumenta uważa się osobę, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu
bezpośrednio nie związanym z działalnością gospodarczą.
orzeczenia sądów
Art. 3841.(123) Wzorzec wydany
w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym wiąże drugą stronę,
jeżeli zostały zachowane wymagania określone w art. 384, a strona nie
wypowiedziała umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia.
Art. 385. (124) § 1. W razie
sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową.
§ 2. Wzorzec
umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały.
Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta.
orzeczenia sądów
Art. 3851.(125)
§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione
indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób
sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone
postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne
świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w
sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeżeli
postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane
umową w pozostałym zakresie.
§ 3. Nie
uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument
nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień
umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
§ 4. Ciężar
dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto
się na to powołuje.
orzeczenia sądów
Art. 3852.(126) Oceny
zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z
chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz
uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie
będące przedmiotem oceny.
orzeczenia sądów
Art. 3853.(127) W razie
wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które
w szczególności:
1) wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta
za szkody na osobie,
2) wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem
konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,
3) wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności
konsumenta z wierzytelnością drugiej strony,
4) przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał
możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,
5) zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i
przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta,
6) uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta
zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju,
7) uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia
innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane
postanowienie,
8) uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych
tylko od woli kontrahenta konsumenta,
9) przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania
wiążącej interpretacji umowy,
10) uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy
bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie,
11) przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do
stwierdzania zgodności świadczenia z umową,
12) wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za
świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z
zawarcia umowy lub jej wykonania,
13) przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta
spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają,
rozwiązują lub odstępują od umowy,
14) pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania
umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,
15) zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia
umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i
stosownego terminu wypowiedzenia,
16) nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej
sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,
17) nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub
odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub
odstępnego,
18) stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu,
o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży
przeciwnego oświadczenia,
19) przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne
uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,
20) przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub
podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi
prawa odstąpienia od umowy,
21) uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania
zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera
umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę
odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych
formalności,
22) przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta
mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego
kontrahenta,
23) wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod
rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego
organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie
jest miejscowo właściwy.
orzeczenia sądów
Art. 3854.(128)
§ 1. Umowa między przedsiębiorcami stosującymi różne wzorce umów nie
obejmuje tych postanowień wzorców, które są ze sobą sprzeczne.
§ 2. Umowa
nie jest zawarta, gdy po otrzymaniu oferty strona niezwłocznie zawiadomi, że
nie zamierza zawierać umowy na warunkach przewidzianych w § 1.
Art. 386. (129)Jeżeli osoba
prowadząca działalność gospodarczą otrzyma ofertę zawarcia umowy w ramach swej
działalności od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach, brak odpowiedzi
uważa się za przyjęcie oferty.
orzeczenia sądów
Art. 387. § 1. Umowa o świadczenie
niemożliwe jest nieważna.
§ 2. Strona,
która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia, a drugiej
strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą
druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości
świadczenia.
orzeczenia sądów
Art. 388. § 1. Jeżeli jedna ze stron,
wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej
strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub
dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy
przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia, druga strona
może żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia,
a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, może ona żądać
unieważnienia umowy.
§ 2. Uprawnienia
powyższe wygasają z upływem lat dwóch od dnia zawarcia umowy.
orzeczenia sądów
Art. 389. Umowa, przez którą jedna ze stron lub obie
zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna
określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej oraz termin, w ciągu którego
ma być ona zawarta.
orzeczenia sądów
Art. 390. § 1. Jeżeli strona zobowiązana do
zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może
żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy
przyrzeczonej.
§ 2. Jednakże
gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy
przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może
dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.
§ 3. (130)
Roszczenia powyższe przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa
przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy
przyrzeczonej, roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem roku od
dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.
orzeczenia sądów
Art. 391. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że osoba
trzecia zaciągnie określone zobowiązanie albo spełni określone świadczenie,
ten, kto takie przyrzeczenie uczynił, odpowiedzialny jest za szkodę, którą
druga strona ponosi przez to, że osoba trzecia odmawia zaciągnięcia
zobowiązania albo nie spełnia świadczenia. Może jednak zwolnić się od obowiązku
naprawienia szkody spełniając przyrzeczone świadczenie, chyba że sprzeciwia się
to umowie lub właściwości świadczenia.
orzeczenia sądów
Art. 392. Jeżeli osoba trzecia zobowiązała się przez
umowę z dłużnikiem zwolnić go od obowiązku świadczenia, jest ona odpowiedzialna
względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia
świadczenia.
orzeczenia sądów
Art. 393. § 1. Jeżeli w umowie zastrzeżono,
że dłużnik spełni świadczenie na rzecz osoby trzeciej, osoba ta, w braku
odmiennego postanowienia umowy, może żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia
zastrzeżonego świadczenia.
§ 2. Zastrzeżenie
co do obowiązku świadczenia na rzecz osoby trzeciej nie może być odwołane ani
zmienione, jeżeli osoba trzecia oświadczyła którejkolwiek ze stron, że chce z
zastrzeżenia skorzystać.
§ 3. Dłużnik
może podnieść zarzuty z umowy także przeciwko osobie trzeciej.
orzeczenia sądów
Art. 394. § 1. W braku odmiennego
zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to
znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może
bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek
zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
§ 2. W
razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony,
która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
§ 3. W
razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy
dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy
nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi
odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
orzeczenia sądów
Art. 395. § 1. Można zastrzec, że jednej
lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo
odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej
stronie.
§ 2. W
razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za nie zawartą. To, co
strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana
była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za
korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.
orzeczenia sądów
Art. 396. Jeżeli zostało zastrzeżone, że jednej lub
obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne),
oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone
jednocześnie z zapłatą odstępnego.
orzeczenia sądów
Tytuł IV.(131)
(skreślony).
Tytuł V.BEZPODSTAWNE
WZBOGACENIE
Art. 405. Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść
majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a
gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
orzeczenia sądów
Art. 406. Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie
tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia,
utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako
naprawienie szkody.
orzeczenia sądów
Art. 407. Jeżeli ten, kto bez podstawy prawnej
uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz
osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę
trzecią.
orzeczenia sądów
Art. 408. § 1. Zobowiązany do wydania
korzyści może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie znalazły
pokrycia w użytku, który z nich osiągnął. Zwrotu innych nakładów może żądać o
tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania; może jednak
zabrać te nakłady, przywracając stan poprzedni.
§ 2. Kto
czyniąc nakłady wiedział, że korzyść mu się nie należy, ten może żądać zwrotu
nakładów tylko o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania.
§ 3. (132)
Jeżeli żądający wydania korzyści jest zobowiązany do zwrotu nakładów, sąd może
zamiast wydania korzyści w naturze nakazać zwrot jej wartości w pieniądzu z
odliczeniem wartości nakładów, które żądający byłby obowiązany zwrócić.
orzeczenia sądów
Art. 409. Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej
wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki
sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub
zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
orzeczenia sądów
Art. 410. § 1. Przepisy artykułów
poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.
§ 2. Świadczenie
jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub
nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa
świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo
jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała
się ważna po spełnieniu świadczenia.
orzeczenia sądów
Art. 411. Nie można żądać zwrotu świadczenia:
1) jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do
świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z
zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej
czynności prawnej;
2) jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia
społecznego;
3) (133) jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu
zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu;
4) jeżeli świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała
się wymagalna.
orzeczenia sądów
Art. 412. (134)Sąd może orzec
przepadek świadczenia na rzecz Skarbu Państwa, jeżeli świadczenie to zostało
świadomie spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w
celu niegodziwym. Jeżeli przedmiot świadczenia został zużyty lub utracony,
przepadkowi może ulec jego wartość.
orzeczenia sądów
Art. 413. § 1. Kto spełnia świadczenie z
gry lub zakładu, nie może żądać zwrotu, chyba że gra lub zakład były zakazane
albo nierzetelne.
§ 2. (135)
Roszczeń z gry lub zakładu można dochodzić tylko wtedy, gdy gra lub zakład były
prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu państwowego.
orzeczenia sądów
Art. 414. Przepisy niniejszego tytułu nie uchybiają
przepisom o obowiązku naprawienia szkody.
orzeczenia sądów
TytułVI.CZYNY
NIEDOZWOLONE
Art. 415. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę,
obowiązany jest do jej naprawienia.
orzeczenia sądów
Art. 416. Osoba prawna jest obowiązana do naprawienia
szkody wyrządzonej z winy jej organu.
orzeczenia sądów
Art. 417. § 1. Skarb Państwa ponosi
odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza państwowego przy
wykonywaniu powierzonej mu czynności.
§ 2. Funkcjonariuszami
państwowymi w rozumieniu niniejszego tytułu są pracownicy organów władzy,
administracji lub gospodarki państwowej. Za funkcjonariuszy państwowych uważa
się również osoby działające na zlecenie tych organów, osoby powołane z wyboru,
sędziów i prokuratorów oraz żołnierzy sił zbrojnych.
orzeczenia sądów
Art. 418.(136) (utracił moc).
orzeczenia sądów
Art. 419. W wypadku gdy Skarb Państwa nie ponosi
według przepisów niniejszego tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną
przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności,
poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody przez
Skarb Państwa, jeżeli doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia albo
utracił żywiciela, a z okoliczności, zwłaszcza ze względu na niezdolność
poszkodowanego do pracy albo ze względu na jego ciężkie położenie materialne,
wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.
orzeczenia sądów
Art. 420. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez
funkcjonariusza państwowej osoby prawnej, odpowiedzialność za szkodę ponosi
zamiast Skarbu Państwa ta osoba prawna.
orzeczenia sądów
Art. 4201.(137)
§ 1. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez funkcjonariusza jednostki
samorządu terytorialnego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności,
odpowiedzialność za szkodę ponosi ta jednostka samorządu terytorialnego, w
której imieniu czynność była wykonywana. Przepisy art. 418, 419 i 420 stosuje
się odpowiednio.
§ 2. (138)
Funkcjonariuszami jednostek samorządu terytorialnego w rozumieniu niniejszego
tytułu są pracownicy samorządowi, radni, wójtowie (burmistrzowie, prezydenci
miast), członkowie zarządów powiatów i województw, a także inne osoby, do
których stosuje się przepisy o pracownikach samorządowych. Za funkcjonariuszy jednostek
samorządu terytorialnego uważa się także osoby działające na zlecenie organów
jednostek samorządu terytorialnego oraz ich związków.
orzeczenia sądów
Art. 4202.(139) Jeżeli jednak
szkoda została wyrządzona przez funkcjonariusza jednostki samorządu terytorialnego
przy wykonywaniu określonych ustawami zadań z zakresu administracji rządowej
lub zleconych przez ustawy albo powierzonych, odpowiedzialność za szkodę
ponoszą Skarb Państwa i jednostka samorządu terytorialnego solidarnie.
orzeczenia sądów
Art. 421. (140)Przepisów
powyższych o odpowiedzialności Skarbu Państwa albo jednostki samorządu
terytorialnego za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza nie stosuje się,
jeżeli odpowiedzialność ta jest uregulowana w przepisach szczególnych.
orzeczenia sądów
Art. 422. Za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko
ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do
wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto
świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody.
orzeczenia sądów
Art. 423. Kto działa w obronie koniecznej, odpierając
bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby,
ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
orzeczenia sądów
Art. 424. Kto zniszczył lub uszkodził cudzą rzecz
albo zabił lub zranił cudze zwierzę w celu odwrócenia od siebie lub od innych
niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia, ten nie
jest odpowiedzialny za wynikłą stąd szkodę, jeżeli niebezpieczeństwa sam nie
wywołał, a niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec i jeżeli ratowane
dobro jest oczywiście ważniejsze aniżeli dobro naruszone.
orzeczenia sądów
Art. 425. § 1. Osoba, która z jakichkolwiek
powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie
decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie
wyrządzoną.
§ 2. Jednakże
kto uległ zakłóceniu czynności psychicznych wskutek użycia napojów odurzających
albo innych podobnych środków, ten obowiązany jest do naprawienia szkody, chyba
że stan zakłócenia został wywołany bez jego winy.
orzeczenia sądów
Art. 426. Małoletni, który nie ukończył lat
trzynastu, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.
orzeczenia sądów
Art. 427. Kto z mocy ustawy lub umowy jest
zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego
lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia
szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru
albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru.
Przepis ten stosuje się również do osób wykonywających bez obowiązku ustawowego
ani umownego stałą pieczę nad osobą, której z powodu wieku albo stanu
psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można.
orzeczenia sądów
Art. 428. Gdy sprawca z powodu wieku albo stanu
psychicznego lub cielesnego nie jest odpowiedzialny za szkodę, a brak jest osób
zobowiązanych do nadzoru albo gdy nie można od nich uzyskać naprawienia szkody,
poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody od
samego sprawcy, jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu
majątkowego poszkodowanego i sprawcy, wynika, że wymagają tego zasady
współżycia społecznego.
orzeczenia sądów
Art. 429. Kto powierza wykonanie czynności drugiemu,
ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu
powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie
czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie
swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.
orzeczenia sądów
Art. 430. Kto na własny rachunek powierza wykonanie
czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego
kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest
odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu
powierzonej jej czynności.
orzeczenia sądów
Art. 431. § 1. Kto zwierzę chowa albo się
nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody
niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub
uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie
ponoszą winy.
§ 2. Chociażby
osoba, która zwierzę chowa lub się nim posługuje, nie była odpowiedzialna
według przepisów paragrafu poprzedzającego, poszkodowany może od niej żądać
całkowitego lub częściowego naprawienia szkody, jeżeli z okoliczności, a
zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, że
wymagają tego zasady współżycia społecznego.
orzeczenia sądów
Art. 432. § 1. Posiadacz gruntu może zająć
cudze zwierzę, które wyrządza szkodę na gruncie, jeżeli zajęcie jest potrzebne
do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody.
§ 2. Na
zajętym zwierzęciu posiadacz gruntu uzyskuje ustawowe prawo zastawu dla
zabezpieczenia należnego mu naprawienia szkody oraz kosztów żywienia i
utrzymania zwierzęcia.
§ 3. (141)
(skreślony).
Art. 433. Za szkodę wyrządzoną wyrzuceniem, wylaniem
lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia jest odpowiedzialny ten,
kto pomieszczenie zajmuje, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo
wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą zajmujący
pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł
zapobiec.
orzeczenia sądów
Art. 434. Za szkodę wyrządzoną przez zawalenie się
budowli lub oderwanie się jej części odpowiedzialny jest samoistny posiadacz
budowli, chyba że zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie
wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w
budowie.
orzeczenia sądów
Art. 435. § 1. Prowadzący na własny
rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody
(pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za
szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa
lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z
winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.
§ 2. Przepis
powyższy stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających
środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.
orzeczenia sądów
Art. 436. § 1. Odpowiedzialność
przewidzianą w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz
mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże
gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne,
odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.
§ 2. W
razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił
przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód
tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są
odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.
orzeczenia sądów
Art. 437. Nie można wyłączyć ani ograniczyć z góry
odpowiedzialności określonej w dwóch artykułach poprzedzających.
Art. 438. Kto w celu odwrócenia grożącej drugiemu
szkody albo w celu odwrócenia wspólnego niebezpieczeństwa przymusowo lub nawet
dobrowolnie poniósł szkodę majątkową, może żądać naprawienia poniesionych strat
w odpowiednim stosunku od osób, które z tego odniosły korzyść.
Art. 439. Ten, komu wskutek zachowania się innej
osoby, w szczególności wskutek braku należytego nadzoru nad ruchem kierowanego
przez nią przedsiębiorstwa lub zakładu albo nad stanem posiadanego przez nią
budynku lub innego urządzenia, zagraża bezpośrednio szkoda, może żądać, ażeby
osoba ta przedsięwzięła środki niezbędne do odwrócenia grożącego
niebezpieczeństwa, a w razie potrzeby także, by dała odpowiednie
zabezpieczenie.
orzeczenia sądów
Art. 440. W stosunkach między osobami fizycznymi
zakres obowiązku naprawienia szkody może być stosownie do okoliczności
ograniczony, jeżeli ze względu na stan majątkowy poszkodowanego lub osoby
odpowiedzialnej za szkodę wymagają takiego ograniczenia zasady współżycia
społecznego.
orzeczenia sądów
Art. 441. § 1. Jeżeli kilka osób ponosi
odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich
odpowiedzialność jest solidarna.
§ 2. Jeżeli
szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku osób, ten, kto szkodę
naprawił, może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części zależnie od
okoliczności, a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła
się do powstania szkody.
§ 3. Ten,
kto naprawił szkodę, za którą jest odpowiedzialny mimo braku winy, ma zwrotne
roszczenie do sprawcy, jeżeli szkoda powstała z winy sprawcy.
orzeczenia sądów
Art. 442. § 1. Roszczenie o naprawienie
szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat
trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie
obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia
się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające
szkodę.
§ 2. Jeżeli
szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega
przedawnieniu z upływem lat dziesięciu od dnia popełnienia przestępstwa bez
względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie
obowiązanej do jej naprawienia.
orzeczenia sądów
Art. 443. Okoliczność, że działanie lub zaniechanie,
z którego szkoda wynikła, stanowiło niewykonanie lub nienależyte wykonanie
istniejącego uprzednio zobowiązania, nie wyłącza roszczenia o naprawienie
szkody z tytułu czynu niedozwolonego, chyba że z treści istniejącego uprzednio
zobowiązania wynika co innego.
orzeczenia sądów
Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała
lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z
tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody
powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli
poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do
innego zawodu.
§ 2. Jeżeli
poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo
jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na
przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli
w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu
może być przyznana renta tymczasowa.
orzeczenia sądów
Art. 445. § 1. W wypadkach przewidzianych w
artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę
tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
§ 2. (142)
Przepis powyższy stosuje się również w wypadku pozbawienia wolności oraz w
wypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności
do poddania się czynowi nierządnemu.
§ 3. Roszczenie
o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane
na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.
orzeczenia sądów
Art. 446. § 1. Jeżeli wskutek uszkodzenia
ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego,
zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu
temu, kto je poniósł.
§ 2. Osoba,
względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać
od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb
poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas
prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą
żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków
utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia
społecznego.
§ 3. Sąd
może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne
odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich
sytuacji życiowej.
orzeczenia sądów
Art. 4461.(143) Z chwilą
urodzenia dziecko może żądać naprawienia szkód doznanych przed urodzeniem.
Art. 447. Z ważnych powodów sąd może na żądanie
poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie
jednorazowe. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy poszkodowany stał się
inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego
zawodu.
orzeczenia sądów
Art. 448. (144) W razie naruszenia dobra
osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone,
odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na
jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel
społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków
naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.
orzeczenia sądów
Art. 449. Roszczenia przewidziane w art. 444-448 nie
mogą być zbyte, chyba że są już wymagalne i że zostały uznane na piśmie albo
przyznane prawomocnym orzeczeniem.
orzeczenia sądów
Tytuł VI1.(145)ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ PRODUKT NIEBEZPIECZNY
Art. 4491. § 1. Kto wytwarza w
zakresie swojej działalności gospodarczej (producent) produkt niebezpieczny, odpowiada
za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez ten produkt.
§ 2. Przez
produkt rozumie się rzecz ruchomą, choćby została ona połączona z inną rzeczą.
Za produkt uważa się także zwierzęta i energię elektryczną.
§ 3. Niebezpieczny
jest produkt nie zapewniający bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać,
uwzględniając normalne użycie produktu. O tym, czy produkt jest bezpieczny,
decydują okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwłaszcza sposób
zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o
właściwościach produktu. Produkt nie może być uznany za nie zapewniający
bezpieczeństwa tylko dlatego, że później wprowadzono do obrotu podobny produkt
ulepszony.
orzeczenia sądów
Art. 4492. Producent odpowiada za szkodę
na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy
zwykle przeznaczanych do osobistego użytku i w taki przede wszystkim sposób
korzystał z niej poszkodowany.
Art. 4493. § 1. Producent nie
odpowiada za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, jeżeli produktu nie
wprowadził do obrotu albo gdy wprowadzenie produktu do obrotu nastąpiło poza
zakresem jego działalności gospodarczej.
§ 2. Producent
nie odpowiada również wtedy, gdy właściwości niebezpieczne produktu ujawniły
się po wprowadzeniu go do obrotu, chyba że wynikały one z przyczyny tkwiącej
poprzednio w produkcie. Nie odpowiada on także wtedy, gdy nie można było
przewidzieć niebezpiecznych właściwości produktu, uwzględniając stan nauki i
techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, albo gdy właściwości te
wynikały z zastosowania przepisów prawa.
Art. 4494. Domniemywa się, że produkt
niebezpieczny, który spowodował szkodę, został wytworzony i wprowadzony do
obrotu w zakresie działalności gospodarczej producenta.
Art. 4495. § 1. Wytwórca
materiału, surowca albo części składowej produktu odpowiada tak jak producent,
chyba że wyłączną przyczyną szkody była wadliwa konstrukcja produktu lub
wskazówki producenta.
§ 2. Kto
przez umieszczenie na produkcie swojej nazwy, znaku towarowego lub innego
oznaczenia odróżniającego podaje się za producenta, odpowiada jak producent.
Tak samo odpowiada ten, kto produkt pochodzenia zagranicznego wprowadza do
obrotu krajowego w zakresie swojej działalności gospodarczej (importer).
§ 3. Producent
oraz osoby wymienione w paragrafach poprzedzających odpowiadają solidarnie.
§ 4. Jeżeli
nie wiadomo, kto jest producentem lub osobą określoną w § 2, odpowiada ten, kto
w zakresie swojej działalności gospodarczej zbył produkt niebezpieczny, chyba
że w ciągu miesiąca od daty zawiadomienia o szkodzie wskaże poszkodowanemu
osobę i adres producenta lub osoby określonej w § 2 zdanie pierwsze, a w
wypadku towaru importowanego - osobę i adres importera.
§ 5. Jeżeli
zbywca produktu nie może wskazać producenta ani osób określonych w § 4, zwalnia
go od odpowiedzialności wskazanie osoby, od której sam nabył produkt.
Art. 4496. Jeżeli za szkodę wyrządzoną
przez produkt niebezpieczny odpowiada także osoba trzecia, odpowiedzialność tej
osoby i osób wymienionych w artykułach poprzedzających jest solidarna. Przepisy
art. 441 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 4497. § 1. Odszkodowanie za
szkodę na mieniu nie obejmuje uszkodzenia samego produktu ani korzyści, jakie
poszkodowany mógłby osiągnąć w związku z jego używaniem.
§ 2. Odszkodowanie
na podstawie art. 4491 nie przysługuje, gdy szkoda na mieniu nie
przekracza kwoty będącej równowartością 500 EURO.
Art. 4498. Roszczenie o naprawienie szkody
wyrządzonej przez produkt niebezpieczny ulega przedawnieniu z upływem lat
trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie
obowiązanej do jej naprawienia. Jednak w każdym wypadku roszczenie przedawnia
się z upływem lat dziesięciu od wprowadzenia produktu do obrotu.
Art. 4499. Odpowiedzialności za szkodę
wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie można wyłączyć ani ograniczyć.
Art. 44910. Przepisy o odpowiedzialności
za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie wyłączają
odpowiedzialności za szkody na zasadach ogólnych, za szkody wynikłe z
niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania oraz odpowiedzialności z
tytułu rękojmi za wady i gwarancji jakości.
Art. 44911. Nie można w drodze umowy
wyłączyć lub ograniczyć odpowiedzialności określonej w przepisach niniejszego
tytułu, także w razie dokonania wyboru prawa obcego.
Tytuł VII.WYKONANIE
ZOBOWIĄZAŃ I SKUTKI ICH NIEWYKONANIA
DZIAŁ I. WYKONANIE
ZOBOWIĄZAŃ
Art. 450. Wierzyciel nie może odmówić przyjęcia
świadczenia częściowego, chociażby cała wierzytelność była już wymagalna, chyba
że przyjęcie takiego świadczenia narusza jego uzasadniony interes.
orzeczenia sądów
Art. 451. § 1. Dłużnik mający względem tego
samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu
świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na
poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z
tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne.
§ 2. Jeżeli
dłużnik nie wskazał, który z kilku długów chce zaspokoić, a przyjął
pokwitowanie, w którym wierzyciel zaliczył otrzymane świadczenie na poczet
jednego z tych długów, dłużnik nie może już żądać zaliczenia na poczet innego
długu.
§ 3. W
braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się
przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów
wymagalnych - na poczet najdawniej wymagalnego.
orzeczenia sądów
Art. 452. Jeżeli świadczenie zostało spełnione do rąk
osoby nie uprawnionej do jego przyjęcia, a przyjęcie świadczenia nie zostało
potwierdzone przez wierzyciela, dłużnik jest zwolniony w takim zakresie, w
jakim wierzyciel ze świadczenia skorzystał. Przepis ten stosuje się odpowiednio
w wypadku, gdy świadczenie zostało spełnione do rąk wierzyciela, który był
niezdolny do jego przyjęcia.
orzeczenia sądów
Art. 453. Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z
zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie
wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do
rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.
orzeczenia sądów
Art. 454. § 1. Jeżeli miejsce spełnienia
świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania,
świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania
zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne
powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w
chwili spełnienia świadczenia; jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania
lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę
nadwyżkę kosztów przesłania.
§ 2. Jeżeli
zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu
spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa.
orzeczenia sądów
Art. 455. Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie
jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno
być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
orzeczenia sądów
Art. 456. (146)Jeżeli strony
zastrzegły w umowie, że spełnienie świadczenia następować będzie częściami w
ciągu określonego czasu, ale nie ustaliły wielkości poszczególnych świadczeń
częściowych albo terminów, w których ma nastąpić spełnienie każdego z tych
świadczeń, wierzyciel może przez oświadczenie, złożone dłużnikowi w czasie
właściwym, ustalić zarówno wielkość poszczególnych świadczeń częściowych, jak i
termin spełnienia każdego z nich, jednakże powinien uwzględnić możliwości
dłużnika oraz sposób spełnienia świadczenia.
Art. 457. Termin spełnienia świadczenia oznaczony
przez czynność prawną poczytuje się w razie wątpliwości za zastrzeżony na
korzyść dłużnika.
orzeczenia sądów
Art. 458. Jeżeli dłużnik stał się niewypłacalny albo
jeżeli wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie
wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu, wierzyciel może żądać spełnienia
świadczenia bez względu na zastrzeżony termin.
orzeczenia sądów
Art. 459. § 1. Zobowiązany do wydania
zbioru rzeczy lub masy majątkowej albo do udzielenia wiadomości o zbiorze
rzeczy lub o masie majątkowej powinien przedstawić wierzycielowi spis rzeczy
należących do zbioru lub spis przedmiotów wchodzących w skład masy majątkowej.
§ 2. Jeżeli
istnieje uzasadnione przypuszczenie, że przedstawiony spis nie jest rzetelny
lub dokładny, wierzyciel może żądać, ażeby dłużnik złożył zapewnienie przed
sądem, iż sporządził spis według swojej najlepszej wiedzy.
Art. 460. § 1. Zobowiązany do złożenia
rachunku z zarządu powinien przedstawić wierzycielowi na piśmie zestawienie
wpływów i wydatków wraz z potrzebnymi dowodami.
§ 2. Jeżeli
istnieje uzasadnione przypuszczenie, że przedstawione zestawienie wpływów nie
jest rzetelne lub dokładne, wierzyciel może żądać, ażeby dłużnik złożył
zapewnienie przed sądem, iż sporządził zestawienie według swojej najlepszej
wiedzy.
Art. 461. § 1. Zobowiązany do wydania
cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia
przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o
naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu
powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu
niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub
użyczonych.
§ 3. (147)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 462. § 1. Dłużnik, spełniając
świadczenie, może żądać od wierzyciela pokwitowania.
§ 2. Dłużnik
może żądać pokwitowania w szczególnej formie, jeżeli ma w tym interes.
§ 3. Koszty
pokwitowania ponosi dłużnik, chyba że umówiono się inaczej.
Art. 463. Jeżeli wierzyciel odmawia pokwitowania,
dłużnik może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć przedmiot
świadczenia do depozytu sądowego.
Art. 464. Świadczenie do rąk osoby, która okazuje
pokwitowanie wystawione przez wierzyciela, zwalnia dłużnika, chyba że było
zastrzeżone, iż świadczenie ma nastąpić do rąk własnych wierzyciela, albo chyba
że dłużnik działał w złej wierze.
Art. 465. § 1. Jeżeli istnieje dokument
stwierdzający zobowiązanie, dłużnik spełniając świadczenie może żądać zwrotu
dokumentu. Jednakże gdy wierzyciel ma interes w zachowaniu dokumentu, w
szczególności gdy świadczenie zostało spełnione tylko częściowo, dłużnik może
żądać uczynienia odpowiedniej wzmianki na dokumencie.
§ 2. W
razie utraty dokumentu dłużnik może, niezależnie od pokwitowania, żądać od
wierzyciela oświadczenia na piśmie, że dokument został utracony.
§ 3. Jeżeli
wierzyciel odmawia zwrotu dokumentu lub uczynienia na nim odpowiedniej wzmianki
albo pisemnego oświadczenia o utracie dokumentu, dłużnik może powstrzymać się
ze spełnieniem świadczenia albo złożyć jego przedmiot do depozytu sądowego.
Art. 466. Z pokwitowania zapłaty dłużnej sumy wynika
domniemanie zapłaty należności ubocznych. Z pokwitowania świadczenia okresowego
wynika domniemanie, że spełnione zostały również świadczenia okresowe wymagalne
wcześniej.
Art. 467. Poza wypadkami przewidzianymi w innych
przepisach dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego:
1) jeżeli wskutek okoliczności, za które nie ponosi
odpowiedzialności, nie wie, kto jest wierzycielem, albo nie zna miejsca
zamieszkania lub siedziby wierzyciela;
2) jeżeli wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych
ani przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia;
3) jeżeli powstał spór, kto jest wierzycielem;
4) jeżeli z powodu innych okoliczności dotyczących osoby wierzyciela
świadczenie nie może być spełnione.
orzeczenia sądów
Art. 468. § 1. O złożeniu przedmiotu
świadczenia do depozytu sądowego dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić
wierzyciela, chyba że zawiadomienie napotyka trudne do przezwyciężenia
przeszkody. Zawiadomienie powinno nastąpić na piśmie.
§ 2. W
razie niewykonania powyższego obowiązku dłużnik jest odpowiedzialny za wynikłą
stąd szkodę.
Art. 469. § 1. Dopóki wierzyciel nie
zażądał wydania przedmiotu świadczenia z depozytu sądowego, dłużnik może przedmiot
złożony odebrać.
§ 2. Jeżeli
dłużnik odbierze przedmiot świadczenia z depozytu sądowego, złożenie do
depozytu uważa się za niebyłe.
Art. 470. Ważne złożenie do depozytu sądowego ma
takie same skutki jak spełnienie świadczenia i zobowiązuje wierzyciela do
zwrotu dłużnikowi kosztów złożenia.
orzeczenia sądów
DZIAŁ II. SKUTKI
NIEWYKONANIA ZOBOWIĄZAŃ
Art. 471. Dłużnik obowiązany jest do naprawienia
szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba
że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za
które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
orzeczenia sądów
Art. 472. Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo
z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie
należytej staranności.
orzeczenia sądów
Art. 473. § 1. Dłużnik może przez umowę
przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie
zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy
odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Nieważne
jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może
wyrządzić wierzycielowi umyślnie.
orzeczenia sądów
Art. 474. Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne
działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą
zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania
powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie
wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.
orzeczenia sądów
Art. 475. § 1. Jeżeli świadczenie stało się
niemożliwe skutkiem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie
ponosi, zobowiązanie wygasa.
§ 2. Jeżeli
rzecz będąca przedmiotem świadczenia została zbyta, utracona lub uszkodzona,
dłużnik obowiązany jest wydać wszystko, co uzyskał w zamian za tę rzecz albo
jako naprawienie szkody.
orzeczenia sądów
Art. 476. Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie
spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie
spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to
wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności,
za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
orzeczenia sądów
Art. 477. § 1. W razie zwłoki dłużnika
wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia
szkody wynikłej ze zwłoki.
§ 2. Jednakże
gdy wskutek zwłoki dłużnika świadczenie utraciło dla wierzyciela całkowicie lub
w przeważającym stopniu znaczenie, wierzyciel może świadczenia nie przyjąć i
żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
orzeczenia sądów
Art. 478. Jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz
oznaczona co do tożsamości, dłużnik będący w zwłoce odpowiedzialny jest za
utratę lub uszkodzenie przedmiotu świadczenia, chyba że utrata lub uszkodzenie
nastąpiłoby także wtedy, gdyby świadczenie zostało spełnione w czasie
właściwym.
Art. 479. Jeżeli przedmiotem świadczenia jest
określona ilość rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, wierzyciel może w razie
zwłoki dłużnika nabyć na jego koszt taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku
albo żądać od dłużnika zapłaty ich wartości, zachowując w obu wypadkach
roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki.
orzeczenia sądów
Art. 480. § 1. (148) W razie
zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia, wierzyciel może, zachowując
roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do wykonania
czynności na koszt dłużnika.
§ 2. (149)
Jeżeli świadczenie polega na zaniechaniu, wierzyciel może, zachowując
roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na
koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.
§ 3. (150)
W wypadkach nagłych wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie
szkody, wykonać bez upoważnienia sądu czynność na koszt dłużnika lub usunąć na
jego koszt to, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.
orzeczenia sądów
Art. 481. § 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się
ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas
opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było
następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Jeżeli
stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki
ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej
niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej
wyższej stopy.
§ 3. W
razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na
zasadach ogólnych.
orzeczenia sądów
Art. 482. § 1. Od zaległych odsetek można
żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba
że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek
do dłużnej sumy.
§ 2. Przepis
paragrafu poprzedzającego nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych
przez instytucje kredytowe.
orzeczenia sądów
projekty ustaw
Art. 483. § 1. Można zastrzec w umowie, że
naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania
zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara
umowna).
§ 2. Dłużnik
nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary
umownej.
orzeczenia sądów
Art. 484. § 1. W razie niewykonania lub
nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w
zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej
szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest
dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli
zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać
zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco
wygórowana.
orzeczenia sądów
Art. 485. Jeżeli przepis szczególny stanowi, że w
razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego
dłużnik, nawet bez umownego zastrzeżenia, obowiązany jest zapłacić
wierzycielowi określoną sumę, stosuje się odpowiednio przepisy o karze umownej.
Art. 486. § 1. W razie zwłoki wierzyciela
dłużnik może żądać naprawienia wynikłej stąd szkody; może również złożyć
przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.
§ 2. Wierzyciel
dopuszcza się zwłoki, gdy bez uzasadnionego powodu bądź uchyla się od przyjęcia
zaofiarowanego świadczenia, bądź odmawia dokonania czynności, bez której
świadczenie nie może być spełnione, bądź oświadcza dłużnikowi, że świadczenia
nie przyjmie.
orzeczenia sądów
DZIAŁ III. WYKONANIE
I SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOWIĄZAŃ Z UMÓW WZAJEMNYCH
Art. 487. § 1. Wykonanie i skutki
niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych podlegają przepisom działów
poprzedzających niniejszego tytułu, o ile przepisy działu niniejszego nie
stanowią inaczej.
§ 2. Umowa
jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie
jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.
orzeczenia sądów
Art. 488. § 1. (151) Świadczenia
będące przedmiotem zobowiązań z umów wzajemnych (świadczenia wzajemne) powinny
być spełnione jednocześnie, chyba że z umowy, z ustawy albo z orzeczenia sądu
lub decyzji innego właściwego organu wynika, iż jedna ze stron obowiązana jest
do wcześniejszego świadczenia.
§ 2. Jeżeli
świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, każda ze stron może
powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki druga strona nie zaofiaruje
świadczenia wzajemnego.
orzeczenia sądów
Art. 489. (152)(skreślony).
Art. 490. § 1. Jeżeli jedna ze stron
obowiązana jest spełnić świadczenie wzajemne wcześniej, a spełnienie
świadczenia przez drugą stronę jest wątpliwe ze względu na jej stan majątkowy,
strona zobowiązana do wcześniejszego świadczenia może powstrzymać się z jego
spełnieniem, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego lub nie
da zabezpieczenia.
§ 2. Uprawnienia
powyższe nie przysługują stronie, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o
złym stanie majątkowym drugiej strony.
§ 3. (153)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 491. § 1. Jeżeli jedna ze stron
dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona
może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w
razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do
odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego,
bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i
naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
§ 2. Jeżeli
świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko
co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące
drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo do
całej reszty nie spełnionego świadczenia. Strona ta może odstąpić od umowy w
całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu
na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy,
wiadomy stronie będącej w zwłoce.
orzeczenia sądów
Art. 492. Jeżeli uprawnienie do odstąpienia od umowy
wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie
ściśle określonym, strona uprawniona może w razie zwłoki drugiej strony
odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku,
gdy wykonanie zobowiązania przez jedną ze stron po terminie nie miałoby dla
drugiej strony znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu
na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce.
orzeczenia sądów
Art. 493. § 1. Jeżeli jedno ze świadczeń
wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które ponosi
odpowiedzialność strona zobowiązana, druga strona może, według swego wyboru,
albo żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, albo od
umowy odstąpić.
§ 2. W
razie częściowej niemożliwości świadczenia jednej ze stron druga strona może od
umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze
względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez tę
stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo
niemożliwe.
orzeczenia sądów
Art. 494. Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej,
obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy
umowy; może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również
naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
orzeczenia sądów
Art. 495. § 1. Jeżeli jedno ze świadczeń
wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron
odpowiedzialności nie ponosi, strona, która miała to świadczenie spełnić, nie
może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała,
obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
§ 2. Jeżeli
świadczenie jednej ze stron stało się niemożliwe tylko częściowo, strona ta
traci prawo do odpowiedniej części świadczenia wzajemnego. Jednakże druga
strona może od umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej
znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony
przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się
częściowo niemożliwe.
orzeczenia sądów
Art. 496. (154)Jeżeli wskutek
odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z
nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu
otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.
orzeczenia sądów
Art. 497. Przepis artykułu poprzedzającego stosuje
się odpowiednio w razie rozwiązania lub nieważności umowy wzajemnej.
orzeczenia sądów
Tytuł VIII.POTRĄCENIE,
ODNOWIENIE, ZWOLNIENIE Z DŁUGU
Art. 498. § 1. (155) Gdy dwie
osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich
może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli
przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości
oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być
dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
§ 2. Wskutek
potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości
wierzytelności niższej.
orzeczenia sądów
Art. 499. Potrącenia dokonywa się przez oświadczenie
złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy
potrącenie stało się możliwe.
orzeczenia sądów
Art. 500. Jeżeli przedmiotem potrącenia są
wierzytelności, których miejsca spełnienia świadczeń są różne, strona
korzystająca z możności potrącenia obowiązana jest uiścić drugiej stronie sumę
potrzebną do pokrycia wynikającego dla niej uszczerbku.
Art. 501. (156)Odroczenie
wykonania zobowiązania udzielone przez sąd albo bezpłatnie przez wierzyciela
nie wyłącza potrącenia.
Art. 502. (157)Wierzytelność
przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się
możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło.
Art. 503. Przepisy o zaliczeniu zapłaty stosuje się
odpowiednio do potrącenia.
Art. 504. Zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią
wyłącza umorzenie tej wierzytelności przez potrącenie tylko wtedy, gdy dłużnik
stał się wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia albo gdy
jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero
później aniżeli wierzytelność zajęta.
orzeczenia sądów
Art. 505. Nie mogą być umorzone przez potrącenie:
1) wierzytelności nie ulegające zajęciu;
2) wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania;
3) wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych;
4) wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez
przepisy szczególne.
orzeczenia sądów
Art. 506. § 1. Jeżeli w celu umorzenia
zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne
świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej,
zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie).
§ 2. W
razie wątpliwości poczytuje się, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania
nie stanowi odnowienia. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy wierzyciel
otrzymuje od dłużnika weksel lub czek.
orzeczenia sądów
Art. 507. Jeżeli wierzytelność była zabezpieczona
poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę trzecią,
poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą odnowienia, chyba że
poręczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia.
Art. 508. Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia
dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.
orzeczenia sądów
Tytuł IX.ZMIANA
WIERZYCIELA LUB DŁUŻNIKA
DZIAŁ I. ZMIANA
WIERZYCIELA
Art. 509. § 1. Wierzyciel może bez zgody
dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że
sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości
zobowiązania.
§ 2. Wraz
z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w
szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
orzeczenia sądów
Art. 510. § 1. Umowa sprzedaży, zamiany,
darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi
wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że
strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli
zawarcie umowy przelewu następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z
uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, z
zapisu, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy
przelewu zależy od istnienia tego zobowiązania.
orzeczenia sądów
Art. 511. Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona
pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony.
orzeczenia sądów
Art. 512. Dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o
przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek
względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o
przelewie. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych
dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem.
orzeczenia sądów
Art. 513. § 1. Dłużnikowi przysługują
przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy
w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.
§ 2. Dłużnik
może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje
względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez
dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy
wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż
wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.
orzeczenia sądów
Art. 514. Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona
pismem, zastrzeżenie umowne, iż przelew nie może nastąpić bez zgody dłużnika,
jest skuteczne względem nabywcy tylko wtedy, gdy pismo zawiera wzmiankę o tym
zastrzeżeniu, chyba że nabywca w chwili przelewu o zastrzeżeniu wiedział.
Art. 515. Jeżeli dłużnik, który otrzymał o przelewie
pisemne zawiadomienie pochodzące od zbywcy, spełnił świadczenie do rąk nabywcy
wierzytelności, zbywca może powołać się wobec dłużnika na nieważność przelewu
albo na zarzuty wynikające z jego podstawy prawnej tylko wtedy, gdy w chwili
spełnienia świadczenia były one dłużnikowi wiadome. Przepis ten stosuje się
odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a nabywcą
wierzytelności.
orzeczenia sądów
Art. 516. Zbywca wierzytelności ponosi względem
nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje. Za
wypłacalność dłużnika w chwili przelewu ponosi odpowiedzialność tylko o tyle, o
ile tę odpowiedzialność na siebie przyjął.
Art. 517. § 1. Przepisów o przelewie nie
stosuje się do wierzytelności związanych z dokumentem na okaziciela lub z
dokumentem zbywalnym przez indos.
§ 2. Przeniesienie
wierzytelności z dokumentu na okaziciela następuje przez przeniesienie
własności dokumentu. Do przeniesienia własności dokumentu potrzebne jest jego
wydanie.
Art. 518. § 1. Osoba trzecia, która spłaca
wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty:
1) jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście
albo pewnymi przedmiotami majątkowymi;
2) jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona
wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia;
3) jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa
wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie;
4) jeżeli to przewidują przepisy szczególne.
§ 2. W
wypadkach powyższych wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia, które
jest już wymagalne.
§ 3. Jeżeli
wierzyciel został spłacony przez osobę trzecią tylko w części, przysługuje mu
co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzytelnością, która
przeszła na osobę trzecią wskutek zapłaty częściowej.
orzeczenia sądów
DZIAŁ II. ZMIANA
DŁUŻNIKA
Art. 519. § 1. Osoba trzecia może wstąpić
na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu).
§ 2. Przejęcie
długu może nastąpić:
1) przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą
dłużnika; oświadczenie dłużnika może być złożone którejkolwiek ze stron;
2) przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą
wierzyciela; oświadczenie wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron;
jest ono bezskuteczne, jeżeli wierzyciel nie wiedział, że osoba przejmująca
dług jest niewypłacalna.
orzeczenia sądów
Art. 520. Każda ze stron, które zawarły umowę o
przejęcie długu, może wyznaczyć osobie, której zgoda jest potrzebna do
skuteczności przejęcia, odpowiedni termin do wyrażenia zgody; bezskuteczny
upływ wyznaczonego terminu jest jednoznaczny z odmówieniem zgody.
Art. 521. § 1. Jeżeli skuteczność umowy o
przejęcie długu zależy od zgody dłużnika, a dłużnik zgody odmówił, umowę uważa
się za nie zawartą.
§ 2. Jeżeli
skuteczność umowy o przejęcie długu zależy od zgody wierzyciela, a wierzyciel
zgody odmówił, strona, która według umowy miała przejąć dług, jest
odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał
spełnienia świadczenia.
orzeczenia sądów
Art. 522. Umowa o przejęcie długu powinna być pod
nieważnością zawarta na piśmie. To samo dotyczy zgody wierzyciela na przejęcie
długu.
orzeczenia sądów
Art. 523. Jeżeli w umowie o przeniesienie własności
nieruchomości nabywca zobowiązał się zwolnić zbywcę od związanych z własnością
długów, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony zawarły umowę o przejęcie
tych długów przez nabywcę.
Art. 524. § 1. Przejmującemu dług
przysługują przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które miał dotychczasowy
dłużnik, z wyjątkiem zarzutu potrącenia z wierzytelności dotychczasowego
dłużnika.
§ 2. Przejmujący
dług nie może powoływać się względem wierzyciela na zarzuty wynikające z
istniejącego między przejmującym dług a dotychczasowym dłużnikiem stosunku
prawnego, będącego podstawą prawną przejęcia długu; nie dotyczy to jednak
zarzutów, o których wierzyciel wiedział.
Art. 525. Jeżeli wierzytelność była zabezpieczona
poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę trzecią,
poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą przejęcia długu,
chyba że poręczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie
zabezpieczenia.
Art. 526. Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa
rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane
z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie
wiedział o tych zobowiązaniach mimo zachowania należytej staranności.
Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa
lub gospodarstwa rolnego według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili
zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzycieli
wyłączyć ani ograniczyć.
orzeczenia sądów
Tytuł X.OCHRONA
WIERZYCIELA W RAZIE NIEWYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA
Art. 527. § 1. Gdy wskutek czynności
prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała
korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za
bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością
pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu
należytej staranności mogła się dowiedzieć.
§ 2. Czynność
prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej
czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym
stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
§ 3. Jeżeli
wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli
uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa
się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia
wierzycieli.
§ 4. (158)
Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem
wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w
stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż
dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
orzeczenia sądów
Art. 528. Jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej
przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść
majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną,
chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności
nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia
wierzycieli.
Art. 529. Jeżeli w chwili darowizny dłużnik był
niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia
wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny
wskutek dokonania darowizny.
orzeczenia sądów
Art. 530. Przepisy artykułów poprzedzających stosuje
się odpowiednio w wypadku, gdy dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia
przyszłych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową
odpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy,
gdy osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała.
orzeczenia sądów
Art. 531. § 1. Uznanie za bezskuteczną
czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w
drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej
czynności uzyskała korzyść majątkową.
§ 2. W
wypadku gdy osoba trzecia rozporządziła uzyskaną korzyścią, wierzyciel może
wystąpić bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporządzenie
nastąpiło, jeżeli osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie
czynności dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli rozporządzenie było nieodpłatne.
orzeczenia sądów
Art. 532. Wierzyciel, względem którego czynność
prawna dłużnika została uznana za bezskuteczną, może z pierwszeństwem przed
wierzycielami osoby trzeciej dochodzić zaspokojenia z przedmiotów majątkowych,
które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo
do niego nie weszły.
orzeczenia sądów
Art. 533. Osoba trzecia, która uzyskała korzyść
majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem
wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela
żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela
albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika.
orzeczenia sądów
Art. 534. Uznania czynności prawnej dokonanej z
pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat
pięciu od daty tej czynności.
orzeczenia sądów
Tytuł XI.SPRZEDAŻ
DZIAŁ I. PRZEPISY
OGÓLNE
Art. 535.(159) Przez umowę sprzedaży
sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu
rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
orzeczenia sądów
Art. 5351.(160) Przepisy
niniejszego działu stosuje się do sprzedaży konsumenckiej w takim zakresie, w
jakim sprzedaż ta nie jest uregulowana odrębnymi przepisami.
Art. 536. § 1. Cenę można określić przez
wskazanie podstaw do jej ustalenia.
§ 2. Jeżeli
z okoliczności wynika, że strony miały na względzie cenę przyjętą w stosunkach
danego rodzaju, poczytuje się w razie wątpliwości, że chodziło o cenę w miejscu
i czasie, w którym rzecz ma być kupującemu wydana.
orzeczenia sądów
Art. 537. § 1. Jeżeli w miejscu i czasie
zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje zarządzenie, według którego za rzeczy
danego rodzaju lub gatunku może być zapłacona jedynie cena ściśle określona
(cena sztywna), cena ta wiąże strony bez względu na to, jaką cenę w umowie
ustaliły.
§ 2. Sprzedawca,
który otrzymał cenę wyższą od ceny sztywnej, obowiązany jest zwrócić kupującemu
pobraną różnicę.
§ 3. Kupujący,
który według umowy miał zapłacić cenę niższą od ceny sztywnej, a rzecz zużył
lub odprzedał po cenie obliczonej na podstawie ceny umówionej, obowiązany jest
zapłacić cenę sztywną tylko wtedy, gdy przed zużyciem lub odprzedaniem rzeczy
znał cenę sztywną lub mógł ją znać przy zachowaniu należytej staranności.
Kupujący, który rzeczy nie zużył ani nie odprzedał, może od umowy odstąpić.
orzeczenia sądów
Art. 538. Jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy
sprzedaży obowiązuje zarządzenie, według którego za rzeczy danego rodzaju lub
gatunku nie może być zapłacona cena wyższa od ceny określonej (cena
maksymalna), kupujący nie jest obowiązany do zapłaty ceny wyższej, a
sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą, obowiązany jest zwrócić kupującemu
pobraną różnicę.
orzeczenia sądów
Art. 539. Jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy
sprzedaży obowiązuje zarządzenie, według którego za rzeczy danego rodzaju lub
gatunku nie może być zapłacona cena niższa od ceny określonej (cena minimalna),
sprzedawcy, który otrzymał cenę niższą, przysługuje roszczenie o dopłatę
różnicy.
Art. 540. § 1. Jeżeli właściwy organ państwowy
ustalił, w jaki sposób sprzedawca ma obliczyć cenę za rzeczy danego rodzaju lub
gatunku (cena wynikowa), stosuje się, zależnie od właściwości takiej ceny, bądź
przepisy o cenie sztywnej, bądź przepisy o cenie maksymalnej.
§ 2. (161)
W razie sporu co do prawidłowości obliczenia ceny wynikowej cenę tę ustali sąd.
orzeczenia sądów
Art. 541. Wynikające z przepisów o cenie sztywnej,
maksymalnej, minimalnej lub wynikowej roszczenie sprzedawcy o dopłatę różnicy
ceny, jak również roszczenie kupującego o zwrot tej różnicy przedawnia się z
upływem roku od dnia zapłaty.
orzeczenia sądów
Art. 542. (162)(skreślony).
Art. 543. Wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na
widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.
Art. 544. § 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma
być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia
świadczenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że wydanie zostało dokonane z
chwilą, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca
powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju.
§ 2. Jednakże
kupujący obowiązany jest zapłacić cenę dopiero po nadejściu rzeczy na miejsce
przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 545. § 1. Sposób wydania i odebrania
rzeczy sprzedanej powinien zapewnić jej całość i nienaruszalność; w
szczególności sposób opakowania i przewozu powinien odpowiadać właściwościom
rzeczy.
§ 2. W
razie przesłania rzeczy sprzedanej na miejsce przeznaczenia za pośrednictwem
przewoźnika, kupujący obowiązany jest zbadać przesyłkę w czasie i w sposób
przyjęty przy przesyłkach tego rodzaju; jeżeli stwierdził, że w czasie przewozu
nastąpił ubytek lub uszkodzenie rzeczy, obowiązany jest dokonać wszelkich
czynności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności przewoźnika.
orzeczenia sądów
Art. 546. § 1. Sprzedawca obowiązany jest
udzielić kupującemu potrzebnych wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych
dotyczących rzeczy sprzedanej oraz wydać posiadane przez siebie dokumenty,
które jej dotyczą. Jeżeli treść takiego dokumentu dotyczy także innych rzeczy,
sprzedawca obowiązany jest wydać uwierzytelniony wyciąg z dokumentu.
§ 2. Jeżeli
jest to potrzebne do należytego korzystania z rzeczy zgodnie z jej
przeznaczeniem, sprzedawca powinien załączyć instrukcję dotyczącą sposobu
korzystania z rzeczy.
Art. 547. § 1. Jeżeli ani z umowy, ani z
zarządzeń określających cenę nie wynika, kogo obciążają koszty wydania i
odebrania rzeczy, sprzedawca ponosi koszty wydania, w szczególności koszty
zmierzenia lub zważenia, opakowania, ubezpieczenia za czas przewozu i koszty
przesłania rzeczy, a koszty odebrania ponosi kupujący.
§ 2. Jeżeli
rzecz ma być przesłana do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia
świadczenia, koszty ubezpieczenia i przesłania ponosi kupujący.
§ 3. Koszty
nie wymienione w paragrafach poprzedzających ponoszą obie strony po połowie.
Art. 548. § 1. Z chwilą wydania rzeczy
sprzedanej przechodzą na kupującego korzyści i ciężary związane z rzeczą oraz
niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy.
§ 2. Jeżeli
strony zastrzegły inną chwilę przejścia korzyści i ciężarów, poczytuje się w
razie wątpliwości, że niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia
rzeczy przechodzi na kupującego z tą samą chwilą.
orzeczenia sądów
Art. 549. Jeżeli kupujący zastrzegł sobie oznaczenie
kształtu, wymiaru lub innych właściwości rzeczy albo terminu i miejsca wydania,
a dopuszcza się zwłoki z dokonaniem oznaczenia, sprzedawca może:
1) wykonać uprawnienia, które przysługują wierzycielowi w razie
zwłoki dłużnika ze spełnieniem świadczenia wzajemnego, albo
2) dokonać sam oznaczenia i podać je do wiadomości kupującego
wyznaczając mu odpowiedni termin do odmiennego oznaczenia; po bezskutecznym
upływie wyznaczonego terminu oznaczenie dokonane przez sprzedawcę staje się dla
kupującego wiążące.
Art. 550. (163)Jeżeli w umowie
sprzedaży zastrzeżona została na rzecz kupującego wyłączność bądź w ten sposób,
że sprzedawca nie będzie dostarczał rzeczy określonego rodzaju innym osobom,
bądź też w ten sposób, że kupujący będzie jedynym odprzedawcą zakupionych
rzeczy na oznaczonym obszarze, sprzedawca nie może w zakresie, w którym
wyłączność została zastrzeżona, ani bezpośrednio, ani pośrednio zawierać umów
sprzedaży, które mogłyby naruszyć wyłączność przysługującą kupującemu.
orzeczenia sądów
Art. 551. § 1. Jeżeli kupujący dopuścił się
zwłoki z odebraniem rzeczy sprzedanej, sprzedawca może oddać rzecz na
przechowanie na koszt i niebezpieczeństwo kupującego.
§ 2. Sprzedawca
może również sprzedać rzecz na rachunek kupującego, powinien jednak uprzednio
wyznaczyć kupującemu dodatkowy termin do odebrania, chyba że wyznaczenie
terminu nie jest możliwe albo że rzecz jest narażona na zepsucie, albo że z
innych względów groziłaby szkoda. O dokonaniu sprzedaży sprzedawca obowiązany
jest niezwłocznie zawiadomić kupującego.
Art. 552. Jeżeli kupujący dopuścił się zwłoki z
zapłatą ceny za dostarczoną część rzeczy sprzedanych albo jeżeli ze względu na
jego stan majątkowy jest wątpliwe, czy zapłata ceny za część rzeczy, które mają
być dostarczone później, nastąpi w terminie, sprzedawca może powstrzymać się z
dostarczeniem dalszych części rzeczy sprzedanych wyznaczając kupującemu
odpowiedni termin do zabezpieczenia zapłaty, a po bezskutecznym upływie wyznaczonego
terminu może od umowy odstąpić.
Art. 553. (164)(skreślony).
Art. 554. Roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w
zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z
takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu
sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem lat dwóch.
orzeczenia sądów
Art. 555. Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się
odpowiednio do sprzedaży energii oraz do sprzedaży praw.
orzeczenia sądów
Art. 5551.(165) (skreślony).
DZIAŁ II. RĘKOJMIA
ZA WADY
Art. 556. § 1. Sprzedawca jest
odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę
zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony
albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma
właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została
kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne).
§ 2. (166)
Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana
stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby
trzeciej; w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za
istnienie praw (rękojmia za wady prawne).
orzeczenia sądów
Art. 557. § 1. Sprzedawca jest zwolniony od
odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili
zawarcia umowy.
§ 2. Gdy
przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy
mające powstać w przyszłości, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z
tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 558. § 1. (167) Strony mogą
odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jednakże
w umowach z udziałem konsumentów ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności
z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w wypadkach określonych w przepisach
szczególnych.
§ 2. Wyłączenie
lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli
sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.
orzeczenia sądów
Art. 559. Sprzedawca nie jest odpowiedzialny z tytułu
rękojmi za wady fizyczne, które powstały po przejściu niebezpieczeństwa na
kupującego, chyba że wady wynikły z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy
sprzedanej.
orzeczenia sądów
Art. 560. § 1. (168) Jeżeli
rzecz sprzedana ma wady, kupujący może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia
ceny. Jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca
niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady
usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona
przez sprzedawcę lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne.
§ 2. Jeżeli
kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny
sobie nawzajem zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od
umowy wzajemnej.
§ 3. (169)
Jeżeli kupujący żąda obniżenia ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej, obniżenie
powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad
pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad.
§ 4. (170)
Jeżeli sprzedawca dokonał wymiany, powinien pokryć także związane z tym koszty,
jakie poniósł kupujący.
orzeczenia sądów
Art. 561. § 1. Jeżeli przedmiotem sprzedaży
są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, kupujący może żądać dostarczenia
zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz
naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia.
§ 2. Jeżeli
przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości, a sprzedawcą jest
wytwórca tej rzeczy, kupujący może żądać usunięcia wady, wyznaczając w tym celu
sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie
wyznaczonego terminu od umowy odstąpi. Sprzedawca może odmówić usunięcia wady,
gdyby wymagało ono nadmiernych kosztów.
§ 3. Przepisy
powyższe nie wyłączają uprawnienia do odstąpienia od umowy lub do żądania
obniżenia ceny.
orzeczenia sądów
Art. 562. (171)Jeżeli w umowie
sprzedaży zastrzeżono, że dostarczenie rzeczy sprzedanych ma nastąpić
częściami, a sprzedawca mimo żądania kupującego nie dostarczył zamiast rzeczy
wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad, kupujący może od umowy
odstąpić także co do części rzeczy, które mają być dostarczone później.
Art. 563. § 1. Kupujący traci uprawnienia z
tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o
wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, a w wypadku gdy zbadanie rzeczy jest w
danych stosunkach przyjęte, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca
po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją
wykryć. Minister Handlu Wewnętrznego może w drodze rozporządzenia ustalić
krótsze terminy do zawiadomienia o wadach artykułów żywnościowych.
§ 2. (172)
Jednakże przy sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą
utrata uprawnień z tytułu rękojmi następuje, jeżeli kupujący nie zbadał rzeczy
w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił
niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie, a w wypadku gdy wada wyszła na
jaw dopiero później - jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej
wykryciu.
§ 3. Do
zachowania terminów zawiadomienia o wadach rzeczy sprzedanej wystarczy wysłanie
przed upływem tych terminów listu poleconego.
orzeczenia sądów
Art. 564. W wypadkach przewidzianych w artykule
poprzedzającym utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie
następuje mimo niezachowania terminów do zbadania rzeczy przez kupującego i do
zawiadomienia sprzedawcy o wadach, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił
albo zapewnił kupującego, że wady nie istnieją.
Art. 565. Jeżeli spośród rzeczy sprzedanych tylko
niektóre są wadliwe i dają się odłączyć od rzeczy wolnych od wad, bez szkody
dla stron obu, uprawnienie kupującego do odstąpienia od umowy ogranicza się do
rzeczy wadliwych.
Art. 566. § 1. Jeżeli z powodu wady
fizycznej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy albo żąda obniżenia
ceny, może on żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady,
chyba że szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi
odpowiedzialności. W ostatnim wypadku kupujący może żądać tylko naprawienia
szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady;
w szczególności może żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania,
przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w
takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów.
§ 2. Przepisy
powyższe stosuje się odpowiednio, gdy kupujący żąda dostarczenia rzeczy wolnych
od wad zamiast rzeczy wadliwych albo usunięcia wady przez sprzedawcę.
orzeczenia sądów
Art. 567. § 1. Jeżeli z powodu wady
fizycznej rzeczy nadesłanej z innej miejscowości kupujący odstępuje od umowy
albo żąda dostarczenia rzeczy wolnej od wad zamiast rzeczy wadliwej, nie może
on odesłać rzeczy bez uprzedniego porozumienia się ze sprzedawcą i obowiązany
jest postarać się o jej przechowanie na koszt sprzedawcy dopóty, dopóki w
normalnym toku czynności sprzedawca nie będzie mógł postąpić z rzeczą według
swego uznania.
§ 2. Jeżeli
istnieje niebezpieczeństwo pogorszenia rzeczy, kupujący jest uprawniony, a gdy
interes sprzedawcy tego wymaga - obowiązany sprzedać rzecz z zachowaniem
należytej staranności. Powyższe uprawnienie przysługuje kupującemu także wtedy,
gdy sprzedawca zwleka z wydaniem dyspozycji albo gdy przechowanie rzeczy wymaga
znacznych kosztów lub jest nadmiernie utrudnione; w tych wypadkach kupujący
może również odesłać rzecz sprzedawcy na jego koszt i niebezpieczeństwo.
§ 3. O
zamiarze sprzedaży kupujący powinien w miarę możności zawiadomić sprzedawcę, w
każdym zaś razie powinien wysłać mu zawiadomienie niezwłocznie po dokonaniu
sprzedaży.
Art. 568. § 1. Uprawnienia z tytułu rękojmi
za wady fizyczne wygasają po upływie roku, a gdy chodzi o wady budynku - po
upływie lat trzech, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.
§ 2. Upływ
powyższych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli
sprzedawca wadę podstępnie zataił.
§ 3. Zarzut
z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie powyższych terminów,
jeżeli przed ich upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie.
orzeczenia sądów
Art. 569. (173)(skreślony).
Art. 570. Do sprzedaży zwierząt, które wymienia
rozporządzenie Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z Ministrami
Sprawiedliwości oraz Przemysłu Spożywczego i Skupu, stosuje się przepisy o
rękojmi za wady fizyczne ze zmianami wskazanymi w dwóch artykułach poniższych.
akty wykonawcze
orzeczenia sądów
Art. 571. § 1. Sprzedawca zwierzęcia jest
odpowiedzialny tylko za wady główne i jedynie wtedy, gdy wyjdą one na jaw przed
upływem oznaczonego terminu. Wady główne i terminy ich ujawnienia, jak również
terminy do zawiadomienia sprzedawcy o wadzie głównej określa rozporządzenie
Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z właściwymi ministrami.
§ 2. Za
wady, które nie zostały uznane za główne, sprzedawca ponosi odpowiedzialność
tylko wtedy, gdy to było w umowie zastrzeżone.
§ 3. Jeżeli
w ciągu terminu oznaczonego w rozporządzeniu wyjdzie na jaw wada główna,
domniemywa się, że istniała ona już w chwili wydania zwierzęcia.
akty wykonawcze
orzeczenia sądów
Art. 572. § 1. Rozporządzenie Ministra
Rolnictwa wydane w porozumieniu z właściwymi ministrami może postanawiać, że
uprawnienia z tytułu rękojmi wygasają, jeżeli kupujący w określonym przez
rozporządzenie terminie nie zgłosi choroby zwierzęcia właściwemu organowi
państwowemu lub nie podda chorego zwierzęcia zbadaniu we właściwej placówce
lekarsko-weterynaryjnej.
§ 2. Uprawnienia
z tytułu rękojmi za wady główne wygasają z upływem trzech miesięcy, licząc od
końca terminu rękojmi, przewidzianego w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa
wydanym w porozumieniu z właściwymi ministrami.
akty wykonawcze
orzeczenia sądów
Art. 5721.(174) Kupujący może
dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne, chociażby osoba trzecia
nie wystąpiła przeciw niemu z roszczeniem dotyczącym rzeczy sprzedanej.
orzeczenia sądów
Art. 573. Kupujący, przeciwko któremu osoba trzecia
dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej, obowiązany jest niezwłocznie
zawiadomić o tym sprzedawcę i wezwać go do wzięcia udziału w sprawie. Jeżeli
tego zaniechał, a osoba trzecia uzyskała orzeczenie dla siebie korzystne,
sprzedawca zostaje zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wadę
prawną o tyle, o ile jego udział w postępowaniu był potrzebny do wykazania, że
roszczenia osoby trzeciej były całkowicie lub częściowo bezzasadne.
Art. 574. Jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy
sprzedanej kupujący odstępuje od umowy albo żąda obniżenia ceny, może on żądać
naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady, chyba że szkoda jest
następstwem okoliczności, za którą sprzedawca odpowiedzialności nie ponosi. W
ostatnim wypadku kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez
to, że zawarł umowę nie wiedząc o istnieniu wady; w szczególności może on żądać
zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i
ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim
nie odniósł z nich korzyści, a nie otrzymał ich zwrotu od osoby trzeciej. Może
również żądać zwrotu kosztów procesu.
Art. 575. Jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy
sprzedanej kupujący jest zmuszony wydać rzecz osobie trzeciej, umowne
wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi nie zwalnia sprzedawcy od
obowiązku zwrotu otrzymanej ceny, chyba że kupujący wiedział, iż prawa
sprzedawcy były sporne, albo że nabył rzecz na własne niebezpieczeństwo.
orzeczenia sądów
Art. 5751.(175) Jeżeli
kupujący uniknął utraty w całości lub w części nabytej rzeczy, albo skutków jej
obciążenia na korzyść osoby trzeciej przez zapłatę sumy pieniężnej lub
spełnienie innego świadczenia, sprzedawca może zwolnić się od odpowiedzialności
z tytułu rękojmi, zwracając kupującemu zapłaconą sumę lub wartość spełnionego
świadczenia wraz z odsetkami i kosztami.
Art. 576. § 1. Uprawnienia z tytułu rękojmi
za wady prawne rzeczy sprzedanej wygasają z upływem roku od chwili, kiedy
kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Jeżeli kupujący dowiedział się o
istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej, termin ten
biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się
prawomocne.
§ 2. Upływ
powyższego terminu nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli
sprzedawca wadę podstępnie zataił.
§ 3. Zarzut
z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie powyższego terminu,
jeżeli przed jego upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie.
orzeczenia sądów
DZIAŁ III. GWARANCJA
JAKOŚCI(176)
Art. 577. § 1. (177) W wypadku
gdy kupujący otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakości rzeczy
sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że wystawca dokumentu (gwarant)
jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy
wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w
gwarancji.
§ 2. Jeżeli
w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu, termin wynosi jeden rok licząc od
dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.
orzeczenia sądów
Art. 578. (178)Jeżeli w gwarancji
inaczej nie zastrzeżono, odpowiedzialność z tytułu gwarancji obejmuje tylko
wady powstałe z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy.
Art. 579. (179)Kupujący może
wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od
uprawnień wynikających z gwarancji.
orzeczenia sądów
Art. 580. (180)§ 1. Kto
wykonuje uprawnienia wynikające z gwarancji, powinien dostarczyć rzecz na koszt
gwaranta do miejsca wskazanego w gwarancji lub do miejsca, w którym rzecz
została wydana przy udzieleniu gwarancji, chyba że z okoliczności wynika, iż
wada powinna być usunięta w miejscu, w którym rzecz znajdowała się w chwili
ujawnienia wady.
§ 2. Gwarant
jest obowiązany wykonać obowiązki wynikające z gwarancji w odpowiednim terminie
i dostarczyć uprawnionemu z gwarancji rzecz na swój koszt do miejsca wskazanego
w paragrafie poprzedzającym.
§ 3. Niebezpieczeństwo
przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy w czasie od wydania jej gwarantowi
do jej odebrania przez uprawnionego z gwarancji ponosi gwarant.
orzeczenia sądów
Art. 581. (181)§ 1. Jeżeli
w wykonaniu swoich obowiązków gwarant dostarczył uprawnionemu z gwarancji
zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy
objętej gwarancją, termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia
rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej. Jeżeli gwarant wymienił
część rzeczy, przepis powyższy stosuje się odpowiednio do części wymienionej.
§ 2. W
innych wypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w ciągu którego
wskutek wady rzeczy objętej gwarancją uprawniony z gwarancji nie mógł z niej
korzystać.
orzeczenia sądów
Art. 582. (182)(skreślony).
DZIAŁ IV. SZCZEGÓLNE
RODZAJE SPRZEDAŻY
Rozdział I
Sprzedaż
na raty
Art. 583. § 1. Sprzedażą na raty jest
dokonana w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaż rzeczy ruchomej
osobie fizycznej za cenę płatną w określonych ratach, jeżeli według umowy rzecz
ma być kupującemu wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny.
§ 2. Wystawienie
przez kupującego weksli na pokrycie lub zabezpieczenie ceny kupna nie wyłącza
stosowania przepisów rozdziału niniejszego.
orzeczenia sądów
Art. 584. § 1. Odpowiedzialność sprzedawcy
z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej na raty może być przez umowę
wyłączona lub ograniczona tylko w wypadkach przewidzianych przez przepisy
szczególne.
§ 2. Umowa
nie może utrudnić kupującemu wykonania uprawnień z tytułu rękojmi.
Art. 585. Kupujący może płacić raty przed terminem
płatności. W razie przedterminowej zapłaty kupujący może odliczyć kwotę, która
odpowiada wysokości stopy procentowej obowiązującej dla danego rodzaju kredytów
Narodowego Banku Polskiego.
orzeczenia sądów
Art. 586. § 1. Zastrzeżenie natychmiastowej
wymagalności nie uiszczonej ceny na wypadek uchybienia terminom poszczególnych
rat jest skuteczne tylko wtedy, gdy było uczynione na piśmie przy zawarciu
umowy, a kupujący jest w zwłoce z zapłatą co najmniej dwóch rat, łączna zaś
suma zaległych rat przewyższa jedną piątą część umówionej ceny.
§ 2. Sprzedawca
może odstąpić od umowy z powodu niezapłacenia ceny tylko wtedy, gdy kupujący
jest w zwłoce z zapłatą co najmniej dwóch rat, a łączna suma zaległych rat
przewyższa jedną piątą część umówionej ceny. W wypadku takim sprzedawca
powinien wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin dodatkowy do zapłacenia zaległości
z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie
uprawniony do odstąpienia od umowy.
§ 3. Postanowienia
umowne mniej korzystne dla kupującego są nieważne. Zamiast nich stosuje się
przepisy niniejszego artykułu.
Art. 587. Przepisów rozdziału niniejszego nie stosuje
się do sprzedaży na raty, jeżeli kupujący nabył rzecz w zakresie działalności
swego przedsiębiorstwa.
Art. 588. § 1. (183) Przepisy
rozdziału niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadkach, gdy rzecz ruchoma
zostaje sprzedana osobie fizycznej korzystającej z kredytu udzielonego w tym
celu przez bank, jeżeli kredyt ten ma być spłacony ratami, a rzecz została
kupującemu wydana przed całkowitą spłatą kredytu.
§ 2. (184)
Do zabezpieczenia roszczeń banku, który kredytu udziela, przysługuje mu
ustawowe prawo zastawu na rzeczy sprzedanej, dopóki rzecz znajduje się u
kupującego.
§ 3. Odpowiedzialność
z tytułu rękojmi za wady rzeczy ponosi wyłącznie sprzedawca.
Rozdział II
Zastrzeżenie
własności rzeczy sprzedanej. Sprzedaż na próbę
Art. 589. Jeżeli sprzedawca zastrzegł sobie własność
sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny, poczytuje się w razie
wątpliwości, że przeniesienie własności rzeczy nastąpiło pod warunkiem
zawieszającym.
orzeczenia sądów
Art. 590. § 1. Jeżeli rzecz zostaje
kupującemu wydana, zastrzeżenie własności powinno być stwierdzone pismem. Jest
ono skuteczne względem wierzycieli kupującego, jeżeli pismo ma datę pewną.
§ 2. (185)
(skreślony).
Art. 591. W razie zastrzeżenia prawa własności
sprzedawca odbierając rzecz może żądać odpowiedniego wynagrodzenia za zużycie
lub uszkodzenie rzeczy.
Art. 592. § 1. Sprzedaż na próbę albo z
zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego poczytuje się w razie
wątpliwości za zawartą pod warunkiem zawieszającym, że kupujący uzna przedmiot
sprzedaży za dobry. W braku oznaczenia w umowie terminu próby lub zbadania
rzeczy sprzedawca może wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin.
§ 2. Jeżeli
kupujący rzecz odebrał i nie złożył oświadczenia przed upływem umówionego przez
strony lub wyznaczonego przez sprzedawcę terminu, uważa się, że uznał przedmiot
sprzedaży za dobry.
orzeczenia sądów
Rozdział III
Prawo
odkupu
Art. 593. § 1. Prawo odkupu może być
zastrzeżone na czas nie przenoszący lat pięciu; termin dłuższy ulega skróceniu
do lat pięciu.
§ 2. Prawo
odkupu wykonywa się przez oświadczenie sprzedawcy złożone kupującemu. Jeżeli
zawarcie umowy sprzedaży wymagało zachowania szczególnej formy, oświadczenie o
wykonaniu prawa odkupu powinno być złożone w tej samej formie.
Art. 594. § 1. Z chwilą wykonania prawa
odkupu kupujący obowiązany jest przenieść z powrotem na sprzedawcę własność
kupionej rzeczy za zwrotem ceny i kosztów sprzedaży oraz za zwrotem nakładów;
jednakże zwrot nakładów, które nie stanowiły nakładów koniecznych, należy się
kupującemu tylko w granicach istniejącego zwiększenia wartości rzeczy.
§ 2. Jeżeli
określona w umowie sprzedaży cena odkupu przenosi cenę i koszty sprzedaży,
sprzedawca może żądać obniżenia ceny odkupu do wartości rzeczy w chwili
wykonania prawa odkupu, jednakże nie niżej sumy obliczonej według paragrafu
poprzedzającego.
Art. 595. § 1. Prawo odkupu jest
niezbywalne i niepodzielne.
§ 2. Jeżeli
jest kilku uprawnionych do odkupu, a niektórzy z nich nie wykonywają tego
prawa, pozostali mogą je wykonać w całości.
Rozdział IV.
Prawo
pierwokupu
Art. 596. Jeżeli ustawa lub czynność prawna zastrzega
dla jednej ze stron pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy na wypadek, gdyby
druga strona sprzedała rzecz osobie trzeciej (prawo pierwokupu), stosuje się w
braku przepisów szczególnych przepisy niniejszego rozdziału.
orzeczenia sądów
Art. 597. § 1. Rzecz, której dotyczy prawo
pierwokupu, może być sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem, że
uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona.
§ 2. Prawo
pierwokupu wykonywa się przez oświadczenie złożone zobowiązanemu. Jeżeli
zawarcie umowy sprzedaży rzeczy, której dotyczy prawo pierwokupu, wymaga
zachowania szczególnej formy, oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu powinno
być złożone w tej samej formie.
orzeczenia sądów
Art. 598. § 1. Zobowiązany z tytułu prawa
pierwokupu powinien niezwłocznie zawiadomić uprawnionego o treści umowy
sprzedaży zawartej z osobą trzecią.
§ 2. Prawo
pierwokupu co do nieruchomości można wykonać w ciągu miesiąca, a co do innych
rzeczy - w ciągu tygodnia od otrzymania zawiadomienia o sprzedaży, chyba że
zostały zastrzeżone inne terminy.
orzeczenia sądów
Art. 599. § 1. Jeżeli zobowiązany z tytułu
prawa pierwokupu sprzedał rzecz osobie trzeciej bezwarunkowo albo jeżeli nie
zawiadomił uprawnionego o sprzedaży lub podał mu do wiadomości istotne
postanowienia umowy sprzedaży niezgodnie z rzeczywistością, ponosi on
odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę.
§ 2. (186)
Jednakże jeżeli prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Skarbowi Państwa lub
jednostce samorządu terytorialnego, współwłaścicielowi albo dzierżawcy,
sprzedaż dokonana bezwarunkowo jest nieważna.
orzeczenia sądów
Art. 600. § 1. Przez wykonanie prawa
pierwokupu dochodzi do skutku między zobowiązanym a uprawnionym umowa sprzedaży
tej samej treści, co umowa zawarta przez zobowiązanego z osobą trzecią, chyba
że przepis szczególny stanowi inaczej. Jednakże postanowienia umowy z osobą
trzecią, mające na celu udaremnienie prawa pierwokupu, są względem uprawnionego
bezskuteczne.
§ 2. (187)
Jeżeli umowa sprzedaży zawarta z osobą trzecią przewiduje świadczenia
dodatkowe, których uprawniony do pierwokupu nie mógłby spełnić, może on swe
prawo wykonać uiszczając wartość tych świadczeń. Jednakże gdy prawo pierwokupu
przysługuje Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego z mocy
ustawy, takie świadczenie dodatkowe uważa się za nie zastrzeżone.
orzeczenia sądów
Art. 601. Jeżeli według umowy sprzedaży zawartej z
osobą trzecią cena ma być zapłacona w terminie późniejszym, uprawniony do pierwokupu
może z tego terminu skorzystać tylko wtedy, gdy zabezpieczy zapłatę ceny.
Przepisu tego nie stosuje się, gdy uprawnionym jest państwowa jednostka
organizacyjna.
Art. 602. § 1. Prawo pierwokupu jest
niezbywalne. Jest ono niepodzielne, chyba że przepisy szczególne zezwalają na
częściowe wykonanie tego prawa.
§ 2. Jeżeli
jest kilku uprawnionych, a niektórzy z nich nie wykonywają prawa pierwokupu,
pozostali mogą wykonać je w całości.
orzeczenia sądów
Tytuł XII.ZAMIANA
Art. 603. Przez umowę zamiany każda ze stron
zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za
zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 604. Do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy
o sprzedaży.
orzeczenia sądów
Tytuł XIII.DOSTAWA
Art. 605. (188)Przez umowę dostawy
dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku
oraz do ich dostarczenia częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje
się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny.
orzeczenia sądów
Art. 6051.(189) Jeżeli umowa
dostawy jest zawierana w zakresie działalności przedsiębiorstwa dostawcy, a
odbiorcą jest osoba fizyczna, która nabywa rzeczy w celu niezwiązanym z jej
działalnością gospodarczą ani zawodową, do umowy tej stosuje się przepisy o
sprzedaży konsumenckiej.
Art. 606. Umowa dostawy powinna być stwierdzona
pismem.
Art. 607. Jeżeli surowce lub materiały niezbędne do
wykonania przedmiotu dostawy a dostarczane przez odbiorcę są nieprzydatne do
prawidłowego wykonania przedmiotu dostawy, dostawca obowiązany jest
niezwłocznie zawiadomić o tym odbiorcę.
Art. 608. § 1. Jeżeli w umowie zastrzeżono,
że wytworzenie zamówionych rzeczy ma nastąpić z surowców określonego gatunku
lub pochodzenia, dostawca powinien zawiadomić odbiorcę o ich przygotowaniu do
produkcji i jest obowiązany zezwolić odbiorcy na sprawdzenie ich jakości.
§ 2. Jeżeli
w umowie zastrzeżono, że wytworzenie zamówionych rzeczy ma nastąpić w określony
sposób, dostawca jest obowiązany zezwolić odbiorcy na sprawdzenie procesu
produkcji.
Art. 609. Dostawca ponosi odpowiedzialność z tytułu
rękojmi za wady fizyczne dostarczonych rzeczy także w tym wypadku, gdy
wytworzenie rzeczy nastąpiło w sposób określony przez odbiorcę lub według
dostarczonej przez niego dokumentacji technologicznej, chyba że dostawca, mimo
zachowania należytej staranności, nie mógł wykryć wadliwości sposobu produkcji
lub dokumentacji technologicznej albo że odbiorca, mimo zwrócenia przez
dostawcę uwagi na powyższe wadliwości, obstawał przy podanym przez siebie
sposobie produkcji lub dokumentacji technologicznej.
orzeczenia sądów
Art. 610. Jeżeli dostawca opóźnia się z rozpoczęciem
wytwarzania przedmiotu dostawy lub poszczególnych jego części tak dalece, że
nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je dostarczyć w czasie umówionym, odbiorca
może nie wyznaczając terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed
upływem terminu do dostarczenia przedmiotu dostawy.
Art. 611. Jeżeli w toku wytwarzania przedmiotu
dostawy okaże się, że dostawca wykonywa ten przedmiot w sposób wadliwy albo
sprzeczny z umową, odbiorca może wezwać dostawcę do zmiany sposobu wykonania
wyznaczając dostawcy w tym celu odpowiedni termin, a po bezskutecznym upływie
wyznaczonego terminu od umowy odstąpić.
Art. 612. W przedmiotach nie uregulowanych przepisami
niniejszego tytułu, do praw i obowiązków dostawcy i odbiorcy stosuje się
odpowiednio przepisy o sprzedaży.
Tytuł XIV.KONTRAKTACJA
Art. 613. § 1. (190) Przez umowę
kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć
kontraktującemu oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a
kontraktujący zobowiązuje się te produkty odebrać w terminie umówionym,
zapłacić umówioną cenę oraz spełnić określone świadczenie dodatkowe, jeżeli
umowa lub przepisy szczególne przewidują obowiązek spełnienia takiego
świadczenia.
§ 2. Ilość
produktów rolnych może być w umowie oznaczona także według obszaru, z którego
produkty te mają być zebrane.
§ 3. Przepisy
dotyczące sprzedaży według cen sztywnych, maksymalnych, minimalnych i
wynikowych stosuje się odpowiednio.
§ 4. (191)
Przez producenta rolnego rozumie się również grupę producentów rolnych lub ich
związek.
orzeczenia sądów
Art. 614. Jeżeli przedmiot kontraktacji ma być
wytworzony w gospodarstwie prowadzonym przez kilka osób wspólnie,
odpowiedzialność tych osób względem kontraktującego jest solidarna.
Art. 615. Świadczeniami dodatkowymi ze strony
kontraktującego mogą być w szczególności:
1) zapewnienie producentowi możności nabycia określonych środków
produkcji i uzyskania pomocy finansowej;
2) pomoc agrotechniczna i zootechniczna;
3) premie pieniężne;
4) premie rzeczowe.
orzeczenia sądów
Art. 616. (192)Umowa
kontraktacyjna powinna być zawarta na piśmie.
Art. 617. Kontraktujący jest uprawniony do nadzoru i
kontroli nad wykonywaniem umowy kontraktacji przez producenta.
Art. 618. (193)Świadczenie
producenta powinno być spełnione w miejscu wytworzenia zakontraktowanych
produktów, chyba że co innego wynika z umowy.
orzeczenia sądów
Art. 619. (194)(skreślony).
Art. 620. Jeżeli przedmiot kontraktacji jest
podzielny, kontraktujący nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego,
chyba że inaczej zastrzeżono.
Art. 621. (195)Do rękojmi za wady
fizyczne i prawne przedmiotu kontraktacji oraz środków produkcji dostarczonych
producentowi przez kontraktującego stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi
przy sprzedaży z tą zmianą, że prawo odstąpienia od umowy z powodu wad
fizycznych przedmiotu kontraktacji przysługuje kontraktującemu tylko wtedy, gdy
wady są istotne.
orzeczenia sądów
Art. 622. § 1. (196) Jeżeli
wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi,
producent nie może dostarczyć przedmiotu kontraktacji, obowiązany jest on tylko
do zwrotu pobranych zaliczek i kredytów bankowych.
§ 2. (197)
W umowie strony mogą zastrzec warunki zwrotu zaliczek i kredytu korzystniejsze
dla producenta.
orzeczenia sądów
Art. 623. Jeżeli umowa kontraktacji wkłada na
producenta obowiązek zgłoszenia w określonym terminie niemożności dostarczenia
przedmiotu kontraktacji wskutek okoliczności, za które producent
odpowiedzialności nie ponosi, niedopełnienie tego obowiązku z winy producenta
wyłącza możność powoływania się na te okoliczności. Nie dotyczy to jednak
wypadku, gdy kontraktujący o powyższych okolicznościach wiedział albo gdy były
one powszechnie znane.
Art. 624. § 1. Wzajemne roszczenia
producenta i kontraktującego przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia
spełnienia świadczenia przez producenta, a jeżeli świadczenie producenta nie
zostało spełnione - od dnia, w którym powinno było być spełnione.
§ 2. Jeżeli
świadczenie producenta było spełniane częściami, przedawnienie biegnie od dnia,
w którym zostało spełnione ostatnie świadczenie częściowe.
orzeczenia sądów
Art. 625. Jeżeli po zawarciu umowy kontraktacji
gospodarstwo producenta przeszło w posiadanie innej osoby, prawa i obowiązki z
tej umowy wynikające przechodzą na nowego posiadacza. Nie dotyczy to jednak
wypadku, gdy przejście posiadania było następstwem odpłatnego nabycia
gospodarstwa, a nabywca nie wiedział i mimo zachowania należytej staranności
nie mógł się dowiedzieć o istnieniu umowy kontraktacji.
orzeczenia sądów
Art. 626. § 1. Jeżeli po zawarciu umowy
kontraktacji producent wniósł posiadane gospodarstwo jako wkład do rolniczej
spółdzielni produkcyjnej, spółdzielnia ta wstępuje w prawa i obowiązki
producenta, chyba że stan wniesionego gospodarstwa stoi temu na przeszkodzie.
§ 2. Jeżeli
stan gospodarstwa producenta w chwili jego przystąpienia do spółdzielni nie
pozwala na wykonanie umowy kontraktacji przez spółdzielnię, umowa wygasa, a
producent obowiązany jest zwrócić pobrane zaliczki i kredyty bankowe; inne
korzyści wynikające z tej umowy obowiązany jest zwrócić w takim zakresie, w
jakim ich nie zużył w celu wykonania umowy.
§ 3. Jeżeli
producent po przystąpieniu do spółdzielni dokonywa indywidualnie sprzętu
zakontraktowanych zbiorów, ponosi on wyłączną odpowiedzialność za wykonanie
umowy kontraktacji.
Tytuł XV.UMOWA
O DZIEŁO
Art. 627. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie
zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty
wynagrodzenia.
orzeczenia sądów
Art. 6271.(198) Do umowy
zawartej, w zakresie działalności przedsiębiorstwa przyjmującego zamówienie, z
osobą fizyczną, która zamawia dzieło, będące rzeczą ruchomą, w celu niezwiązanym
z jej działalnością gospodarczą ani zawodową, stosuje się odpowiednio przepisy
o sprzedaży konsumenckiej.
Art. 628. § 1. Wysokość wynagrodzenia za
wykonanie dzieła można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia.
Jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do
jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli
zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da
się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające
uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.
§ 2. Przepisy
dotyczące sprzedaży według cen sztywnych, maksymalnych, minimalnych i
wynikowych stosuje się odpowiednio.
orzeczenia sądów
Art. 629. Jeżeli strony określiły wynagrodzenie na
podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie
kosztorysowe), a w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu
państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w
obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany
umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należności uiszczonej za
materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek.
orzeczenia sądów
Art. 630. § 1. Jeżeli w toku wykonywania
dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w
zestawieniu prac planowanych będących podstawą obliczenia wynagrodzenia
kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający, przyjmujący zamówienie
może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia. Jeżeli
zestawienie planowanych prac sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać
podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej
staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych.
§ 2. Przyjmujący
zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace
dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego.
Art. 631. Gdyby w wypadkach przewidzianych w dwóch
artykułach poprzedzających zaszła konieczność znacznego podwyższenia
wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić, powinien
jednak uczynić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią
część umówionego wynagrodzenia.
orzeczenia sądów
Art. 632. § 1. Jeżeli strony umówiły się o
wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia
wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć
rozmiaru lub kosztów prac.
§ 2. (199)
Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć,
wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może
podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę.
orzeczenia sądów
Art. 633. Jeżeli materiałów na wykonanie dzieła
dostarcza zamawiający, przyjmujący zamówienie powinien ich użyć w sposób
odpowiedni oraz złożyć rachunek i zwrócić nie zużytą część.
Art. 634. Jeżeli materiał dostarczony przez
zamawiającego nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła albo jeżeli zajdą
inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu, przyjmujący
zamówienie powinien niezwłocznie zawiadomić o tym zamawiającego.
orzeczenia sądów
Art. 635. Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z
rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne,
żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia
terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do
wykonania dzieła.
orzeczenia sądów
Art. 636. § 1. Jeżeli przyjmujący
zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający
może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni
termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy
odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na
koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.
§ 2. Jeżeli
zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od umowy lub
powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania
rozpoczętego dzieła.
orzeczenia sądów
Art. 637. § 1. Jeżeli dzieło ma wady,
zamawiający może żądać ich usunięcia, wyznaczając w tym celu przyjmującemu
zamówienie odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie
wyznaczonego terminu nie przyjmie naprawy. Przyjmujący może odmówić naprawy,
gdyby wymagała nadmiernych kosztów.
§ 2. Gdy
wady usunąć się nie dadzą albo gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący
zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim, zamawiający może od umowy
odstąpić, jeżeli wady są istotne; jeżeli wady nie są istotne, zamawiający może
żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku. To samo dotyczy wypadku,
gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez
zamawiającego.
orzeczenia sądów
Art. 638. Jeżeli z artykułów poprzedzających nie
wynika nic innego, do rękojmi za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o
rękojmi przy sprzedaży.
orzeczenia sądów
Art. 639. Zamawiający nie może odmówić zapłaty
wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów
je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego.
Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący
zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
orzeczenia sądów
Art. 640. Jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest
współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący
zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po
bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od
umowy.
orzeczenia sądów
Art. 641. § 1. Niebezpieczeństwo
przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału na wykonanie dzieła obciąża tego,
kto materiału dostarczył.
§ 2. Gdy
dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwości materiału
dostarczonego przez zamawiającego albo wskutek wykonania dzieła według jego
wskazówek, przyjmujący zamówienie może żądać za wykonaną pracę umówionego
wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, jeżeli uprzedził zamawiającego o
niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła.
orzeczenia sądów
Art. 642. § 1. W braku odmiennej umowy
przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła.
§ 2. Jeżeli
dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą
część z osobna, wynagrodzenie należy się z chwilą spełnienia każdego ze
świadczeń częściowych.
orzeczenia sądów
Art. 643. Zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło,
które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem.
orzeczenia sądów
Art. 644. Dopóki dzieło nie zostało ukończone,
zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione
wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co
przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
orzeczenia sądów
Art. 645. § 1. Umowa o dzieło, którego
wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie, rozwiązuje
się wskutek jego śmierci lub niezdolności do pracy.
§ 2. Jeżeli
materiał był własnością przyjmującego zamówienie, a dzieło częściowo wykonane
przedstawia ze względu na zamierzony cel umowy wartość dla zamawiającego,
przyjmujący zamówienie lub jego spadkobierca może żądać, ażeby zamawiający
odebrał materiał w stanie, w jakim się znajduje, za zapłatą jego wartości oraz
odpowiedniej części wynagrodzenia.
Art. 646. Roszczenia wynikające z umowy o dzieło
przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło
nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być
oddane.
orzeczenia sądów
TytułXVI.UMOWA
O ROBOTY BUDOWLANE
Art. 647. (200)Przez umowę o
roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie
obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a
inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy
czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania
terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty
umówionego wynagrodzenia.
orzeczenia sądów
Art. 6471.(201)
§ 1. W umowie o roboty budowlane, o której mowa w art. 647, zawartej
między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres
robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców.
§ 2. Do
zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana
zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez
wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji
dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na
piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy.
§ 3. Do
zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą jest wymagana zgoda
inwestora i wykonawcy. Przepis § 2 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.
§ 4. Umowy,
o których mowa w § 2 i 3, powinny być dokonane w formie pisemnej pod rygorem
nieważności.
§ 5. Zawierający
umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną
odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.
§ 6. Odmienne
postanowienia umów, o których mowa w niniejszym artykule, są nieważne.
Art. 648. § 1. Umowa o roboty budowlane
powinna być stwierdzona pismem.
§ 2. Wymagana
przez właściwe przepisy dokumentacja stanowi część składową umowy.
§ 3. (202)
(skreślony).
Art. 649. W razie wątpliwości poczytuje się, iż
wykonawca podjął się wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część
składową umowy.
orzeczenia sądów
Art. 650. (203)(skreślony).
Art. 651. Jeżeli dostarczona przez inwestora dokumentacja,
teren budowy, maszyny lub urządzenia nie nadają się do prawidłowego wykonania
robót albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu
wykonaniu robót, wykonawca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym inwestora.
orzeczenia sądów
Art. 652. Jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od
inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność
na zasadach ogólnych za szkody wynikłe na tym terenie.
orzeczenia sądów
Art. 653. (204)(skreślony).
Art. 654. W braku odmiennego postanowienia umowy
inwestor obowiązany jest na żądanie wykonawcy przyjmować wykonane roboty
częściowo, w miarę ich ukończenia, za zapłatą odpowiedniej części
wynagrodzenia.
orzeczenia sądów
Art. 655. Gdyby wykonany obiekt uległ zniszczeniu lub
uszkodzeniu wskutek wadliwości dostarczonych przez inwestora materiałów, maszyn
lub urządzeń albo wskutek wykonania robót według wskazówek inwestora, wykonawca
może żądać umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, jeżeli
uprzedził inwestora o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia obiektu
albo jeżeli mimo zachowania należytej staranności nie mógł stwierdzić
wadliwości dostarczonych przez inwestora materiałów, maszyn lub urządzeń.
Art. 656. § 1. Do skutków opóźnienia się
przez wykonawcę z rozpoczęciem robót lub wykończeniem obiektu albo wykonywania
przez wykonawcę robót w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, do rękojmi za
wady wykonanego obiektu, jak również do uprawnienia inwestora do odstąpienia od
umowy przed ukończeniem obiektu stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o
dzieło.
§ 2. (205)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 657. Uprawnienie do odstąpienia od umowy przez
wykonawcę lub przez inwestora może być ograniczone lub wyłączone przez przepisy
szczególne.
Art. 658. Przepisy niniejszego tytułu stosuje się
odpowiednio do umowy o wykonanie remontu budynku lub budowli.
orzeczenia sądów
Tytuł XVII. NAJEM
I DZIERŻAWA
DZIAŁ I. NAJEM
Rozdział I
Przepisy
ogólne
Art. 659. § 1. Przez umowę najmu
wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas
oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu
umówiony czynsz.
§ 2. (206)
Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.
orzeczenia sądów
Art. 660. Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia
na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania
tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nie oznaczony.
Art. 661. Najem zawarty na czas dłuższy niż lat
dziesięć poczytuje się po upływie tego terminu za zawarty na czas nie
oznaczony.
Art. 662. § 1. Wynajmujący powinien wydać
najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywać ją w takim
stanie przez czas trwania najmu.
§ 2. Drobne
nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę.
§ 3. Jeżeli
rzecz najęta uległa zniszczeniu z powodu okoliczności, za które wynajmujący
odpowiedzialności nie ponosi, wynajmujący nie ma obowiązku przywrócenia stanu
poprzedniego.
orzeczenia sądów
Art. 663. Jeżeli w czasie trwania najmu rzecz wymaga
napraw, które obciążają wynajmującego, a bez których rzecz nie jest przydatna
do umówionego użytku, najemca może wyznaczyć wynajmującemu odpowiedni termin do
wykonania napraw. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu najemca może dokonać
koniecznych napraw na koszt wynajmującego.
orzeczenia sądów
Art. 664. § 1. Jeżeli rzecz najęta ma wady,
które ograniczają jej przydatność do umówionego użytku, najemca może żądać
odpowiedniego obniżenia czynszu za czas trwania wad.
§ 2. Jeżeli
w chwili wydania najemcy rzecz miała wady, które uniemożliwiają przewidziane w
umowie używanie rzeczy, albo jeżeli wady takie powstały później, a wynajmujący
mimo otrzymanego zawiadomienia nie usunął ich w czasie odpowiednim, albo jeżeli
wady usunąć się nie dadzą, najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania
terminów wypowiedzenia.
§ 3. Roszczenie
o obniżenie czynszu z powodu wad rzeczy najętej, jak również uprawnienie do
niezwłocznego wypowiedzenia najmu nie przysługuje najemcy, jeżeli w chwili
zawarcia umowy wiedział o wadach.
orzeczenia sądów
Art. 665. Jeżeli osoba trzecia dochodzi przeciwko
najemcy roszczeń dotyczących rzeczy najętej, najemca powinien niezwłocznie
zawiadomić o tym wynajmującego.
Art. 666. § 1. Najemca powinien przez czas
trwania najmu używać rzeczy najętej w sposób w umowie określony, a gdy umowa
nie określa sposobu używania - w sposób odpowiadający właściwościom i
przeznaczeniu rzeczy.
§ 2. Jeżeli
w czasie trwania najmu okaże się potrzeba napraw, które obciążają wynajmującego,
najemca powinien zawiadomić go o tym niezwłocznie.
orzeczenia sądów
Art. 667. § 1. Bez zgody wynajmującego
najemca nie może czynić w rzeczy najętej zmian sprzecznych z umową lub z
przeznaczeniem rzeczy.
§ 2. Jeżeli
najemca używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub z przeznaczeniem rzeczy i
mimo upomnienia nie przestaje jej używać w taki sposób albo gdy rzecz
zaniedbuje do tego stopnia, że zostaje ona narażona na utratę lub uszkodzenie,
wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia.
orzeczenia sądów
Art. 668. § 1. Najemca może rzecz najętą
oddać w całości lub części osobie trzeciej do bezpłatnego używania albo w
podnajem, jeżeli umowa mu tego nie zabrania. W razie oddania rzeczy osobie
trzeciej zarówno najemca, jak i osoba trzecia są odpowiedzialni względem
wynajmującego za to, że rzecz najęta będzie używana zgodnie z obowiązkami
wynikającymi z umowy najmu.
§ 2. Stosunek
wynikający z zawartej przez najemcę umowy o bezpłatne używanie lub podnajem
rozwiązuje się najpóźniej z chwilą zakończenia stosunku najmu.
orzeczenia sądów
Art. 669. § 1. Najemca obowiązany jest
uiszczać czynsz w terminie umówionym.
§ 2. Jeżeli
termin płatności czynszu nie jest w umowie określony, czynsz powinien być
płacony z góry, a mianowicie: gdy najem ma trwać nie dłużej niż miesiąc - za
cały czas najmu, a gdy najem ma trwać dłużej niż miesiąc albo gdy umowa była
zawarta na czas nie oznaczony - miesięcznie, do dziesiątego dnia miesiąca.
orzeczenia sądów
Art. 670. § 1. Dla zabezpieczenia czynszu
oraz świadczeń dodatkowych, z którymi najemca zalega nie dłużej niż rok,
przysługuje wynajmującemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy
wniesionych do przedmiotu najmu, chyba że rzeczy te nie podlegają zajęciu.
§ 2. (207)
(skreślony).
Art. 671. § 1. Przysługujące wynajmującemu
ustawowe prawo zastawu wygasa, gdy rzeczy obciążone zastawem zostaną z
przedmiotu najmu usunięte.
§ 2. Wynajmujący
może się sprzeciwić usunięciu rzeczy obciążonych zastawem i zatrzymać je na
własne niebezpieczeństwo, dopóki zaległy czynsz nie będzie zapłacony lub
zabezpieczony.
§ 3. W
wypadku gdy rzeczy obciążone zastawem zostaną usunięte na mocy zarządzenia
organu państwowego, wynajmujący zachowuje ustawowe prawo zastawu, jeżeli przed
upływem trzech dni zgłosi je organowi, który zarządził usunięcie.
Art. 672. Jeżeli najemca dopuszcza się zwłoki z
zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, wynajmujący może
najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia.
orzeczenia sądów
Art. 673. § 1. Jeżeli czas trwania najmu
nie jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem
z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku z zachowaniem terminów
ustawowych.
§ 2. Ustawowe
terminy wypowiedzenia najmu są następujące: gdy czynsz jest płatny w odstępach
czasu dłuższych niż miesiąc, najem można wypowiedzieć najpóźniej na trzy
miesiące naprzód na koniec kwartału kalendarzowego; gdy czynsz jest płatny
miesięcznie - na miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego; gdy czynsz
jest płatny w krótszych odstępach czasu - na trzy dni naprzód; gdy najem jest
dzienny - na jeden dzień naprzód.
§ 3. (208)
Jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca
mogą wypowiedzieć najem w wypadkach określonych w umowie.
orzeczenia sądów
Art. 674. Jeżeli po upływie terminu oznaczonego w
umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego,
poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nie
oznaczony.
orzeczenia sądów
Art. 675. § 1. Po zakończeniu najmu najemca
obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże nie ponosi
odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.
§ 2. Jeżeli
najemca oddał innej osobie rzecz do bezpłatnego używania lub w podnajem, obowiązek
powyższy ciąży także na tej osobie.
§ 3. (209)
Domniemywa się, że rzecz była wydana najemcy w stanie dobrym i przydatnym do
umówionego użytku.
orzeczenia sądów
Art. 676. Jeżeli najemca ulepszył rzecz najętą,
wynajmujący, w braku odmiennej umowy, może według swego wyboru albo zatrzymać
ulepszenia za zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości w chwili zwrotu, albo
żądać przywrócenia stanu poprzedniego.
orzeczenia sądów
Art. 677. Roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy
o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak również
roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o
zwrot nadpłaconego czynszu przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu
rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 678. § 1. W razie zbycia rzeczy
najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje w stosunek najmu na miejsce
zbywcy; może jednak wypowiedzieć najem z zachowaniem ustawowych terminów
wypowiedzenia.
§ 2. Powyższe
uprawnienie do wypowiedzenia najmu nie przysługuje nabywcy, jeżeli umowa najmu
była zawarta na czas oznaczony z zachowaniem formy pisemnej i z datą pewną, a
rzecz została najemcy wydana.
orzeczenia sądów
Art. 679. § 1. Jeżeli wskutek wypowiedzenia
najmu przez nabywcę rzeczy najętej najemca jest zmuszony zwrócić rzecz
wcześniej, aniżeli byłby zobowiązany według umowy najmu, może on żądać od
zbywcy naprawienia szkody.
§ 2. Najemca
powinien niezwłocznie zawiadomić zbywcę o przedwczesnym wypowiedzeniu przez
nabywcę; w przeciwnym razie przysługują zbywcy przeciwko najemcy wszelkie
zarzuty, których najemca nie podniósł, a których podniesienie pociągnęłoby za
sobą bezskuteczność wypowiedzenia ze strony nabywcy.
Rozdział II
Najem
lokalu(210)
Art. 680. (211)Do najmu lokalu
stosuje się przepisy rozdziału poprzedzającego, z zachowaniem przepisów
poniższych.
orzeczenia sądów
Art. 6801.(212)
§ 1. Małżonkowie bez względu na istniejące między nimi stosunki
majątkowe są najemcami lokalu, jeżeli nawiązanie stosunku najmu lokalu mającego
służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny
nastąpiło w czasie trwania małżeństwa. Jeżeli między małżonkami istnieje
rozdzielność majątkowa, do wspólności najmu stosuje się odpowiednio przepisy o
wspólności ustawowej.
§ 2. Ustanie
wspólności ustawowej w czasie trwania małżeństwa nie pociąga za sobą ustania
wspólności najmu lokalu. Jednakże sąd, stosując odpowiednio przepisy o
zniesieniu wspólności majątkowej, może z ważnych powodów na żądanie jednego z
małżonków znieść wspólność najmu lokalu.
Art. 681. Do drobnych nakładów, które obciążają najemcę
lokalu, należą w szczególności: drobne naprawy podłóg, drzwi i okien, malowanie
ścian, podłóg oraz wewnętrznej strony drzwi wejściowych, jak również drobne
naprawy instalacji i urządzeń technicznych, zapewniających korzystanie ze
światła, ogrzewania lokalu, dopływu i odpływu wody.
orzeczenia sądów
Art. 682. Jeżeli wady najętego lokalu są tego
rodzaju, że zagrażają zdrowiu najemcy lub jego domowników albo osób u niego
zatrudnionych, najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów
wypowiedzenia, chociażby w chwili zawarcia umowy wiedział o wadach.
orzeczenia sądów
Art. 683. Najemca lokalu powinien stosować się do
porządku domowego, o ile ten nie jest sprzeczny z uprawnieniami wynikającymi z
umowy; powinien również liczyć się z potrzebami innych mieszkańców i sąsiadów.
orzeczenia sądów
Art. 684. Najemca może założyć w najętym lokalu
oświetlenie elektryczne, gaz, telefon, radio i inne podobne urządzenia, chyba
że sposób ich założenia sprzeciwia się obowiązującym przepisom albo zagraża
bezpieczeństwu nieruchomości. Jeżeli do założenia urządzeń potrzebne jest
współdziałanie wynajmującego, najemca może domagać się tego współdziałania za
zwrotem wynikłych stąd kosztów.
orzeczenia sądów
Art. 685. Jeżeli najemca lokalu wykracza w sposób
rażący lub uporczywy przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu albo przez
swoje niewłaściwe zachowanie czyni korzystanie z innych lokali w budynku
uciążliwym, wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów
wypowiedzenia.
orzeczenia sądów
Art. 6851.(213) Jeżeli czas
trwania najmu lokalu mieszkalnego nie jest oznaczony, wynajmujący może
podwyższyć czynsz, wypowiadając dotychczasową wysokość czynszu najpóźniej na
miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego.
Art. 686. Ustawowe prawo zastawu wynajmującego lokal
mieszkalny rozciąga się także na wniesione do lokalu ruchomości członków
rodziny najemcy razem z nim mieszkających.
Art. 687. Jeżeli najemca lokalu dopuszcza się zwłoki
z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a wynajmujący
zamierza najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia, powinien on
uprzedzić najemcę na piśmie, udzielając mu dodatkowego terminu miesięcznego do
zapłaty zaległego czynszu.
orzeczenia sądów
Art. 688. Jeżeli czas trwania najmu lokalu nie jest
oznaczony, a czynsz jest płatny miesięcznie, najem można wypowiedzieć
najpóźniej na trzy miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego.
orzeczenia sądów
Art. 6881.(214)
§ 1. Za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają
solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie.
§ 2. Odpowiedzialność
osób, o których mowa w § 1, ogranicza się do wysokości czynszu i innych opłat
należnych za okres ich stałego zamieszkiwania.
Art. 6882.(215) Bez zgody
wynajmującego najemca nie może oddać lokalu lub jego części do bezpłatnego
używania ani go podnająć. Zgoda wynajmującego nie jest wymagana co do osoby,
względem której najemca jest obciążony obowiązkiem alimentacyjnym.
Art. 689. (216)(skreślony).
Art. 690. (217)Do ochrony praw
najemcy do używania lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie
własności.
orzeczenia sądów
Art. 691.(218)§ 1. W
razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują:
małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka,
inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych,
oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą.
§ 2. Osoby
wymienione w § 1 wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale
zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci.
§ 3. W
razie braku osób wymienionych w § 1 stosunek najmu lokalu mieszkalnego wygasa.
§ 4. Osoby,
które wstąpiły w stosunek najmu lokalu mieszkalnego na podstawie § 1, mogą go wypowiedzieć
z zachowaniem terminów ustawowych, chociażby umowa najmu była zawarta na czas
oznaczony. W razie wypowiedzenia stosunku najmu przez niektóre z tych osób
stosunek ten wygasa względem osób, które go wypowiedziały.
§ 5. Przepisów
§ 1-4 nie stosuje się w razie śmierci jednego ze współnajemców lokalu
mieszkalnego.
orzeczenia sądów
Art. 692. Przepisów o wypowiedzeniu najmu przez
nabywcę rzeczy najętej nie stosuje się do najmu lokali mieszkalnych, chyba że
najemca nie objął jeszcze lokalu.
orzeczenia sądów
DZIAŁ II. DZIERŻAWA
Art. 693. § 1. Przez umowę dzierżawy
wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i
pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca
zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz.
§ 2. Czynsz
może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być
również oznaczony w ułamkowej części pożytków.
orzeczenia sądów
Art. 694. Do dzierżawy stosuje się odpowiednio
przepisy o najmie z zachowaniem przepisów poniższych.
orzeczenia sądów
Art. 695. § 1. (219) Dzierżawę
zawartą na czas dłuższy niż lat trzydzieści poczytuje się po upływie tego
terminu za zawartą na czas nie oznaczony.
§ 2. (220)
(uchylony).
orzeczenia sądów
Art. 696. Dzierżawca powinien wykonywać swoje prawo
zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki i nie może zmieniać przeznaczenia
przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego.
orzeczenia sądów
Art. 697. Dzierżawca ma obowiązek dokonywania napraw
niezbędnych do zachowania przedmiotu dzierżawy w stanie nie pogorszonym.
orzeczenia sądów
Art. 698. § 1. Bez zgody wydzierżawiającego
dzierżawca nie może oddawać przedmiotu dzierżawy osobie trzeciej do bezpłatnego
używania ani go poddzierżawiać.
§ 2. W
razie naruszenia powyższego obowiązku wydzierżawiający może dzierżawę
wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia.
orzeczenia sądów
Art. 699. Jeżeli termin płatności czynszu nie jest w
umowie oznaczony, czynsz jest płatny z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym, a
w braku takiego zwyczaju - półrocznie z dołu.
Art. 700. Jeżeli wskutek okoliczności, za które
dzierżawca odpowiedzialności nie ponosi i które nie dotyczą jego osoby, zwykły
przychód z przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu, dzierżawca może
żądać obniżenia czynszu przypadającego za dany okres gospodarczy.
Art. 701. Do rzeczy ruchomych objętych ustawowym
prawem zastawu wydzierżawiającego należą także rzeczy służące do prowadzenia
gospodarstwa lub przedsiębiorstwa, jeżeli znajdą się w obrębie przedmiotu
dzierżawy.
Art. 702. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że oprócz
czynszu dzierżawca będzie obowiązany uiszczać podatki i inne ciężary związane z
własnością lub z posiadaniem przedmiotu dzierżawy oraz ponosić koszty jego
ubezpieczenia, ustawowe prawo zastawu przysługujące wydzierżawiającemu zabezpiecza
również roszczenie wydzierżawiającego względem dzierżawcy o zwrot sum, które z
powyższych tytułów zapłacił.
Art. 703. Jeżeli dzierżawca dopuszcza się zwłoki z
zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a w wypadku gdy
czynsz jest płatny rocznie, jeżeli dopuszcza się zwłoki z zapłatą ponad trzy
miesiące, wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminu
wypowiedzenia. Jednakże wydzierżawiający powinien uprzedzić dzierżawcę
udzielając mu dodatkowego trzymiesięcznego terminu do zapłaty zaległego
czynszu.
orzeczenia sądów
Art. 704. W braku odmiennej umowy dzierżawę gruntu
rolnego można wypowiedzieć na jeden rok naprzód na koniec roku dzierżawnego,
inną zaś dzierżawę na sześć miesięcy naprzód przed upływem roku dzierżawnego.
orzeczenia sądów
Art. 705. Po zakończeniu dzierżawy dzierżawca
obowiązany jest, w braku odmiennej umowy, zwrócić przedmiot dzierżawy w takim
stanie, w jakim powinien się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu
dzierżawy.
orzeczenia sądów
Art. 706. Jeżeli przy zakończeniu dzierżawy
dzierżawca gruntu rolnego pozostawia zgodnie ze swym obowiązkiem zasiewy, może
on żądać zwrotu poczynionych na te zasiewy nakładów o tyle, o ile wbrew
wymaganiom prawidłowej gospodarki nie otrzymał odpowiednich zasiewów przy
rozpoczęciu dzierżawy.
Art. 707. Jeżeli dzierżawa kończy się przed upływem
roku dzierżawnego, dzierżawca obowiązany jest zapłacić czynsz w takim stosunku,
w jakim pożytki, które w tym roku pobrał lub mógł pobrać, pozostają do pożytków
z całego roku dzierżawnego.
Art. 708. Przepisy działu niniejszego stosuje się
odpowiednio w wypadku, gdy osoba biorąca nieruchomość rolną do używania i
pobierania pożytków nie jest obowiązana do uiszczania czynszu, lecz tylko do
ponoszenia podatków i innych ciężarów związanych z własnością lub z posiadaniem
gruntu.
orzeczenia sądów
Art. 709. Przepisy o dzierżawie rzeczy stosuje się
odpowiednio do dzierżawy praw.
orzeczenia sądów
Tytuł XVII1. (221)
UMOWA LEASINGU
Art. 7091. Przez umowę leasingu
finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa,
nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać
tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez
czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w
uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub
wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
Art. 7092. Umowa leasingu powinna być
zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.
Art. 7093. Jeżeli rzecz nie zostanie
wydana korzystającemu w ustalonym terminie na skutek okoliczności, za które
ponosi on odpowiedzialność, umówione terminy płatności rat pozostają
niezmienione.
Art. 7094. § 1. Finansujący
powinien wydać korzystającemu rzecz w takim stanie, w jakim znajdowała się ona
w chwili wydania finansującemu przez zbywcę.
§ 2. Finansujący
nie odpowiada wobec korzystającego za przydatność rzeczy do umówionego użytku.
§ 3. Finansujący
obowiązany jest wydać korzystającemu razem z rzeczą odpis umowy ze zbywcą lub
odpisy innych posiadanych dokumentów dotyczących tej umowy, w szczególności
odpis dokumentu gwarancyjnego co do jakości rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub
producenta.
Art. 7095. § 1. Jeżeli po
wydaniu korzystającemu rzecz została utracona z powodu okoliczności, za które
finansujący nie ponosi odpowiedzialności, umowa leasingu wygasa.
§ 2. Korzystający
powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o utracie rzeczy.
§ 3. Jeżeli
umowa leasingu wygasła z przyczyn określonych w § 1, finansujący może żądać od
korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a
niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał
wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz
z tytułu ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody.
Art. 7096. Jeżeli w umowie leasingu
zastrzeżono, że korzystający obowiązany jest ponosić koszty ubezpieczenia
rzeczy od jej utraty w czasie trwania leasingu, w braku odmiennego
postanowienia umownego, koszty te obejmują składkę z tytułu ubezpieczenia na
ogólnie przyjętych warunkach.
Art. 7097. § 1. Korzystający
obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać
jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym,
z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania, oraz ponosić
ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy.
§ 2. Jeżeli
w umowie leasingu nie zostało zastrzeżone, że konserwacji i napraw rzeczy
dokonuje osoba mająca określone kwalifikacje, korzystający powinien
niezwłocznie zawiadomić finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy
rzeczy.
§ 3. Korzystający
obowiązany jest umożliwić finansującemu sprawdzenie rzeczy w zakresie
określonym w § 1 i 2.
Art. 7098. § 1. Finansujący nie
odpowiada wobec korzystającego za wady rzeczy, chyba że wady te powstały na
skutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność.
Postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystającego są nieważne.
§ 2. Z
chwilą zawarcia przez finansującego umowy ze zbywcą z mocy ustawy przechodzą na
korzystającego uprawnienia z tytułu wad rzeczy przysługujące finansującemu
względem zbywcy, z wyjątkiem uprawnienia odstąpienia przez finansującego od
umowy ze zbywcą.
§ 3. Wykonanie
przez korzystającego uprawnień określonych w § 2 nie wpływa na jego obowiązki
wynikające z umowy leasingu, chyba że finansujący odstąpi od umowy ze zbywcą z
powodu wad rzeczy.
§ 4. Korzystający
może żądać odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad
rzeczy, jeżeli uprawnienie finansującego do odstąpienia wynika z przepisów
prawa lub umowy ze zbywcą. Bez zgłoszenia żądania przez korzystającego
finansujący nie może odstąpić od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy.
§ 5. W
razie odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy,
umowa leasingu wygasa. Finansujący może żądać od korzystającego
natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych
rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed
umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz umowy ze zbywcą.
Art. 7099. Korzystający powinien używać
rzeczy i pobierać jej pożytki w sposób określony w umowie leasingu, a gdy umowa
tego nie określa - w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy.
Art. 70910. Bez zgody finansującego
korzystający nie może czynić w rzeczy zmian, chyba że wynikają one z
przeznaczenia rzeczy.
Art. 70911. Jeżeli mimo upomnienia na
piśmie przez finansującego korzystający narusza obowiązki określone w art. 7097
§ 1 lub w art. 7099 albo nie usunie zmian w rzeczy dokonanych z
naruszeniem art. 70910, finansujący może wypowiedzieć umowę leasingu
ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia.
Art. 70912. § 1. Bez zgody
finansującego korzystający nie może oddać rzeczy do używania osobie trzeciej.
§ 2. W
razie naruszenia obowiązku określonego w § 1, finansujący może wypowiedzieć
umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin
wypowiedzenia.
Art. 70913. § 1. Korzystający
obowiązany jest płacić raty w terminach umówionych.
§ 2. Jeżeli
korzystający dopuszcza się zwłoki z zapłatą co najmniej jednej raty,
finansujący powinien wyznaczyć na piśmie korzystającemu odpowiedni termin
dodatkowy do zapłacenia zaległości z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego
upływu wyznaczonego terminu może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem
natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia. Postanowienia
umowne mniej korzystne dla korzystającego są nieważne.
Art. 70914. § 1. W razie zbycia
rzeczy przez finansującego nabywca wstępuje w stosunek leasingu na miejsce
finansującego.
§ 2. Finansujący
powinien niezwłocznie zawiadomić korzystającego o zbyciu rzeczy.
Art. 70915. W razie wypowiedzenia przez
finansującego umowy leasingu na skutek okoliczności, za które korzystający
ponosi odpowiedzialność, finansujący może żądać od korzystającego
natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych
rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty
przed umówionym terminem i rozwiązania umowy leasingu.
Art. 70916. Jeżeli finansujący zobowiązał
się, bez dodatkowego świadczenia, przenieść na korzystającego własność rzeczy
po upływie oznaczonego w umowie czasu trwania leasingu, korzystający może żądać
przeniesienia własności rzeczy w terminie miesiąca od upływu tego czasu, chyba
że strony uzgodniły inny termin.
Art. 70917. Do odpowiedzialności
finansującego za wady rzeczy powstałe na skutek okoliczności, za które
finansujący ponosi odpowiedzialność, uprawnień i obowiązków stron w razie
dochodzenia przez osobę trzecią przeciwko korzystającemu roszczeń dotyczących
rzeczy, odpowiedzialności korzystającego i osoby trzeciej wobec finansującego w
razie oddania rzeczy tej osobie przez korzystającego do używania,
zabezpieczenia rat leasingu i świadczeń dodatkowych korzystającego, zwrotu
rzeczy przez korzystającego po zakończeniu leasingu oraz do ulepszenia rzeczy
przez korzystającego stosuje się odpowiednio przepisy o najmie, a do zapłaty
przez korzystającego rat przed terminem płatności stosuje się odpowiednio
przepisy o sprzedaży na raty.
Art. 70918. Do umowy, przez którą jedna
strona zobowiązuje się oddać rzecz stanowiącą jej własność do używania albo do
używania i pobierania pożytków drugiej stronie, a druga strona zobowiązuje się
zapłacić właścicielowi rzeczy w umówionych ratach wynagrodzenie pieniężne,
równe co najmniej wartości rzeczy w chwili zawarcia tej umowy, stosuje się
odpowiednio przepisy niniejszego tytułu.
Tytuł XVIII. UŻYCZENIE
Art. 710. Przez umowę użyczenia użyczający
zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na
bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 711. Jeżeli rzecz użyczona ma wady, użyczający
obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że
wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje się,
gdy biorący mógł wadę z łatwością zauważyć.
Art. 712. § 1. Jeżeli umowa nie określa
sposobu używania rzeczy, biorący może rzeczy używać w sposób odpowiadający jej
właściwościom i przeznaczeniu.
§ 2. Bez
zgody użyczającego biorący nie może oddać rzeczy użyczonej osobie trzeciej do
używania.
Art. 713. Biorący do używania ponosi zwykłe koszty
utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz,
stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Art. 714. Biorący do używania jest odpowiedzialny za
przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny
z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc
do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności powierza rzecz
innej osobie, a rzecz nie byłaby uległa utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej
używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie.
Art. 715. Jeżeli umowa użyczenia została zawarta na
czas nie oznaczony, użyczenie kończy się, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek
odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić.
Art. 716. Jeżeli biorący używa rzeczy w sposób
sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, jeżeli
powierza rzecz innej osobie nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani
zmuszony przez okoliczności, albo jeżeli rzecz stanie się potrzebna
użyczającemu z powodów nie przewidzianych w chwili zawarcia umowy, użyczający
może żądać zwrotu rzeczy, chociażby umowa była zawarta na czas oznaczony.
orzeczenia sądów
Art. 717. Jeżeli kilka osób wspólnie wzięło rzecz do
używania, ich odpowiedzialność jest solidarna.
Art. 718. § 1. Po zakończeniu użyczenia
biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie
pogorszonym; jednakże biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy
będące następstwem prawidłowego używania.
§ 2. Jeżeli
biorący do używania powierzył rzecz innej osobie, obowiązek powyższy ciąży
także na tej osobie.
orzeczenia sądów
Art. 719. Roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu
do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak
również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot
nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy
przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
Tytuł XIX. POŻYCZKA
Art. 720. § 1. (222) Przez umowę
pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego
określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a
biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość
rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
§ 2. (223)
Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być
stwierdzona pismem.
orzeczenia sądów
Art. 721. Dający pożyczkę może odstąpić od umowy i
odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z
powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie przysługuje
dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym
drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.
Art. 722. Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie
przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy
przedmiot miał być wydany.
Art. 723. Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest
oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po
wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.
orzeczenia sądów
Art. 724. Jeżeli rzeczy otrzymane przez biorącego
pożyczkę mają wady, dający pożyczkę obowiązany jest do naprawienia szkody,
którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o
nich. Przepisu powyższego nie stosuje się w wypadku, gdy biorący mógł z
łatwością wadę zauważyć.
Tytuł XX. UMOWA
RACHUNKU BANKOWEGO
Art. 725. Przez umowę rachunku bankowego bank
zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nie
oznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz do przeprowadzania
na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.
orzeczenia sądów
Art. 726. Bank może obracać czasowo wolne środki
pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym na potrzeby gospodarki narodowej z
obowiązkiem ich zwrotu w całości lub w części na każde żądanie, chyba że umowa
uzależnia obowiązek zwrotu od wypowiedzenia.
orzeczenia sądów
Art. 727. Bank może odmówić wykonania zlecenia
posiadacza rachunku bankowego tylko w wypadkach przewidzianych w przepisach
szczególnych.
orzeczenia sądów
Art. 728. § 1. Bank obowiązany jest przy
każdej zmianie stanu rachunku bankowego przesyłać jego posiadaczowi wyciąg z
rachunku z ustaleniem salda.
§ 2. Posiadacz
rachunku bankowego obowiązany jest zgłosić bankowi niezgodność salda w ciągu
czternastu dni od dnia otrzymania wyciągu z rachunku.
orzeczenia sądów
Art. 729. Posiadacz imiennego rachunku bankowego
obowiązany jest zawiadamiać bank o każdej zmianie swego zamieszkania lub
siedziby.
Art. 730. Rozwiązanie umowy rachunku bankowego
zawartej na czas nie oznaczony może nastąpić w każdym czasie wskutek
wypowiedzenia przez którąkolwiek ze stron; jednakże bank może wypowiedzieć taką
umowę tylko z ważnych powodów.
orzeczenia sądów
Art. 731. Roszczenia wynikające ze stosunku rachunku
bankowego przedawniają się z upływem lat dwóch. Nie dotyczy to roszczeń o zwrot
wkładów oszczędnościowych.
Art. 732. Przepisy niniejszego tytułu stosuje się
również do rachunków prowadzonych przez spółdzielnie
oszczędnościowo-pożyczkowe.
Art. 733. (224)Przepisy
niniejszego tytułu nie uchybiają przepisom o rozliczeniach pieniężnych.
orzeczenia sądów
Tytuł XXI. ZLECENIE
Art. 734. § 1. Przez umowę zlecenia
przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej
dla dającego zlecenie.
§ 2. W
braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w
imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie
pełnomocnictwa.
orzeczenia sądów
Art. 735. § 1. Jeżeli ani z umowy, ani z
okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez
wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.
§ 2. Jeżeli
nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia,
należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.
Art. 736. Kto zawodowo trudni się załatwianiem
czynności dla drugich, powinien, jeżeli nie chce zlecenia przyjąć, zawiadomić o
tym niezwłocznie dającego zlecenie. Taki sam obowiązek ciąży na osobie, która
dającemu zlecenie oświadczyła gotowość załatwiania czynności danego rodzaju.
Art. 737. Przyjmujący zlecenie może bez uprzedniej
zgody dającego zlecenie odstąpić od wskazanego przez niego sposobu wykonania
zlecenia, jeżeli nie ma możności uzyskania jego zgody, a zachodzi uzasadniony
powód do przypuszczenia, że dający zlecenie zgodziłby się na zmianę, gdyby
wiedział o istniejącym stanie rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 738. § 1. Przyjmujący zlecenie może
powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy
lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku
takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o
miejscu zamieszkania swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest
tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.
§ 2. Zastępca
odpowiedzialny jest za wykonanie zlecenia także względem dającego zlecenie.
Jeżeli przyjmujący zlecenie ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy
jak za swoje własne czynności, ich odpowiedzialność jest solidarna.
orzeczenia sądów
Art. 739. W wypadku gdy przyjmujący zlecenie
powierzył wykonanie zlecenia innej osobie nie będąc do tego uprawniony, a rzecz
należąca do dającego zlecenie uległa przy wykonywaniu zlecenia utracie lub
uszkodzeniu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny także za utratę lub
uszkodzenie przypadkowe, chyba że jedno lub drugie nastąpiłoby również wtedy,
gdyby sam zlecenie wykonywał.
Art. 740. Przyjmujący zlecenie powinien udzielać
dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu
zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie.
Powinien mu wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał,
chociażby w imieniu własnym.
orzeczenia sądów
Art. 741. Przyjmującemu zlecenie nie wolno używać we
własnym interesie rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie. Od sum pieniężnych
zatrzymanych ponad potrzebę wynikającą z wykonywania zlecenia powinien płacić
dającemu zlecenie odsetki ustawowe.
orzeczenia sądów
Art. 742. Dający zlecenie powinien zwrócić
przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania
zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi; powinien również zwolnić przyjmującego
zlecenie od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym.
orzeczenia sądów
Art. 743. Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków,
dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej
zaliczki.
orzeczenia sądów
Art. 744. W razie odpłatnego zlecenia wynagrodzenie
należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego
wynika z umowy lub z przepisów szczególnych.
Art. 745. Jeżeli kilka osób dało lub przyjęło
zlecenie wspólnie, ich odpowiedzialność względem drugiej strony jest solidarna.
Art. 746. § 1. Dający zlecenie może je
wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie
wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie
odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część
wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli
wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.
§ 2. Przyjmujący
zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest
odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie
jest odpowiedzialny za szkodę.
§ 3. Nie
można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.
orzeczenia sądów
Art. 747. W braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa
ani wskutek śmierci dającego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolności
do czynności prawnych. Jeżeli jednak, zgodnie z umową, zlecenie wygasło,
przyjmujący zlecenie powinien, gdyby z przerwania powierzonych mu czynności
mogła wyniknąć szkoda, prowadzić te czynności nadal, dopóki spadkobierca albo
przedstawiciel ustawowy dającego zlecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej.
orzeczenia sądów
Art. 748. W braku odmiennej umowy zlecenie wygasa
wskutek śmierci przyjmującego zlecenie albo wskutek utraty przez niego pełnej
zdolności do czynności prawnych.
orzeczenia sądów
Art. 749. Jeżeli zlecenie wygasło, uważa się je mimo
to za istniejące na korzyść przyjmującego zlecenie aż do chwili, kiedy
dowiedział się o wygaśnięciu zlecenia.
Art. 750. Do umów o świadczenie usług, które nie są
uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
orzeczenia sądów
Art. 751. Z upływem lat dwóch przedawniają się:
1) roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot
poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie
działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo
dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
2) roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub
nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami
albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.
orzeczenia sądów
Tytuł XXII. PROWADZENIE
CUDZYCH SPRAW BEZ ZLECENIA
Art. 752. Kto bez zlecenia prowadzi cudzą sprawę,
powinien działać z korzyścią osoby, której sprawę prowadzi, i zgodnie z jej
prawdopodobną wolą, a przy prowadzeniu sprawy obowiązany jest zachowywać
należytą staranność.
orzeczenia sądów
Art. 753. § 1. Prowadzący cudzą sprawę bez
zlecenia powinien w miarę możności zawiadomić o tym osobę, której sprawę
prowadzi, i stosownie do okoliczności albo oczekiwać jej zleceń, albo prowadzić
sprawę dopóty, dopóki osoba ta nie będzie mogła sama się nią zająć.
§ 2. Z
czynności swych prowadzący cudzą sprawę powinien złożyć rachunek oraz wydać
wszystko, co przy prowadzeniu sprawy uzyskał dla osoby, której sprawę prowadzi.
Jeżeli działał zgodnie ze swoimi obowiązkami, może żądać zwrotu uzasadnionych
wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowiązań,
które zaciągnął przy prowadzeniu sprawy.
orzeczenia sądów
Art. 754. Kto prowadzi cudzą sprawę wbrew wiadomej mu
woli osoby, której sprawę prowadzi, nie może żądać zwrotu poniesionych wydatków
i odpowiedzialny jest za szkodę, chyba że wola tej osoby sprzeciwia się ustawie
lub zasadom współżycia społecznego.
orzeczenia sądów
Art. 755. Jeżeli prowadzący cudzą sprawę dokonał
zmian w mieniu osoby, której sprawę prowadzi, bez wyraźnej potrzeby lub
korzyści tej osoby albo wbrew wiadomej mu jej woli, obowiązany jest przywrócić
stan poprzedni, a gdyby to nie było możliwe, naprawić szkodę. Nakłady może
zabrać z powrotem, o ile może to uczynić bez uszkodzenia rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 756. Potwierdzenie osoby, której sprawa była
prowadzona, nadaje prowadzeniu sprawy skutki zlecenia.
Art. 757. Kto w celu odwrócenia niebezpieczeństwa
grożącego drugiemu ratuje jego dobro, może żądać od niego zwrotu uzasadnionych
wydatków, chociażby jego działanie nie odniosło skutku, i jest odpowiedzialny
tylko za winę umyślną lub rażące niedbalstwo.
orzeczenia sądów
Tytuł XXIII. (225)
UMOWA AGENCYJNA
Art. 758. § 1. Przez umowę agencyjną
przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego
przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu
z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania
ich w jego imieniu.
§ 2. Do
zawierania umów w imieniu dającego zlecenie oraz do odbierania dla niego
oświadczeń agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie.
orzeczenia sądów
Art. 7581. § 1. Jeżeli sposób
wynagrodzenia nie został w umowie określony, agentowi należy się prowizja.
§ 2. Prowizją
jest wynagrodzenie, którego wysokość zależy od liczby lub wartości zawartych
umów.
§ 3. Jeżeli
wysokość prowizji nie została w umowie określona, należy się ona w wysokości
zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju, w miejscu działalności
prowadzonej przez agenta, a w razie niemożności ustalenia prowizji w ten
sposób, agentowi należy się prowizja w odpowiedniej wysokości, uwzględniającej
wszystkie okoliczności bezpośrednio związane z wykonaniem zleconych mu
czynności.
Art. 7582. Każda ze stron może żądać od
drugiej pisemnego potwierdzenia treści umowy oraz postanowień ją zmieniających
lub uzupełniających. Zrzeczenie się tego uprawnienia jest nieważne.
Art. 759. W razie wątpliwości poczytuje się, że agent
jest upoważniony do przyjmowania dla dającego zlecenie zapłaty za świadczenie,
które spełnia za dającego zlecenie, oraz do przyjmowania dla niego świadczeń,
za które płaci, jak również do odbierania zawiadomień o wadach oraz oświadczeń
dotyczących wykonania umowy, którą zawarł w imieniu dającego zlecenie.
orzeczenia sądów
Art. 760. Każda ze stron obowiązana jest do
zachowania lojalności wobec drugiej.
Art. 7601. § 1. Agent obowiązany
jest w szczególności przekazywać wszelkie informacje mające znaczenie dla
dającego zlecenie oraz przestrzegać jego wskazówek uzasadnionych w danych
okolicznościach, a także podejmować, w zakresie prowadzonych spraw, czynności
potrzebne do ochrony praw dającego zlecenie.
§ 2. Postanowienia
umowy sprzeczne z treścią § 1 są nieważne.
Art. 7602. § 1. Dający zlecenie
obowiązany jest przekazywać agentowi dokumenty i informacje potrzebne do
prawidłowego wykonania umowy.
§ 2. Dający
zlecenie obowiązany jest w rozsądnym czasie zawiadomić agenta o przyjęciu lub
odrzuceniu propozycji zawarcia umowy oraz o niewykonaniu umowy, przy której
zawarciu agent pośredniczył lub którą zawarł w imieniu dającego zlecenie.
§ 3. Dający
zlecenie obowiązany jest zawiadomić w rozsądnym czasie agenta o tym, że liczba
umów, których zawarcie przewiduje, lub wartość ich przedmiotu będzie znacznie
niższa niż ta, której agent mógłby się normalnie spodziewać.
§ 4. Postanowienia
umowy sprzeczne z treścią § 1-3 są nieważne.
Art. 7603. W razie gdy agent zawierający
umowę w imieniu dającego zlecenie nie ma umocowania albo przekroczy jego
zakres, umowę uważa się za potwierdzoną, jeżeli dający zlecenie niezwłocznie po
otrzymaniu wiadomości o zawarciu umowy nie oświadczy klientowi, że umowy nie
potwierdza.
Art. 761. § 1. Agent może żądać prowizji od
umów zawartych w czasie trwania umowy agencyjnej, jeżeli do ich zawarcia doszło
w wyniku jego działalności lub jeżeli zostały one zawarte z klientami
pozyskanymi przez agenta poprzednio dla umów tego samego rodzaju.
§ 2. Jeżeli
agentowi zostało przyznane prawo wyłączności w odniesieniu do oznaczonej grupy
klientów lub obszaru geograficznego, a w czasie trwania umowy agencyjnej
została bez udziału agenta zawarta umowa z klientem z tej grupy lub obszaru,
agent może żądać prowizji od tej umowy. Dający zlecenie obowiązany jest w
rozsądnym czasie zawiadomić agenta o zawarciu takiej umowy.
orzeczenia sądów
Art. 7611. § 1. Agent może żądać
prowizji od umowy zawartej po rozwiązaniu umowy agencyjnej, jeżeli - przy
spełnieniu przesłanek z art. 761 - propozycję zawarcia umowy dający zlecenie
lub agent otrzymał od klienta przed rozwiązaniem umowy agencyjnej.
§ 2. Agent
może żądać prowizji od umowy zawartej po rozwiązaniu umowy agencyjnej także
wtedy, gdy do jej zawarcia doszło w przeważającej mierze w wyniku jego
działalności w okresie trwania umowy agencyjnej, a zarazem w rozsądnym czasie
od jej rozwiązania.
Art. 7612. Agent nie może żądać prowizji,
o której mowa w art. 761, jeżeli prowizja ta należy się zgodnie z art. 7611
poprzedniemu agentowi, chyba że z okoliczności wynika, że względy słuszności
przemawiają za podziałem prowizji między obu agentów.
Art. 7613. § 1. W braku
odmiennego postanowienia umowy agencyjnej agent nabywa prawo do prowizji z
chwilą, w której dający zlecenie powinien był, zgodnie z umową z klientem,
spełnić świadczenie albo faktycznie je spełnił, albo też swoje świadczenie
spełnił klient. Jednakże strony nie mogą umówić się, że agent nabywa prawo do
prowizji później niż w chwili, w której klient spełnił świadczenie albo
powinien był je spełnić, gdyby dający zlecenie spełnił świadczenie.
§ 2. Jeżeli
umowa zawarta pomiędzy dającym zlecenie i klientem ma być wykonywana częściami,
agent nabywa prawo do prowizji w miarę wykonywania tej umowy.
§ 3. Roszczenie
o zapłatę prowizji staje się wymagalne z upływem ostatniego dnia miesiąca
następującego po kwartale, w którym agent nabył prawo do prowizji.
Postanowienie umowy mniej korzystne dla agenta jest nieważne.
Art. 7614. Agent nie może żądać prowizji,
gdy oczywiste jest, że umowa z klientem nie zostanie wykonana na skutek
okoliczności, za które dający zlecenie nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli zaś
prowizja została już agentowi wypłacona, podlega ona zwrotowi. Postanowienie
umowy agencyjnej mniej korzystne dla agenta jest nieważne.
Art. 7615. § 1. Dający zlecenie
obowiązany jest złożyć agentowi oświadczenie zawierające dane o należnej mu
prowizji nie później niż w ostatnim dniu miesiąca następującego po kwartale, w
którym agent nabył prawo do prowizji. Oświadczenie to powinno wskazywać
wszystkie dane stanowiące podstawę do obliczenia wysokości należnej prowizji. Postanowienie
umowy agencyjnej mniej korzystne dla agenta jest nieważne.
§ 2. Agent
może domagać się udostępnienia informacji potrzebnych do ustalenia, czy
wysokość należnej mu prowizji została prawidłowo obliczona, w szczególności
może domagać się wyciągów z ksiąg handlowych dającego zlecenie albo żądać, aby
wgląd i wyciąg z tych ksiąg został zapewniony biegłemu rewidentowi wybranemu
przez strony. Postanowienie umowy agencyjnej mniej korzystne dla agenta jest
nieważne.
§ 3. W
razie nieudostępnienia agentowi informacji, o których mowa w § 2, agent może
domagać się ich udostępnienia w drodze powództwa wytoczonego w okresie sześciu
miesięcy od dnia zgłoszenia żądania dającemu zlecenie.
§ 4. W
razie nieosiągnięcia przez strony porozumienia co do wyboru biegłego rewidenta,
o którym mowa w § 2, agent może domagać się, w drodze powództwa wytoczonego w
okresie sześciu miesięcy od dnia zgłoszenia żądania dającemu zlecenie,
dokonania wglądu i wyciągu z ksiąg przez biegłego wskazanego przez sąd.
Art. 7616. Przepisy art. 761-7615
stosuje się w razie gdy prowizja stanowi całość lub część wynagrodzenia, chyba
że strony uzgodniły stosowanie tych przepisów do innego rodzaju wynagrodzenia.
Art. 7617. § 1. W umowie
agencyjnej zawartej w formie pisemnej można zastrzec, że agent za odrębnym
wynagrodzeniem (prowizja del credere), w uzgodnionym zakresie, odpowiada za
wykonanie zobowiązania przez klienta. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, agent
odpowiada za to, że klient spełni świadczenie. W razie niezachowania formy
pisemnej poczytuje się umowę agencyjną za zawartą bez tego zastrzeżenia.
§ 2. Odpowiedzialność
agenta może dotyczyć tylko oznaczonej umowy lub umów z oznaczonym klientem,
przy których zawarciu pośredniczył albo które zawarł w imieniu dającego
zlecenie.
Art. 762. W braku odmiennego postanowienia umowy
agent może domagać się zwrotu wydatków związanych z wykonaniem zlecenia tylko o
tyle, o ile były uzasadnione i o ile ich wysokość przekracza zwykłą w danych
stosunkach miarę.
Art. 763. Dla zabezpieczenia roszczenia o wynagrodzenie
oraz o zwrot wydatków i zaliczek udzielonych dającemu zlecenie agentowi
przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach i papierach wartościowych
dającego zlecenie, otrzymanych w związku z umową agencyjną, dopóki przedmioty
te znajdują się u niego lub osoby, która je dzierży w jego imieniu, albo dopóki
może nimi rozporządzać za pomocą dokumentów.
orzeczenia sądów
Art. 764. Umowę zawartą na czas oznaczony, a
wykonywaną przez strony po upływie terminu, na jaki została zawarta, poczytuje
się za zawartą na czas nieoznaczony.
Art. 7641. § 1. Umowa zawarta na
czas nieoznaczony może być wypowiedziana na miesiąc naprzód w pierwszym roku,
na dwa miesiące naprzód w drugim roku oraz na trzy miesiące naprzód w trzecim i
następnych latach trwania umowy. Ustawowe terminy wypowiedzenia nie mogą być
skracane.
§ 2. Ustawowe
terminy wypowiedzenia mogą zostać umownie przedłużone, z tym że termin ustalony
dla dającego zlecenie nie może być krótszy niż termin ustalony dla agenta.
Przedłużenie terminu dla agenta powoduje takie samo przedłużenie dla dającego
zlecenie.
§ 3. Jeżeli
umowa nie stanowi inaczej, termin wypowiedzenia upływa z końcem miesiąca
kalendarzowego.
§ 4. Przepisy
§ 1-3 mają zastosowanie do umowy zawartej na czas oznaczony, a przekształconej
z mocy art. 764 w umowę zawartą na czas nieoznaczony. Okres, na jaki umowa na
czas oznaczony była zawarta, uwzględnia się przy ustalaniu terminu
wypowiedzenia.
orzeczenia sądów
Art. 7642. § 1. Umowa agencyjna,
chociażby była zawarta na czas oznaczony, może być wypowiedziana bez zachowania
terminów wypowiedzenia z powodu niewykonania obowiązków przez jedną ze stron w
całości lub znacznej części, a także w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych
okoliczności.
§ 2. Jeżeli
wypowiedzenia dokonano na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność
druga strona, jest ona zobowiązana do naprawienia szkody poniesionej przez
wypowiadającego w następstwie rozwiązania umowy.
Art. 7643. § 1. Po rozwiązaniu
umowy agencyjnej agent może żądać od dającego zlecenie świadczenia wyrównawczego,
jeżeli w czasie trwania umowy agencyjnej pozyskał nowych klientów lub
doprowadził do istotnego wzrostu obrotów z dotychczasowymi klientami, a dający
zlecenie czerpie nadal znaczne korzyści z umów z tymi klientami. Roszczenie to
przysługuje agentowi, jeżeli, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, a
zwłaszcza utratę przez agenta prowizji od umów zawartych przez dającego
zlecenie z tymi klientami, przemawiają za tym względy słuszności.
§ 2. Świadczenie
wyrównawcze nie może przekroczyć wysokości wynagrodzenia agenta za jeden rok,
obliczonego na podstawie średniego rocznego wynagrodzenia uzyskanego w okresie
ostatnich pięciu lat. Jeżeli umowa agencyjna trwała krócej niż pięć lat,
wynagrodzenie to oblicza się z uwzględnieniem średniej z całego okresu jej
trwania.
§ 3. Uzyskanie
świadczenia wyrównawczego nie pozbawia agenta możności dochodzenia
odszkodowania na zasadach ogólnych.
§ 4. W
razie śmierci agenta, świadczenia wyrównawczego, o którym mowa w § 1, mogą
żądać jego spadkobiercy.
§ 5. Możliwość
dochodzenia roszczenia o świadczenie wyrównawcze zależy od zgłoszenia przez
agenta lub jego spadkobierców odpowiedniego żądania wobec dającego zlecenie
przed upływem roku od rozwiązania umowy.
Art. 7644. Świadczenie wyrównawcze nie
przysługuje agentowi, jeżeli:
1) dający zlecenie wypowiedział umowę na skutek okoliczności, za
które odpowiedzialność ponosi agent, usprawiedliwiających wypowiedzenie umowy
bez zachowania terminów wypowiedzenia,
2) agent wypowiedział umowę, chyba że wypowiedzenie jest
uzasadnione okolicznościami, za które odpowiada dający zlecenie, albo jest
usprawiedliwione wiekiem, ułomnością lub chorobą agenta, a względy słuszności
nie pozwalają domagać się od niego dalszego wykonywania czynności agenta,
3) agent za zgodą dającego zlecenie przeniósł na inną osobę swoje
prawa i obowiązki wynikające z umowy.
Art. 7645. Do czasu rozwiązania umowy
strony nie mogą umówić się w sposób odbiegający na niekorzyść agenta od
postanowień art. 7643 i art. 7644.
Art. 7646. § 1. Strony mogą, w
formie pisemnej pod rygorem nieważności, ograniczyć działalność agenta mającą
charakter konkurencyjny na okres po rozwiązaniu umowy agencyjnej (ograniczenie
działalności konkurencyjnej). Ograniczenie jest ważne, jeżeli dotyczy grupy
klientów lub obszaru geograficznego, objętych działalnością agenta, oraz
rodzaju towarów lub usług stanowiących przedmiot umowy.
§ 2. Ograniczenie
działalności konkurencyjnej nie może być zastrzeżone na okres dłuższy niż dwa
lata od rozwiązania umowy.
§ 3. Dający
zlecenie obowiązany jest do wypłacania agentowi odpowiedniej sumy pieniężnej za
ograniczenie działalności konkurencyjnej w czasie jego trwania, chyba że co
innego wynika z umowy albo że umowa agencyjna została rozwiązana na skutek
okoliczności, za które agent ponosi odpowiedzialność.
§ 4. Jeżeli
wysokość sumy, o której mowa w § 3, nie została w umowie określona, należy się
suma w wysokości odpowiedniej do korzyści osiągniętych przez dającego zlecenie
na skutek ograniczenia działalności konkurencyjnej oraz utraconych z tego
powodu możliwości zarobkowych agenta.
Art. 7647. Dający zlecenie może do dnia
rozwiązania umowy odwołać ograniczenie działalności konkurencyjnej z takim
skutkiem, że po upływie sześciu miesięcy od chwili odwołania jest on zwolniony
z obowiązku wypłacania sumy, o której mowa w art. 7646 § 3 i 4.
Odwołanie ograniczenia działalności konkurencyjnej wymaga formy pisemnej pod
rygorem nieważności.
Art. 7648. Jeżeli agent wypowiedział umowę
na skutek okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi dający zlecenie, może
on zwolnić się z obowiązku przestrzegania ograniczenia działalności
konkurencyjnej przez złożenie dającemu zlecenie oświadczenia na piśmie przed
upływem miesiąca od dnia wypowiedzenia.
Art. 7649. Do umowy o treści określonej w
art. 758 § 1, zawartej z agentem przez osobę nie będącą przedsiębiorcą, stosuje
się przepisy niniejszego tytułu, z wyłączeniem art. 761-7612, art.
7615 oraz art. 7643-7648.
Tytuł XXIV. UMOWA
KOMISU
Art. 765. Przez umowę komisu przyjmujący zlecenie
(komisant) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) w zakresie działalności
swego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek
dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym.
orzeczenia sądów
Art. 766. Komisant powinien wydać komitentowi
wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, w szczególności
powinien przelać na niego wierzytelności, które nabył na jego rachunek.
Powyższe uprawnienia komitenta są skuteczne także względem wierzycieli
komisanta.
Art. 767. Jeżeli komisant zawarł umowę na warunkach
korzystniejszych od warunków oznaczonych przez komitenta, uzyskana korzyść
należy się komitentowi.
Art. 768. § 1. Jeżeli komisant sprzedał
oddaną mu do sprzedaży rzecz za cenę niższą od ceny oznaczonej przez komitenta,
obowiązany jest zapłacić komitentowi różnicę.
§ 2. Jeżeli
komisant nabył rzecz za cenę wyższą od ceny oznaczonej przez komitenta,
komitent może niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o wykonaniu zlecenia
oświadczyć, że nie uznaje czynności za dokonaną na jego rachunek; brak takiego
oświadczenia jest jednoznaczny z wyrażeniem zgody na wyższą cenę.
§ 3. Komitent
nie może żądać zapłacenia różnicy ceny ani odmówić zgody na wyższą cenę, jeżeli
zlecenie nie mogło być wykonane po cenie oznaczonej, a zawarcie umowy uchroniło
komitenta od szkody.
Art. 769. § 1. Jeżeli rzecz jest narażona
na zepsucie, a nie można czekać na zarządzenie komitenta, komisant jest
uprawniony, a gdy tego interes komitenta wymaga - zobowiązany sprzedać rzecz z
zachowaniem należytej staranności. O dokonaniu sprzedaży obowiązany jest
zawiadomić niezwłocznie komitenta.
§ 2. Jeżeli
komitent dopuścił się zwłoki z odebraniem rzeczy, stosuje się odpowiednio
przepisy o skutkach zwłoki kupującego z odebraniem rzeczy sprzedanej.
Art. 770. Komisant nie ponosi odpowiedzialności za
ukryte wady fizyczne rzeczy, jak również za jej wady prawne, jeżeli przed
zawarciem umowy podał to do wiadomości kupującego. Jednakże wyłączenie
odpowiedzialności nie dotyczy wad rzeczy, o których komisant wiedział lub z
łatwością mógł się dowiedzieć.
orzeczenia sądów
Art. 7701.(226) Do umowy
sprzedaży rzeczy ruchomej, zawartej przez komisanta z osobą fizyczną, która
nabywa rzecz w celu niezwiązanym z jej działalnością gospodarczą ani zawodową,
stosuje się przepisy o sprzedaży konsumenckiej.
Art. 771. Komisant, który bez upoważnienia komitenta
udzielił osobie trzeciej kredytu lub zaliczki, działa na własne
niebezpieczeństwo.
Art. 772. § 1. Komisant nabywa roszczenie o
zapłatę prowizji z chwilą, gdy komitent otrzymał rzecz albo cenę. Jeżeli umowa
ma być wykonywana częściami, komisant nabywa roszczenie o prowizję w miarę
wykonywania umowy.
§ 2. Komisant
może żądać prowizji także wtedy, gdy umowa nie została wykonana z przyczyn
dotyczących komitenta.
Art. 773. § 1. Dla zabezpieczenia roszczeń
o prowizję oraz roszczeń o zwrot wydatków i zaliczek udzielonych komitentowi,
jak również dla zabezpieczenia wszelkich innych należności wynikłych ze zleceń
komisowych przysługuje komisantowi ustawowe prawo zastawu na rzeczach
stanowiących przedmiot komisu, dopóki rzeczy te znajdują się u niego lub u
osoby, która je dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nimi rozporządzać za
pomocą dokumentów.
§ 2. Wymienione
należności mogą być zaspokojone z wierzytelności nabytych przez komisanta na
rachunek komitenta, z pierwszeństwem przed wierzycielami komitenta.
§ 3. (227)
(skreślony).
Tytuł XXV. UMOWA
PRZEWOZU
DZIAŁ I. PRZEPISY
OGÓLNE
Art. 774. Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje
się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za
wynagrodzeniem osób lub rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 775. Przepisy tytułu niniejszego stosuje się do
przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu tylko o tyle, o ile
przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami.
DZIAŁ II. PRZEWÓZ
OSÓB
Art. 776. Przewoźnik obowiązany jest do zapewnienia
podróżnym odpowiadających rodzajowi transportu warunków bezpieczeństwa i
higieny oraz takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za
niezbędne.
Art. 777. § 1. Za bagaż, który podróżny
przewozi ze sobą, przewoźnik ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy szkoda
wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
§ 2. Za
bagaż powierzony przewoźnikowi przewoźnik ponosi odpowiedzialność według zasad
przewidzianych dla przewozu rzeczy.
orzeczenia sądów
Art. 778. Roszczenia z umowy przewozu osób
przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie
został wykonany - od dnia, kiedy miał być wykonany.
orzeczenia sądów
DZIAŁ III. PRZEWÓZ
RZECZY
Art. 779. Wysyłający powinien podać przewoźnikowi
swój adres oraz adres odbiorcy, miejsce przeznaczenia, oznaczenie przesyłki
według rodzaju, ilości oraz sposobu opakowania, jak również wartość rzeczy
szczególnie cennych.
Art. 780. § 1. Na żądanie przewoźnika
wysyłający powinien wystawić list przewozowy zawierający dane wymienione w
artykule poprzedzającym, a ponadto wszelkie inne istotne postanowienia umowy.
Wysyłający ponosi skutki niedokładnego lub nieprawdziwego oświadczenia.
§ 2. Wysyłający
może żądać od przewoźnika wydania mu odpisu listu przewozowego albo innego
poświadczenia przyjęcia przesyłki do przewozu.
Art. 781. § 1. Jeżeli stan zewnętrzny
przesyłki lub jej opakowanie nie są odpowiednie dla danego rodzaju przewozu,
przewoźnik może żądać, aby wysyłający złożył pisemne oświadczenie co do stanu
przesyłki, a w wypadku rażących braków odmówić przewozu.
§ 2. Jeżeli
przewoźnik przyjmie przesyłkę bez zastrzeżeń, domniemywa się, że znajdowała się
w należytym stanie.
orzeczenia sądów
Art. 782. Wysyłający powinien dać przewoźnikowi
wszelkie dokumenty potrzebne ze względu na przepisy celne, podatkowe i
administracyjne.
Art. 783. Jeżeli rozpoczęcie lub dokonanie przewozu
dozna czasowej przeszkody wskutek okoliczności dotyczącej przewoźnika,
wysyłający może od umowy odstąpić, powinien jednak dać przewoźnikowi
odpowiednie wynagrodzenie za dokonaną część przewozu w granicach tego, co na
kosztach przewozu oszczędził. Nie wyłącza to roszczenia o naprawienie szkody,
jeżeli przeszkoda była następstwem okoliczności, za które przewoźnik ponosi
odpowiedzialność.
Art. 784. Przewoźnik powinien zawiadomić niezwłocznie
odbiorcę o nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia.
Art. 785. Po nadejściu przesyłki do miejsca
przeznaczenia odbiorca może w imieniu własnym wykonać wszelkie prawa wynikające
z umowy przewozu, w szczególności może żądać wydania przesyłki i listu
przewozowego, jeżeli jednocześnie wykona zobowiązania wynikające z tej umowy.
Art. 786. Przez przyjęcie przesyłki i listu
przewozowego odbiorca zobowiązuje się do zapłaty oznaczonych w liście przewozowym
należności przewoźnika.
Art. 787. § 1. Jeżeli odbiorca odmawia
przyjęcia przesyłki albo jeżeli z innych przyczyn nie można mu jej doręczyć,
przewoźnik powinien niezwłocznie zawiadomić o tym wysyłającego. Jeżeli
wysyłający nie nadeśle w odpowiednim czasie wskazówek, przewoźnik powinien
oddać przesyłkę na przechowanie lub inaczej ją zabezpieczyć, zawiadamiając o
tym wysyłającego i odbiorcę.
§ 2. Jeżeli
przesyłka jest narażona na zepsucie albo jeżeli jej przechowanie wymaga
kosztów, na które nie ma pokrycia, przewoźnik może ją sprzedać przy odpowiednim
zastosowaniu przepisów o skutkach zwłoki kupującego z odebraniem rzeczy
sprzedanej.
Art. 788. § 1. Odszkodowanie za utratę,
ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia do przewozu aż do
wydania odbiorcy nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że
szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
§ 2. Przewoźnik
nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nie przekraczający granic ustalonych we
właściwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic zwyczajowo
przyjętych (ubytek naturalny).
§ 3. Za
utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych
albo rzeczy szczególnie cennych przewoźnik ponosi odpowiedzialność jedynie
wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba że
szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
orzeczenia sądów
Art. 789. § 1. Przewoźnik może oddać
przesyłkę do przewozu innemu przewoźnikowi na całą przestrzeń przewozu lub jej
część, jednakże ponosi odpowiedzialność za czynności dalszych przewoźników jak
za swoje własne czynności.
§ 2. Każdy
przewoźnik, który przyjmuje przesyłkę na podstawie tego samego listu
przewozowego, ponosi solidarną odpowiedzialność za cały przewóz według treści
listu.
§ 3. Przewoźnik,
który z tytułu swej solidarnej odpowiedzialności za cały przewóz zapłacił
odszkodowanie, ma zwrotne roszczenie do przewoźnika ponoszącego
odpowiedzialność za okoliczności, z których szkoda wynikła. Jeżeli okoliczności
tych ustalić nie można, odpowiedzialność ponoszą wszyscy przewoźnicy w stosunku
do przypadającego im przewoźnego. Wolny od odpowiedzialności jest przewoźnik,
który udowodni, że szkoda nie powstała na przestrzeni, przez którą przewoził.
Art. 790. § 1. Dla zabezpieczenia roszczeń
wynikających z umowy przewozu, w szczególności: przewoźnego, składowego, opłat
celnych i innych wydatków, jak również dla zabezpieczenia takich roszczeń
przysługujących poprzednim spedytorom i przewoźnikom, przysługuje przewoźnikowi
ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego lub
u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za
pomocą dokumentów.
§ 2. (228)
(skreślony).
Art. 791. § 1. Wskutek zapłaty należności
przewoźnika i przyjęcia przesyłki bez zastrzeżeń wygasają wszelkie roszczenia
przeciwko przewoźnikowi wynikające z umowy przewozu. Nie dotyczy to jednak
roszczeń z tytułu niewidocznych uszkodzeń przesyłki, jeżeli odbiorca w ciągu
tygodnia od chwili przyjęcia przesyłki zawiadomił o nich przewoźnika.
§ 2. Przepisu
powyższego nie stosuje się, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego
niedbalstwa przewoźnika.
Art. 792. Roszczenia z umowy przewozu rzeczy
przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie
całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, kiedy
przesyłka miała być dostarczona.
Art. 793. Roszczenia przysługujące przewoźnikowi
przeciwko innym przewoźnikom, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki,
przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym przewoźnik
naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.
Tytuł XXVI. UMOWA
SPEDYCJI
Art. 794. § 1. Przez umowę spedycji
spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego
przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych
usług związanych z jej przewozem.
§ 2. Spedytor
może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie.
orzeczenia sądów
Art. 795. Przepisy niniejszego tytułu stosuje się do
spedycji tylko o tyle, o ile nie jest ona uregulowana odrębnymi przepisami.
Art. 796. Jeżeli przepisy tytułu niniejszego albo
przepisy szczególne nie stanowią inaczej, do umowy spedycji stosuje się
odpowiednio przepisy o umowie zlecenia.
orzeczenia sądów
Art. 797. Spedytor obowiązany jest do podejmowania
czynności potrzebnych do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych sum z tytułu
przewoźnego, cła i innych należności związanych z przewozem przesyłki.
Art. 798. Spedytor obowiązany jest do podjęcia
czynności potrzebnych do zabezpieczenia praw dającego zlecenie lub osoby przez
niego wskazanej względem przewoźnika albo innego spedytora.
orzeczenia sądów
Art. 799. Spedytor jest odpowiedzialny za
przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu
zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze.
Art. 800. Spedytor może sam dokonać przewozu. W tym
wypadku spedytor ma jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika.
orzeczenia sądów
Art. 801. § 1. Odszkodowanie za utratę,
ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia aż do wydania
przewoźnikowi, dalszemu spedytorowi, dającemu zlecenie lub osobie przez niego
wskazanej, nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda
wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora.
§ 2. Spedytor
nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nie przekraczający granic ustalonych we
właściwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic zwyczajowo
przyjętych.
§ 3. Za
utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych
albo rzeczy szczególnie cennych spedytor ponosi odpowiedzialność jedynie wtedy,
gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba że szkoda
wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora.
orzeczenia sądów
Art. 802. § 1. Dla zabezpieczenia roszczeń
o przewoźne oraz roszczeń o prowizję, o zwrot wydatków i innych należności
wynikłych ze zleceń spedycyjnych, jak również dla zabezpieczenia takich
roszczeń przysługujących poprzednim spedytorom i przewoźnikom, przysługuje
spedytorowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się
u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią
rozporządzać za pomocą dokumentów.
§ 2. (229)
(skreślony).
Art. 803. § 1. Roszczenia z umowy spedycji
przedawniają się z upływem roku.
§ 2. Termin
przedawnienia zaczyna biec: w wypadku roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku
przesyłki - od dnia dostarczenia przesyłki; w wypadku całkowitej utraty
przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, w którym przesyłka
miała być dostarczona; we wszystkich innych wypadkach - od dnia wykonania
zlecenia.
orzeczenia sądów
Art. 804. Roszczenia przysługujące spedytorowi
przeciwko przewoźnikom i dalszym spedytorom, którymi się posługiwał przy
przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, kiedy
spedytor naprawił szkodę, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu
powództwo. Przepis ten stosuje się odpowiednio do wymienionych roszczeń między
osobami, którymi spedytor posługiwał się przy przewozie przesyłki.
Tytuł XXVII. UMOWA
UBEZPIECZENIA
DZIAŁ I. PRZEPISY
OGÓLNE
Art. 805. § 1. Przez umowę ubezpieczenia
zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie
zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się
zapłacić składkę.
§ 2. Świadczenie
zakładu ubezpieczeń polega w szczególności na zapłacie:
1) przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za
szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;
2) przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty
lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu
osoby ubezpieczonej.
§ 3. Do
renty z umowy ubezpieczenia nie stosuje się przepisów kodeksu niniejszego o
rencie.
orzeczenia sądów
Art. 806. § 1. Umowa ubezpieczenia jest
nieważna, jeżeli w chwili jej zawarcia przewidziany w niej wypadek już zaszedł
albo jeżeli odpadła już możliwość jego zajścia, chyba że ubezpieczenie obejmuje
okres poprzedzający zawarcie umowy.
§ 2. Objęcie
ubezpieczeniem okresu poprzedzającego zawarcie umowy jest bezskuteczne, jeżeli
w chwili zawarcia umowy którakolwiek ze stron wiedziała lub przy zachowaniu
należytej staranności mogła się dowiedzieć, że wypadek zaszedł lub że odpadła
możliwość jego zajścia w tym okresie. Przepisu tego nie stosuje się do
ubezpieczeń zbiorowych, jeżeli umowa albo ogólne warunki ubezpieczenia
przewidują odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń za wypadki zaszłe przed
zawarciem umowy.
orzeczenia sądów
Art. 807. (230)§ 1. Postanowienia
ogólnych warunków ubezpieczenia lub postanowienia umowy ubezpieczenia sprzeczne
z przepisami niniejszego tytułu są nieważne, chyba że dalsze przepisy
przewidują wyjątki.
§ 2. W
ubezpieczeniach dotyczących obrotu z zagranicą mogą być stosowane zagraniczne
warunki ubezpieczeń, odbiegające od przepisów niniejszego tytułu.
orzeczenia sądów
Art. 808.(231) § 1. Umowę
ubezpieczenia można zawrzeć także na rzecz osoby trzeciej. Osoba trzecia może
nie być w umowie wymieniona. Ubezpieczający może w czasie trwania umowy
wskazywać osoby, na których rzecz została zawarta umowa.
§ 2. Obowiązki
wynikające z umowy na rzecz osoby trzeciej obciążają ubezpieczającego. Zakład
ubezpieczeń może podnieść również przeciwko osobie trzeciej zarzuty, które mają
wpływ na odpowiedzialność zakładu z tytułu umowy ubezpieczenia.
§ 3. Jeżeli
nie umówiono się inaczej, osobie trzeciej przysługuje bezpośrednio od zakładu
ubezpieczeń odszkodowanie lub świadczenie należne z tytułu tej umowy.
§ 4. Odszkodowanie
lub świadczenie z tytułu umowy ubezpieczenia na rzecz osoby trzeciej zakład
ubezpieczeń może wypłacić ubezpieczającemu za zgodą osoby, na której rzecz
umowa ubezpieczenia została zawarta.
orzeczenia sądów
Art. 809. § 1. Umowa ubezpieczenia powinna
być stwierdzona przez zakład ubezpieczeń polisą, legitymacją ubezpieczeniową,
tymczasowym zaświadczeniem albo innym dokumentem ubezpieczenia.
§ 2. Z
zastrzeżeniem wyjątków, przewidzianych w dwóch artykułach następnych, umowę
uważa się za zawartą z chwilą doręczenia przez zakład ubezpieczeń
ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia.
orzeczenia sądów
Art. 810. Jeżeli przed upływem czternastu dni od daty
otrzymania oferty na piśmie zakład ubezpieczeń nie doręczył składającemu ofertę
dokumentu ubezpieczenia, umowę uważa się z piętnastym dniem od otrzymania
oferty za zawartą na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia. Przepisu tego
nie stosuje się do ubezpieczeń na życie.
orzeczenia sądów
Art. 811. § 1. Jeżeli dokument
ubezpieczenia zawiera postanowienia, które odbiegają na niekorzyść
ubezpieczającego od treści złożonej przez niego oferty lub od ogólnych warunków
ubezpieczenia, zakład ubezpieczeń obowiązany jest zwrócić ubezpieczającemu na
to uwagę na piśmie przy doręczeniu tego dokumentu, wyznaczając mu co najmniej
siedmiodniowy termin do zgłoszenia sprzeciwu. W razie niewykonania tego
obowiązku przez zakład zmiany dokonane na niekorzyść ubezpieczającego są
nieważne.
§ 2. W
braku sprzeciwu uważa się, że umowa doszła do skutku zgodnie z treścią
dokumentu ubezpieczenia następnego dnia po upływie wyznaczonego terminu do
złożenia sprzeciwu.
orzeczenia sądów
Art. 812. § 1. Zakład ubezpieczeń
obowiązany jest podać w dokumencie ubezpieczenia tekst ogólnych warunków
ubezpieczenia, na których podstawie umowa została zawarta.
§ 2. Jeżeli
ogólne warunki ubezpieczenia były ogłoszone lub wyłożone do publicznej
wiadomości, zakład ubezpieczeń może w dokumencie ubezpieczenia bądź tylko
powołać się na ogólne warunki, bądź też zamieścić w umowie wyciąg z tych
warunków zawierający najbardziej istotne ich postanowienia, podając, gdzie
warunki te zostały ogłoszone lub wyłożone do publicznej wiadomości.
orzeczenia sądów
Art. 813. § 1. Składkę oblicza się za czas
trwania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.
§ 2. Jeżeli
nie umówiono się inaczej, składka powinna być zapłacona jednocześnie z
zawarciem umowy ubezpieczenia, a jeżeli umowa doszła do skutku przed
doręczeniem dokumentu ubezpieczenia - w ciągu czternastu dni od jego
doręczenia.
orzeczenia sądów
Art. 814. § 1. Jeżeli nie umówiono się
inaczej, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się od dnia
następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż dnia następnego po
zapłaceniu składki. W wypadku gdy umowa doszła do skutku przed doręczeniem
dokumentu ubezpieczenia, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się od
dnia, w którym umowa ubezpieczenia uważana jest za zawartą.
§ 2. Jeżeli
zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność jeszcze przed zapłaceniem składki, a
składka nie została zapłacona w terminie, zakład ubezpieczeń może odstąpić od
umowy ze skutkiem natychmiastowym, zawiadamiając o tym jednocześnie
ubezpieczającego, i żądać zapłaty składki za okres, przez który ponosił
odpowiedzialność. W braku odstąpienia od umowy, rozwiązuje się ona z końcem
okresu, na który przypadała nie zapłacona składka.
orzeczenia sądów
Art. 815. § 1. Ubezpieczający obowiązany
jest podać do wiadomości zakładu ubezpieczeń wszystkie znane sobie
okoliczności, o które zakład ubezpieczeń zapytywał w formularzu oferty albo
przed zawarciem umowy w innych pismach. Jeżeli zakład ubezpieczeń zawarł umowę
ubezpieczenia mimo braku odpowiedzi ubezpieczającego na poszczególne pytania,
pominięte okoliczności uważa się za nieistotne.
§ 2. Jeżeli
w umowie ubezpieczenia zastrzeżono, że w czasie jej trwania należy zgłaszać zmiany
okoliczności wymienionych w paragrafie poprzedzającym, ubezpieczający
obowiązany jest zawiadamiać o tych zmianach zakład ubezpieczeń niezwłocznie po
otrzymaniu o nich wiadomości. Przepisu tego nie stosuje się do ubezpieczeń na
życie.
§ 3. Jeżeli
ubezpieczający podał niezgodnie z prawdą do wiadomości zakładu ubezpieczeń
okoliczności, o których mowa w paragrafach poprzedzających, zakład wolny jest
od odpowiedzialności, chyba że okoliczności te nie mają wpływu na zwiększenie
prawdopodobieństwa wypadku objętego umową.
orzeczenia sądów
Art. 816. § 1. W razie ujawnienia
okoliczności, która pociąga za sobą zwiększenie prawdopodobieństwa wypadku,
zakład ubezpieczeń może odpowiednio zwiększyć składkę, poczynając od chwili,
gdy zaszła ta okoliczność, nie wcześniej jednak niż od początku bieżącego
okresu ubezpieczenia. W wypadku takim zakład wezwie ubezpieczającego do zapłaty
podwyższonej składki, a ubezpieczający może w ciągu czternastu dni od
otrzymania wezwania od umowy odstąpić. Jeżeli ujawnienie okoliczności nastąpiło
po wypadku, zakład ubezpieczeń może odpowiednio zmniejszyć swoje świadczenie.
§ 2. Jeżeli
ujawniona okoliczność pociąga za sobą takie zwiększenie prawdopodobieństwa
wypadku, że zakład ubezpieczeń nie zawarłby umowy, gdyby o tej okoliczności
wiedział, może on w ciągu miesiąca od ujawnienia rzeczonej okoliczności od
umowy odstąpić. W razie odstąpienia od umowy należy się zakładowi ubezpieczeń
tylko składka za czas trwania umowy. Jeżeli ujawnienie okoliczności nastąpiło
już po wypadku lub w ciągu ostatniego miesiąca przed wypadkiem, a przyczyną
wypadku była wyłącznie ujawniona okoliczność, zakład ubezpieczeń może odmówić
spełnienia świadczenia.
§ 3. Przepisów
paragrafów poprzedzających nie stosuje się do ubezpieczeń na życie.
orzeczenia sądów
Art. 817. § 1. Jeżeli nie umówiono się
inaczej, zakład ubezpieczeń obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie dni
trzydziestu, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.
§ 2. Gdyby
wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności
zakładu ubezpieczeń albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe,
świadczenie powinno być spełnione w ciągu czternastu dni od wyjaśnienia tych
okoliczności. Jednakże bezsporną część świadczenia zakład powinien spełnić w
terminie przewidzianym w paragrafie poprzedzającym.
orzeczenia sądów
Art. 818. Przewidziane w umowie ubezpieczenia skutki
niezawiadomienia zakładu ubezpieczeń o wypadku nie następują, jeżeli zakład
ubezpieczeń otrzymał w terminie wyznaczonym do zawiadomienia urzędowo stwierdzoną
wiadomość o okolicznościach, które należało podać do wiadomości zakładu.
Art. 819. (232) § 1. Roszczenia
z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech.
§ 2. Bieg
przedawnienia roszczenia o świadczenie do zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się w
dniu, w którym nastąpiło zdarzenie objęte ubezpieczeniem.
§ 3. W
wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do
zakładu ubezpieczeń o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z
upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o
odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z
niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.
§ 4. Bieg
przedawnienia roszczenia o świadczenie do zakładu ubezpieczeń przerywa się
także przez zgłoszenie zakładowi ubezpieczeń tego roszczenia lub przez
zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się
na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na
piśmie oświadczenie zakładu ubezpieczeń o przyznaniu lub odmowie świadczenia.
orzeczenia sądów
Art. 820. Przepisów tytułu niniejszego nie stosuje
się do ubezpieczeń morskich oraz do ubezpieczeń pośrednich (reasekuracji).
DZIAŁ II. UBEZPIECZENIA
MAJĄTKOWE
Art. 821. Ubezpieczenie majątkowe może dotyczyć
mienia albo odpowiedzialności cywilnej.
orzeczenia sądów
Art. 822. Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności
cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie
odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których
odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz
została zawarta umowa ubezpieczenia.
orzeczenia sądów
Art. 823. § 1. Jeżeli po zawarciu umowy
ubezpieczenia własność ubezpieczonej nieruchomości przeszła na inną osobę,
prawa i obowiązki z umowy tej wynikające przechodzą na nowego właściciela.
Jednakże zarówno zakład ubezpieczeń, jak i nowy właściciel mogą umowę
wypowiedzieć na zasadach określonych w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Dawny
i nowy właściciel ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę składki
przypadającej za czas do chwili otrzymania przez zakład ubezpieczeń wiadomości
o zmianie właściciela.
§ 2. Jeżeli
nie umówiono się inaczej, umowa ubezpieczenia rzeczy ruchomych rozwiązuje się
wskutek przejścia własności rzeczy ubezpieczonej na inną osobę.
orzeczenia sądów
Art. 824. § 1. Jeżeli nie umówiono się
inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę
odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.
§ 2. Jeżeli
po zawarciu umowy wartość ubezpieczonego mienia uległa zmniejszeniu,
ubezpieczający może żądać odpowiedniego zmniejszenia sumy ubezpieczenia.
Zmniejszenia sumy ubezpieczenia może także z tej samej przyczyny dokonać
jednostronnie zakład ubezpieczeń, zawiadamiając o tym jednocześnie ubezpieczającego.
§ 3. Zmniejszenie
sumy ubezpieczenia pociąga za sobą odpowiednie zmniejszenie składki począwszy
od dnia pierwszego tego miesiąca, w którym ubezpieczający zażądał zmniejszenia
sumy ubezpieczenia lub w którym zakład ubezpieczeń zawiadomił ubezpieczającego
o jednostronnym zmniejszeniu tej sumy.
orzeczenia sądów
Art. 825. (233) (skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 826. § 1. W razie zajścia wypadku
ubezpieczający obowiązany jest użyć wszelkich dostępnych mu środków w celu
zmniejszenia szkody w ubezpieczonym mieniu oraz w celu zabezpieczenia
bezpośrednio zagrożonego mienia przed szkodą.
§ 2. Jeżeli
ubezpieczający dopuścił się rażącego niedbalstwa w wykonaniu powyższych
obowiązków, odszkodowanie się nie należy, chyba że zapłata całości lub części
odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach zasadom współżycia społecznego
albo interesom gospodarki narodowej.
§ 3. Zakład
ubezpieczeń obowiązany jest, w granicach sumy ubezpieczenia, zwrócić
ubezpieczającemu poniesione przez niego koszty wynikłe z zastosowania środków,
o których mowa w paragrafie pierwszym, jeżeli środki te były celowe, chociażby
okazały się bezskuteczne. Ogólne warunki ubezpieczenia dla poszczególnych
rodzajów ubezpieczeń mogą zawierać postanowienia korzystniejsze dla
ubezpieczającego.
orzeczenia sądów
Art. 827.(234) § 1. Zakład
ubezpieczeń jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli ubezpieczający albo osoba,
z którą ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym lub za którą
ponosi odpowiedzialność, wyrządziła szkodę umyślnie. W razie rażącego
niedbalstwa odszkodowanie nie należy się, chyba że zapłata odszkodowania
odpowiada w danych okolicznościach zasadom współżycia społecznego albo
interesom gospodarki narodowej.
§ 2. W
ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej można w drodze umowy ustalić inne
zasady odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń niż określone w § 1.
orzeczenia sądów
Art. 828. (235)§ 1. Jeżeli
nie umówiono się inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania przez zakład
ubezpieczeń roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej
odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na zakład ubezpieczeń do
wysokości zapłaconego odszkodowania. Jeżeli zakład pokrył tylko część szkody,
ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia
przed roszczeniem zakładu ubezpieczeń.
§ 2. Nie
przechodzą na zakład ubezpieczeń roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobom,
z którymi ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym lub za
które ponosi odpowiedzialność.
orzeczenia sądów
DZIAŁ III. UBEZPIECZENIA
OSOBOWE
Art. 829. Ubezpieczenie osobowe może w szczególności
dotyczyć:
1) przy ubezpieczeniu na życie - śmierci osoby ubezpieczonej lub
dożycia przez nią oznaczonego wieku;
2) przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków - uszkodzenia
ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.
orzeczenia sądów
Art. 830. § 1. Przy ubezpieczeniu osobowym
ubezpieczający może wypowiedzieć umowę w każdym czasie z zachowaniem terminu
określonego w ogólnych warunkach ubezpieczenia.
§ 2. W
braku odmiennego zastrzeżenia umowę uważa się za wypowiedzianą przez
ubezpieczającego, jeżeli składka nie została zapłacona w terminie określonym w
ogólnych warunkach ubezpieczenia mimo uprzedniego wezwania do zapłaty w
dodatkowym terminie określonym w ogólnych warunkach ubezpieczenia; w wezwaniu
powinny być podane do wiadomości ubezpieczającego skutki niezapłacenia składki.
orzeczenia sądów
Art. 831. § 1. Ubezpieczony może wskazać
jedną lub więcej osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia na wypadek
jego śmierci; może również zawrzeć umowę ubezpieczenia na okaziciela.
Ubezpieczony może to zastrzeżenie zmienić lub odwołać w każdym czasie.
§ 2. Jeżeli
ubezpieczony wskazał kilka osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia,
a nie oznaczył ich udziału w tej sumie, uważa się, że udziały tych osób są
równe.
§ 3. Suma
ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym.
orzeczenia sądów
Art. 832. § 1. Wskazanie uprawnionego do
otrzymania sumy ubezpieczenia staje się bezskuteczne, jeżeli uprawniony zmarł
przed śmiercią ubezpieczonego albo jeżeli umyślnie przyczynił się do jego
śmierci.
§ 2. Jeżeli
w chwili śmierci ubezpieczonego nie ma osoby uprawnionej do otrzymania sumy
ubezpieczenia, suma ta przypada najbliższej rodzinie ubezpieczonego w
kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba że umówiono się
inaczej.
Art. 833. Przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo
ubezpieczonego nie zwalnia zakładu ubezpieczeń od obowiązku świadczenia, jeżeli
samobójstwo nastąpiło po upływie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia.
Art. 834. Po upływie lat trzech od zawarcia umowy
ubezpieczenia na życie zakład ubezpieczeń nie może podnieść zarzutu, że przy
zawieraniu umowy ubezpieczający podał wiadomości nieprawdziwe, w szczególności
że zataił chorobę osoby ubezpieczonej. Ogólne warunki ubezpieczenia mogą
skrócić powyższy termin.
Tytuł XXVIII. PRZECHOWANIE
Art. 835. Przez umowę przechowania przechowawca
zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na
przechowanie.
orzeczenia sądów
Art. 836. Jeżeli wysokość wynagrodzenia za
przechowanie nie jest określona w umowie albo w taryfie, przechowawcy należy
się wynagrodzenie w danych stosunkach przyjęte, chyba że z umowy lub z
okoliczności wynika, iż zobowiązał się przechować rzecz bez wynagrodzenia.
Art. 837. Przechowawca powinien przechowywać rzecz w
taki sposób, do jakiego się zobowiązał, a w braku umowy w tym względzie, w taki
sposób, jaki wynika z właściwości przechowywanej rzeczy i z okoliczności.
orzeczenia sądów
Art. 838. Przechowawca jest uprawniony, a nawet
obowiązany zmienić określone w umowie miejsce i sposób przechowania rzeczy,
jeżeli okaże się to konieczne dla jej ochrony przed utratą lub uszkodzeniem.
Jeżeli uprzednie uzyskanie zgody składającego jest możliwe, przechowawca
powinien ją uzyskać przed dokonaniem zmiany.
Art. 839. Przechowawcy nie wolno używać rzeczy bez
zgody składającego, chyba że jest to konieczne do jej zachowania w stanie nie
pogorszonym.
Art. 840. § 1. Przechowawca nie może oddać
rzeczy na przechowanie innej osobie, chyba że jest do tego zmuszony przez
okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie
składającego, gdzie i u kogo rzecz złożył, i w razie zawiadomienia
odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.
§ 2. Zastępca
odpowiedzialny jest także względem składającego. Jeżeli przechowawca ponosi
odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności, ich
odpowiedzialność jest solidarna.
orzeczenia sądów
Art. 841. Jeżeli przechowawca, bez zgody składającego
i bez koniecznej potrzeby, używa rzeczy albo zmienia miejsce lub sposób jej
przechowywania albo jeżeli oddaje rzecz na przechowanie innej osobie, jest on odpowiedzialny
także za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, które by w przeciwnym razie
nie nastąpiło.
Art. 842. Składający powinien zwrócić przechowawcy
wydatki, które ten poniósł w celu należytego przechowania rzeczy, wraz z
odsetkami ustawowymi oraz zwolnić przechowawcę od zobowiązań zaciągniętych
przez niego w powyższym celu w imieniu własnym.
Art. 843. Jeżeli kilka osób wspólnie przyjęło lub
oddało rzecz na przechowanie, ich odpowiedzialność względem drugiej strony jest
solidarna.
Art. 844. § 1. Składający może w każdym
czasie żądać zwrotu rzeczy oddanej na przechowanie.
§ 2. Przechowawca
może żądać odebrania rzeczy przed upływem terminu oznaczonego w umowie, jeżeli
wskutek okoliczności, których nie mógł przewidzieć, nie może bez własnego
uszczerbku lub bez zagrożenia rzeczy przechowywać jej w taki sposób, do jakiego
jest zobowiązany. Jeżeli czas przechowania nie był oznaczony albo jeżeli rzecz
była przyjęta na przechowanie bez wynagrodzenia, przechowawca może żądać
odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby jej zwrot nie nastąpił w chwili
nieodpowiedniej dla składającego.
§ 3. Zwrot
rzeczy powinien nastąpić w miejscu, gdzie miała być przechowywana.
orzeczenia sądów
Art. 845. Jeżeli z przepisów szczególnych albo z
umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na
przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku,
stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i
miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu.
orzeczenia sądów
Tytuł XXIX. ODPOWIEDZIALNOŚĆ,
PRAWO ZASTAWU I PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ UTRZYMUJĄCYCH HOTELE I PODOBNE ZAKŁADY
Art. 846. (236)§ 1. Utrzymujący
zarobkowo hotel lub podobny zakład jest odpowiedzialny za utratę lub
uszkodzenie rzeczy wniesionych przez osobę korzystającą z usług hotelu lub
podobnego zakładu, zwaną dalej "gościem", chyba że szkoda wynikła z
właściwości rzeczy wniesionej lub wskutek siły wyższej albo że powstała
wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była u niego
zatrudniona albo go odwiedzała.
§ 2. Rzeczą
wniesioną w rozumieniu przepisów tytułu niniejszego jest rzecz, która w czasie
korzystania przez gościa z usług hotelu lub podobnego zakładu znajduje się w
tym hotelu lub podobnym zakładzie albo znajduje się poza nim, a została
powierzona utrzymującemu zarobkowo hotel lub podobny zakład lub osobie u niego
zatrudnionej albo umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel
przeznaczonym.
§ 3. Rzeczą
wniesioną jest również rzecz, która w krótkim, zwyczajowo przyjętym okresie
poprzedzającym lub następującym po tym, kiedy gość korzystał z usług hotelu lub
podobnego zakładu, została powierzona utrzymującemu zarobkowo hotel lub podobny
zakład lub osobie u niego zatrudnionej albo umieszczona w miejscu przez nich
wskazanym lub na ten cel przeznaczonym.
§ 4. Pojazdów
mechanicznych i rzeczy w nich pozostawionych oraz żywych zwierząt nie uważa się
za rzeczy wniesione. Utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład może za nie
odpowiadać jako przechowawca, jeżeli została zawarta umowa przechowania.
§ 5. Wyłączenie
lub ograniczenie odpowiedzialności, o której mowa w § 1, przez umowę lub
ogłoszenie nie ma skutku prawnego.
orzeczenia sądów
Art. 847. Roszczenie o naprawienie szkody z powodu
utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu
wygasa, jeżeli poszkodowany po otrzymaniu wiadomości o szkodzie nie zawiadomił
o niej niezwłocznie utrzymującego zakład. Przepisu tego nie stosuje się, gdy
szkodę wyrządził utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład albo gdy
przyjął rzecz na przechowanie.
Art. 848. Roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z
utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu
przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym poszkodowany
dowiedział się o szkodzie, a w każdym razie z upływem roku od dnia, w którym
poszkodowany przestał korzystać z usług hotelu lub podobnego zakładu.
orzeczenia sądów
Art. 849. (237)§ 1. Zakres
obowiązku naprawienia szkody przez utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny
zakład w wypadku utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych ogranicza się,
względem jednego gościa, do wysokości stokrotnej należności za dostarczone mu
mieszkanie, liczonej za jedną dobę. Jednakże odpowiedzialność za każdą rzecz
nie może przekraczać pięćdziesięciokrotnej wysokości tej należności.
§ 2. Ograniczenia
zakresu obowiązku naprawienia szkody nie dotyczą wypadku, gdy utrzymujący
zarobkowo hotel lub podobny zakład przyjął rzeczy na przechowanie albo odmówił
ich przyjęcia na przechowanie, mimo że obowiązany był je przyjąć, jak również
wypadku, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa jego lub
osoby u niego zatrudnionej.
§ 3. Utrzymujący
zarobkowo hotel lub podobny zakład jest obowiązany przyjąć na przechowanie
pieniądze, papiery wartościowe i cenne przedmioty, w szczególności kosztowności
i przedmioty mające wartość naukową lub artystyczną. Może odmówić przyjęcia
tych rzeczy tylko wówczas, jeżeli zagrażają one bezpieczeństwu albo jeżeli w
stosunku do wielkości lub standardu hotelu albo podobnego zakładu mają zbyt
dużą wartość lub gdy zajmują zbyt dużo miejsca.
orzeczenia sądów
Art. 850. Dla zabezpieczenia należności za
mieszkanie, utrzymanie i usługi dostarczone osobie korzystającej z usług hotelu
lub podobnego zakładu, jak również dla zabezpieczenia roszczenia o zwrot
wydatków dla tej osoby poniesionych przysługuje utrzymującemu zarobkowo hotel
lub podobny zakład ustawowe prawo zastawu na rzeczach wniesionych. Prawo to
podlega przepisom o ustawowym prawie zastawu wynajmującego.
Art. 851. Roszczenia powstałe w zakresie działalności
przedsiębiorstw hotelowych z tytułu należności za dostarczone mieszkanie,
utrzymanie i usługi oraz z tytułu wydatków poniesionych na rzecz osób, które
korzystają z usług takich przedsiębiorstw, przedawniają się z upływem lat
dwóch. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw gastronomicznych.
Art. 852.(238)Przepisy o
odpowiedzialności i ustawowym prawie zastawu utrzymującego zarobkowo hotel lub
podobny zakład stosuje się odpowiednio do zakładów kąpielowych. Jednakże co się
tyczy przedmiotów, które zazwyczaj nie bywają wnoszone przez osoby korzystające
z usług tych zakładów, odpowiedzialność prowadzącego zakład ogranicza się do
wypadku, gdy przyjął taki przedmiot na przechowanie albo gdy szkoda wynikła z
winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa jego albo osoby u niego zatrudnionej.
Tytuł XXX. (239)
UMOWA SKŁADU
Art. 853. § 1. Przez umowę składu
przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do przechowania, za wynagrodzeniem,
oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych.
§ 2. Przedsiębiorca
składowy jest obowiązany wydać składającemu pokwitowanie, które powinno
wymieniać rodzaj, ilość, oznaczenie oraz sposób opakowania rzeczy, jak też inne
istotne postanowienia umowy.
orzeczenia sądów
Art. 854. Przepisów tytułu niniejszego nie stosuje
się w przypadkach, gdy przedsiębiorca składowy nabywa własność złożonych rzeczy
i jest obowiązany zwrócić tylko taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku i
takiej samej jakości.
Art. 855. § 1. Przedsiębiorca składowy
odpowiada za szkodę wynikłą z utraty, ubytku lub uszkodzenia rzeczy w czasie od
przyjęcia jej na skład do wydania osobie uprawnionej do odbioru, chyba że
udowodni, że nie mógł zapobiec szkodzie, mimo dołożenia należytej staranności.
§ 2. Przedsiębiorca
składowy jest obowiązany dokonywać odpowiednich czynności konserwacyjnych.
Przeciwne postanowienie umowy jest nieważne.
§ 3. Przedsiębiorca
składowy nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nieprzekraczający granic
określonych właściwymi przepisami, a w razie braku takich przepisów - granic
zwyczajowo przyjętych.
§ 4. Odszkodowanie
nie może przewyższać zwykłej wartości rzeczy, chyba że szkoda wynika z winy
umyślnej albo rażącego niedbalstwa przedsiębiorcy składowego.
Art. 856. Przedsiębiorca składowy jest obowiązany do
ubezpieczenia rzeczy jedynie wtedy, gdy otrzymał takie zlecenie.
Art. 857. Jeżeli stan rzeczy nadesłanych
przedsiębiorcy składowemu nasuwa podejrzenie, że ma miejsce brak, ubytek,
zepsucie albo uszkodzenie rzeczy, przedsiębiorca składowy powinien dokonać
czynności niezbędnych do zabezpieczenia mienia i praw składającego.
Art. 858. Przedsiębiorca składowy powinien
zawiadamiać składającego o zdarzeniach ważnych ze względu na ochronę praw
składającego lub dotyczących stanu rzeczy oddanych na skład, chyba że
zawiadomienie nie jest możliwe.
Art. 859. Jeżeli rzecz narażona jest na zepsucie, a
nie można czekać na zarządzenie składającego, przedsiębiorca składowy ma prawo,
a gdy wymaga tego interes składającego - także obowiązek, sprzedać rzecz z
zachowaniem należytej staranności.
Art. 8591. Przedsiębiorca składowy
powinien umożliwić składającemu obejrzenie rzeczy, dzielenie ich lub łączenie,
pobieranie próbek oraz dokonywanie innych czynności w celu zachowania rzeczy w
należytym stanie.
Art. 8592. § 1. Przedsiębiorca
składowy może łączyć rzeczy zamienne tego samego gatunku i tej samej jakości,
należące do kilku składających, za ich pisemną zgodą.
§ 2. Wydanie
składającemu przypadającej mu części rzeczy w ten sposób połączonych nie wymaga
zgody pozostałych składających.
§ 3. Podział
i połączenie rzeczy powinny być ujawnione w dokumentach przedsiębiorcy
składowego.
Art. 8593. Przedsiębiorcy składowemu służy
na zabezpieczenie roszczeń o składowe i należności uboczne, o zwrot wydatków i
kosztów, w szczególności przewoźnego i opłat celnych, o zwrot udzielonych
składającemu zaliczek oraz wszelkich innych należności powstałych z tytułu
umowy lub umów składu, ustawowe prawo zastawu na rzeczach oddanych na skład,
dopóki znajdują się u niego lub u osoby, która je dzierży w jego imieniu, albo
dopóki może nimi rozporządzać za pomocą dokumentów.
Art. 8594. Umowę składu zawartą na czas
oznaczony uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony, jeżeli na 14 dni przed
upływem terminu przedsiębiorca składowy nie zażądał listem poleconym odebrania
rzeczy w umówionym terminie.
Art. 8595. Umowę składu zawartą na czas
nieoznaczony przedsiębiorca składowy może wypowiedzieć listem poleconym, z
zachowaniem terminu miesięcznego, jednakże nie wcześniej niż po upływie 2
miesięcy od złożenia rzeczy.
Art. 8596. Jeżeli składający nie odbiera
rzeczy pomimo upływu umówionego terminu lub terminu wypowiedzenia umowy,
przedsiębiorca składowy może oddać rzecz na przechowanie na koszt i ryzyko
składającego. Może on jednak wykonać to prawo tylko wtedy, jeżeli uprzedził
składającego o zamiarze skorzystania z przysługującego mu prawa listem
poleconym, wysłanym nie później niż na 14 dni przed upływem umówionego terminu.
Art. 8597. Pomimo zawarcia umowy na czas
oznaczony przedsiębiorca składowy może z ważnych przyczyn, w każdym czasie,
wezwać składającego do odebrania rzeczy, wyznaczając jednak odpowiedni termin
ich odebrania.
Art. 8598. § 1. Przez odebranie
rzeczy bez zastrzeżeń oraz zapłatę wszystkich należności przedsiębiorcy
składowego wygasają wszelkie roszczenia do przedsiębiorcy składowego z tytułu
umowy składu, z wyjątkiem roszczeń z tytułu niewidocznych uszkodzeń rzeczy,
jeżeli składający, w ciągu siedmiu dni od odbioru, zawiadomił o nich
przedsiębiorcę składowego.
§ 2. Przepisu
§ 1 nie stosuje się w przypadku, gdy powstanie uszkodzenia jest następstwem
winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa.
Art. 8599. Roszczenia z tytułu umowy
składu przedawniają się z upływem roku.
Tytuł XXXI. SPÓŁKA
Art. 860. § 1. Przez umowę spółki wspólnicy
zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez
działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
§ 2. Umowa
spółki powinna być stwierdzona pismem.
orzeczenia sądów
Art. 861. § 1. Wkład wspólnika może polegać
na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług.
§ 2. Domniemywa
się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość.
orzeczenia sądów
Art. 862. Jeżeli wspólnik zobowiązał się wnieść do
spółki własność rzeczy, do wykonania tego zobowiązania, jak również do
odpowiedzialności z tytułu rękojmi oraz do niebezpieczeństwa utraty lub
uszkodzenia rzeczy stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Jeżeli rzeczy
mają być wniesione tylko do używania, stosuje się odpowiednio w powyższym
zakresie przepisy o najmie.
Art. 863. § 1. Wspólnik nie może
rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w
poszczególnych składnikach tego majątku.
§ 2. W
czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku
wspólników.
§ 3. W
czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego
udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych
składnikach tego majątku.
orzeczenia sądów
Art. 864. Za zobowiązania spółki wspólnicy
odpowiedzialni są solidarnie.
orzeczenia sądów
Art. 865. § 1. Każdy wspólnik jest
uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.
§ 2. Każdy
wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie
przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed
zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi
się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
§ 3. Każdy
wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której
zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
orzeczenia sądów
Art. 866. W braku odmiennej umowy lub uchwały
wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich
granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw.
orzeczenia sądów
Art. 867. § 1. Każdy wspólnik jest
uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w
stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej
ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić
niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć
wspólnika od udziału w zyskach.
§ 2. Ustalony
w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się w razie wątpliwości
także do udziału w stratach.
orzeczenia sądów
Art. 868. § 1. Wspólnik może żądać podziału
i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki.
§ 2. Jednakże
gdy spółka została zawarta na czas dłuższy, wspólnicy mogą żądać podziału i
wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego.
orzeczenia sądów
Art. 869. § 1. Jeżeli spółka została
zawarta na czas nie oznaczony, każdy wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając
swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego.
§ 2. Z
ważnych powodów wspólnik może wypowiedzieć swój udział bez zachowania terminów
wypowiedzenia, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Zastrzeżenie
przeciwne jest nieważne.
orzeczenia sądów
Art. 870. Jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy
została przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika, jego
wierzyciel osobisty, który uzyskał zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na
wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania, może wypowiedzieć jego
udział w spółce na trzy miesiące naprzód, chociażby spółka była zawarta na czas
oznaczony. Jeżeli umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia,
wierzyciel może z tego terminu skorzystać.
Art. 871. § 1. Wspólnikowi występującemu ze
spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz
wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w
braku takiego oznaczenia - wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia.
Nie ulega zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu
przez spółkę rzeczy należących do wspólnika.
§ 2. Ponadto
wypłaca się występującemu wspólnikowi w pieniądzu taką część wartości wspólnego
majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka
odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach
spółki.
orzeczenia sądów
Art. 872. Można zastrzec, że spadkobiercy wspólnika
wejdą do spółki na jego miejsce. W wypadku takim powinni oni wskazać spółce
jedną osobę, która będzie wykonywała ich prawa. Dopóki to nie nastąpi,
pozostali wspólnicy mogą sami podejmować wszelkie czynności w zakresie
prowadzenia spraw spółki.
Art. 873. Jeżeli mimo istnienia przewidzianych w
umowie powodów rozwiązania spółki trwa ona nadal za zgodą wszystkich
wspólników, poczytuje się ją za przedłużoną na czas nie oznaczony.
Art. 874. (240)Z ważnych powodów
każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd.
orzeczenia sądów
Art. 874.(241) § 1. Z
ważnych powodów każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd.
§ 2. Spółka
ulega rozwiązaniu z dniem ogłoszenia upadłości wspólnika.
orzeczenia sądów
Art. 875. § 1. Od chwili rozwiązania spółki
stosuje się odpowiednio do wspólnego majątku wspólników przepisy o
współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów poniższych.
§ 2. Z
majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich
wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia
wspólnika ze spółki.
§ 3. Pozostałą
nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w
jakim uczestniczyli w zyskach spółki.
orzeczenia sądów
Tytuł XXXII. PORĘCZENIE
Art. 876. § 1. Przez umowę poręczenia
poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na
wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.
§ 2. Oświadczenie
poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie.
orzeczenia sądów
Art. 877. W razie poręczenia za dług osoby, która nie
mogła się zobowiązać z powodu braku zdolności do czynności prawnych,
poręczyciel powinien spełnić świadczenie jako dłużnik główny, jeżeli w chwili
poręczenia o braku zdolności tej osoby wiedział lub z łatwością mógł się
dowiedzieć.
orzeczenia sądów
Art. 878. § 1. Można poręczyć za dług
przyszły do wysokości z góry oznaczonej.
§ 2. Bezterminowe
poręczenie za dług przyszły może być przed powstaniem długu odwołane w każdym
czasie.
orzeczenia sądów
Art. 879. § 1. O zakresie zobowiązania
poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika.
§ 2. Jednakże
czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia
nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela.
orzeczenia sądów
Art. 880. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem
świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela.
orzeczenia sądów
Art. 881. W braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel
jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny.
orzeczenia sądów
Art. 882. Jeżeli termin płatności długu nie jest
oznaczony albo jeżeli płatność długu zależy od wypowiedzenia, poręczyciel może
po upływie sześciu miesięcy od daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług
przyszły - od daty powstania długu żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do
zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia. Jeżeli wierzyciel
nie uczyni zadość powyższemu żądaniu, zobowiązanie poręczyciela wygasa.
orzeczenia sądów
Art. 883. § 1. Poręczyciel może podnieść
przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi; w
szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi
względem wierzyciela.
§ 2. Poręczyciel
nie traci powyższych zarzutów, chociażby dłużnik zrzekł się ich albo uznał
roszczenie wierzyciela.
§ 3. W
razie śmierci dłużnika poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie
odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego.
orzeczenia sądów
Art. 884. § 1. Poręczyciel, przeciwko
któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien zawiadomić niezwłocznie
dłużnika wzywając go do wzięcia udziału w sprawie.
§ 2. Jeżeli
dłużnik nie weźmie udziału w sprawie, nie może on podnieść przeciwko
poręczycielowi zarzutów, które mu przysługiwały przeciwko wierzycielowi, a
których poręczyciel nie podniósł z tego powodu, że o nich nie wiedział.
Art. 885. Poręczyciel powinien niezwłocznie
zawiadomić dłużnika o dokonanej przez siebie zapłacie długu, za który poręczył.
Gdyby tego nie uczynił, a dłużnik zobowiązanie wykonał, nie może żądać od
dłużnika zwrotu tego, co sam wierzycielowi zapłacił, chyba że dłużnik działał w
złej wierze.
Art. 886. Jeżeli poręczenie udzielone zostało za
wiedzą dłużnika, dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić poręczyciela o
wykonaniu zobowiązania. Gdyby tego nie uczynił, poręczyciel, który zaspokoił
wierzyciela, może żądać od dłużnika zwrotu tego, co wierzycielowi zapłacił,
chyba że działał w złej wierze.
orzeczenia sądów
Art. 887. Jeżeli wierzyciel wyzbył się zabezpieczenia
wierzytelności albo środków dowodowych, ponosi on względem poręczyciela
odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę.
orzeczenia sądów
Tytuł XXXIII. DAROWIZNA
Art. 888. § 1. Przez umowę darowizny darczyńca
zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego
majątku.
§ 2. (242)
(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 889. Nie stanowią darowizny następujące
bezpłatne przysporzenia:
1) gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy
uregulowanej innymi przepisami kodeksu;
2) gdy kto zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które
nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nie
nabyte.
orzeczenia sądów
Art. 890. § 1. Oświadczenie darczyńcy powinno
być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez
zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało
spełnione.
§ 2. Przepisy
powyższe nie uchybiają przepisom, które ze względu na przedmiot darowizny
wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron.
orzeczenia sądów
Art. 891. § 1. Darczyńca obowiązany jest do
naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania
zobowiązania, jeżeli szkoda została wyrządzona umyślnie lub wskutek rażącego
niedbalstwa.
§ 2. Jeżeli
darczyńca opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, obdarowany może
żądać odsetek za opóźnienie dopiero od dnia wytoczenia powództwa.
Art. 892. Jeżeli rzecz darowana ma wady, darczyńca
obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził obdarowanemu przez to,
że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich w czasie właściwym. Przepisu tego
nie stosuje się, gdy obdarowany mógł z łatwością wadę zauważyć.
Art. 893. Darczyńca może włożyć na obdarowanego obowiązek
oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem
(polecenie).
orzeczenia sądów
Art. 894. § 1. Darczyńca, który wykonał
zobowiązanie wynikające z umowy darowizny, może żądać wypełnienia polecenia,
chyba że ma ono wyłącznie na celu korzyść obdarowanego.
§ 2. Po
śmierci darczyńcy wypełnienia polecenia mogą żądać spadkobiercy darczyńcy, a
jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny - także właściwy organ
państwowy.
orzeczenia sądów
Art. 895. § 1. Obdarowany może odmówić
wypełnienia polecenia, jeżeli jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany
stosunków.
§ 2. Jeżeli
wypełnienia polecenia żąda darczyńca lub jego spadkobiercy, obdarowany może
zwolnić się przez wydanie przedmiotu darowizny w naturze w takim stanie, w
jakim przedmiot ten się znajduje. Przepisu tego nie stosuje się, gdy
wypełnienia polecenia żąda właściwy organ państwowy.
Art. 896. Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze
nie wykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej
zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego
własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez
uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
Art. 897. Jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca
popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego
jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do
utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia
ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak
zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.
orzeczenia sądów
Art. 898. § 1. Darczyńca może odwołać
darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej
niewdzięczności.
§ 2. Zwrot
przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o
bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie
obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który
powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.
orzeczenia sądów
Art. 899. § 1. Darowizna nie może być
odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył.
Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych,
przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
§ 2. Spadkobiercy
darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności tylko wtedy, gdy
darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy obdarowany
umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia,
którego skutkiem była śmierć darczyńcy.
§ 3. Darowizna
nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania
dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.
orzeczenia sądów
Art. 900. Odwołanie darowizny następuje przez
oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.
orzeczenia sądów
Art. 901. § 1. Przedstawiciel osoby
ubezwłasnowolnionej może żądać rozwiązania umowy darowizny dokonanej przez tę
osobę przed ubezwłasnowolnieniem, jeżeli darowizna ze względu na wartość
świadczenia i brak uzasadnionych pobudek jest nadmierna.
§ 2. Rozwiązania
umowy darowizny nie można żądać po upływie dwóch lat od jej wykonania.
orzeczenia sądów
Art. 902. Przepisów o odwołaniu darowizny nie stosuje
się, gdy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia
społecznego.
Tytuł XXXIV. RENTA
I DOŻYWOCIE
DZIAŁ I. RENTA
Art. 903. Przez umowę renty jedna ze stron
zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu
lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku.
orzeczenia sądów
Art. 904. Jeżeli nie oznaczono inaczej terminów
płatności renty, rentę pieniężną należy płacić miesięcznie z góry, a rentę
polegającą na świadczeniach w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku należy
uiszczać w terminach wynikających z właściwości świadczenia i celu renty.
Art. 905. Jeżeli uprawniony dożył dnia płatności
renty płatnej z góry, należy mu się całe świadczenie przypadające za dany
okres. Renta płatna z dołu powinna być zapłacona za czas do dnia, w którym
obowiązek ustał.
Art. 906. § 1. Do renty ustanowionej za
wynagrodzeniem stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży.
§ 2. Do
renty ustanowionej bez wynagrodzenia stosuje się przepisy o darowiźnie.
Art. 907. § 1. Przepisy działu niniejszego
stosuje się w braku przepisów szczególnych także w wypadku, gdy renta wynika ze
źródeł pozaumownych.
§ 2. Jeżeli
obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków
żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas
jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie.
orzeczenia sądów
DZIAŁ II. DOŻYWOCIE
Art. 908. § 1. Jeżeli w zamian za
przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy
dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej
umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania,
mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w
chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom
miejscowym.
§ 2. Jeżeli
w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz
zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości,
służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać
powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do
gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających
się świadczeń należą do treści prawa dożywocia.
§ 3. Dożywocie
można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości.
orzeczenia sądów
Art. 909. (243)(skreślony).
Art. 910. § 1. Przeniesienie własności
nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym
obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia. Do takiego obciążenia stosuje się
odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych.
§ 2. W
razie zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia nabywca ponosi także
osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte, chyba że stały się
wymagalne w czasie, kiedy nieruchomość nie była jego własnością. Osobista
odpowiedzialność współwłaścicieli jest solidarna.
orzeczenia sądów
Art. 911. Prawo dożywocia ustanowione na rzecz kilku
osób ulega w razie śmierci jednej z tych osób odpowiedniemu zmniejszeniu.
Art. 912. Prawo dożywocia jest niezbywalne.
orzeczenia sądów
Art. 913. § 1. Jeżeli z jakichkolwiek
powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie
można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą
styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre
uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą
wartości tych uprawnień.
§ 2. W
wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli
dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.
orzeczenia sądów
Art. 914. Jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o
dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa
dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa.
orzeczenia sądów
Art. 915. Przepisy dwóch artykułów poprzedzających
stosuje się odpowiednio do umów, przez które nabywca nieruchomości zobowiązał
się, w celu zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania, do obciążenia
nieruchomości użytkowaniem z ograniczeniem jego wykonywania do części
nieruchomości.
orzeczenia sądów
Art. 916. § 1. Osoba, względem której ciąży
na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o
dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy
dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na
to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez
względu na czas zawarcia umowy.
§ 2. Uznania
umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty
tej umowy.
Tytuł XXXV. UGODA
Art. 917. Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne
ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby
uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich
wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
orzeczenia sądów
Art. 918. § 1. Uchylenie się od skutków
prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy
błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały
za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili
zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.
§ 2. Nie
można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do
roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.
orzeczenia sądów
Tytuł XXXVI. PRZYRZECZENIE
PUBLICZNE
Art. 919. § 1. Kto przez ogłoszenie
publiczne przyrzekł nagrodę za wykonanie oznaczonej czynności, obowiązany jest
przyrzeczenia dotrzymać.
§ 2. Jeżeli
w przyrzeczeniu nie był oznaczony termin wykonania czynności ani nie było
zastrzeżenia, że przyrzeczenie jest nieodwołalne, przyrzekający może je odwołać.
Odwołanie powinno nastąpić przez ogłoszenie publiczne w taki sam sposób, w jaki
było uczynione przyrzeczenie. Odwołanie jest bezskuteczne względem osoby, która
wcześniej czynność wykonała.
orzeczenia sądów
Art. 920. § 1. Jeżeli czynność wykonało
kilka osób niezależnie od siebie, każdej z nich należy się nagroda w pełnej
wysokości, chyba że została przyrzeczona tylko jedna nagroda.
§ 2. Jeżeli
była przyrzeczona tylko jedna nagroda, otrzyma ją osoba, która pierwsza się
zgłosi, a w razie jednoczesnego zgłoszenia się kilku osób - ta, która pierwsza
czynność wykonała.
§ 3. Jeżeli
czynność wykonało kilka osób wspólnie, w razie sporu sąd odpowiednio podzieli
nagrodę.
orzeczenia sądów
Art. 921. § 1. Publiczne przyrzeczenie
nagrody za najlepsze dzieło lub za najlepszą czynność jest bezskuteczne, jeżeli
nie został w nim oznaczony termin, w ciągu którego można ubiegać się o nagrodę.
§ 2. Ocena,
czy i które dzieło lub czynność zasługuje na nagrodę, należy do
przyrzekającego, chyba że w przyrzeczeniu nagrody inaczej zastrzeżono.
§ 3. Przyrzekający
nagrodę nabywa własność nagrodzonego dzieła tylko wtedy, gdy to zastrzegł w
przyrzeczeniu. W wypadku takim nabycie własności następuje z chwilą wypłacenia
nagrody. Przepis ten stosuje się również do nabycia praw autorskich albo praw
wynalazczych.
orzeczenia sądów
Tytuł XXXVII. (244)PRZEKAZ I PAPIERY WARTOŚCIOWE
DZIAŁ I. PRZEKAZ
Art. 9211.(245) Kto przekazuje
drugiemu (odbiorcy przekazu) świadczenie osoby trzeciej (przekazanego),
upoważnia tym samym odbiorcę przekazu do przyjęcia, a przekazanego do
spełnienia świadczenia na rachunek przekazującego.
orzeczenia sądów
Art. 9212. § 1. (246)
Jeżeli przekazany oświadczył odbiorcy przekazu, że przekaz przyjmuje,
obowiązany jest względem odbiorcy do spełnienia świadczenia określonego w
przekazie.
§ 2. (247)
W takim wypadku przekazany może powoływać się tylko na zarzuty wynikające z
treści przekazu oraz na zarzuty, które przysługują mu osobiście względem
odbiorcy.
§ 3. Roszczenia
odbiorcy przeciw przekazanemu, wynikające z przyjęcia przekazu, przedawniają
się z upływem roku.
orzeczenia sądów
Art. 9213. Przekazujący może przekaz
odwołać, dopóki przekazany nie przyjął go albo nie spełnił świadczenia.
Art. 9214. Jeżeli przekazany jest
dłużnikiem przekazującego co do przekazanego świadczenia, jest on obowiązany
względem niego do zadośćuczynienia przekazowi.
orzeczenia sądów
Art. 9215. Jeżeli przekazujący jest
dłużnikiem odbiorcy przekazu, umorzenie długu następuje dopiero przez
spełnienie świadczenia, chyba że umówiono się inaczej.
DZIAŁ II. PAPIERY
WARTOŚCIOWE
Art. 9216. Jeżeli zobowiązanie wynika z
wystawionego papieru wartościowego, dłużnik jest obowiązany do świadczenia za
zwrotem dokumentu albo udostępnieniem go dłużnikowi celem pozbawienia dokumentu
jego mocy prawnej w sposób zwyczajowo przyjęty.
Art. 9217. Spełnienie świadczenia do rąk
posiadacza legitymowanego treścią papieru wartościowego zwalnia dłużnika, chyba
że działał on w złej wierze.
orzeczenia sądów
Art. 9218. Papiery wartościowe imienne
legitymują osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu. Przeniesienie praw
następuje przez przelew połączony z wydaniem dokumentu.
Art. 9219. § 1. Papiery
wartościowe na zlecenie legitymują osobę wymienioną w dokumencie oraz każdego,
na kogo prawa zostały przeniesione przez indos.
§ 2. Indos
jest pisemnym oświadczeniem umieszczonym na papierze wartościowym na zlecenie i
zawierającym co najmniej podpis zbywcy, oznaczającym przeniesienie praw na inną
osobę.
§ 3. Do
przeniesienia praw z dokumentu potrzebne jest jego wydanie oraz istnienie nieprzerwanego
szeregu indosów.
orzeczenia sądów
Art. 92110. § 1. Jeżeli do
puszczenia w obieg dokumentu na okaziciela jest wymagane zezwolenie właściwego
organu państwowego, dokument wystawiony bez takiego zezwolenia jest nieważny.
§ 2. Podpis
dłużnika może być odbity sposobem mechanicznym, chyba że przepisy szczególne
stanowią inaczej.
Art. 92111. § 1. Dłużnik nie ma
obowiązku dochodzenia, czy okaziciel jest właścicielem dokumentu. Jednakże w
razie uzasadnionych wątpliwości, czy okaziciel dokumentu jest wierzycielem,
dłużnik powinien złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.
§ 2. Jeżeli
właściwy organ państwowy wydał zakaz świadczenia, zwolnienie z zobowiązania
następuje przez złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.
Art. 92112. Przeniesienie praw z dokumentu
na okaziciela wymaga wydania tego dokumentu.
Art. 92113. Dłużnik może powołać się
względem wierzyciela na zarzuty, które dotyczą ważności dokumentu lub wynikają
z jego treści albo służą mu osobiście przeciw wierzycielowi. Dłużnik może także
powołać się na zarzuty, które mu służą przeciw poprzedniemu wierzycielowi,
jeżeli nabywca dokumentu działał świadomie na szkodę dłużnika.
§ 2. Jeżeli
papier wartościowy został prawomocnie umorzony, dłużnik jest obowiązany wydać
osobie, na której rzecz nastąpiło umorzenie, na jej koszt nowy dokument, a gdy
wierzytelność jest wymagalna - spełnić świadczenie.
Art. 92115. § 1. Przepisy o
papierach wartościowych stosuje się odpowiednio do znaków legitymacyjnych
stwierdzających obowiązek świadczenia.
§ 2. W
razie utraty znaku legitymacyjnego stwierdzającego w swej treści obowiązek
świadczenia na żądanie wierzyciela, dłużnik może uzależnić spełnienie
świadczenia od wykazania uprawnienia przez osobę zgłaszającą takie żądanie.
§ 3. Do
znaku legitymacyjnego, który nie określa imiennie osoby uprawnionej, stosuje
się odpowiednio przepisy o papierach wartościowych na okaziciela, chyba że co
innego wynika z przepisów szczególnych.
orzeczenia sądów
Art. 92116. Przepisy niniejszego działu
stosuje się odpowiednio do papierów wartościowych opiewających na prawa inne
niż wierzytelności.
KSIĘGA
CZWARTA
SPADKI
Tytuł I. PRZEPISY
OGÓLNE
Art. 922. § 1. Prawa i obowiązki majątkowe
zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do
przepisów księgi niniejszej.
§ 2. Nie
należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak
również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie
od tego, czy są one spadkobiercami.
§ 3. Do
długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w
jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty
postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz
obowiązek wykonania zapisów i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane
w przepisach księgi niniejszej.
orzeczenia sądów
Art. 923. § 1. Małżonek i inne osoby
bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do dnia jego śmierci, są uprawnione
do korzystania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku z mieszkania i
urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym. Rozrządzenie spadkodawcy
wyłączające lub ograniczające to uprawnienie jest nieważne.
§ 2. Przepisy
powyższe nie ograniczają uprawnień małżonka i innych osób bliskich spadkodawcy,
które wynikają z najmu lokali lub ze spółdzielczego prawa do lokalu.
Art. 924. Spadek otwiera się z chwilą śmierci
spadkodawcy.
orzeczenia sądów
Art. 925. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą
otwarcia spadku.
orzeczenia sądów
Art. 926. § 1. Powołanie do spadku wynika z
ustawy albo z testamentu.
§ 2. Dziedziczenie
ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał
spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być
spadkobiercą.
§ 3. Z
zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, dziedziczenie ustawowe co do
części spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do tej części
spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku,
nie chce lub nie może być spadkobiercą.
orzeczenia sądów
Art. 927. § 1. Nie może być spadkobiercą
osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna,
która w tym czasie nie istnieje.
§ 2. Jednakże
dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli
urodzi się żywe.
§ 3. (248)
Fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę może być spadkobiercą,
jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.
orzeczenia sądów
Art. 928. § 1. Spadkobierca może być uznany
przez sąd za niegodnego, jeżeli:
1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko
spadkodawcy;
2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub
odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej
z tych czynności;
3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub
przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną
osobę podrobionego lub przerobionego.
§ 2. Spadkobierca
niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jak by nie dożył otwarcia
spadku.
orzeczenia sądów
Art. 929. Uznania spadkobiercy za niegodnego może
żądać każdy, kto ma w tym interes. Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku
od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak
niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku.
orzeczenia sądów
Art. 930. § 1. Spadkobierca nie może być
uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył.
§ 2. Jeżeli
w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych,
przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
orzeczenia sądów
Tytuł II. DZIEDZICZENIE
USTAWOWE
Art. 931. § 1. W pierwszej kolejności
powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek;
dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie
może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
§ 2. Jeżeli
dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu
przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się
odpowiednio do dalszych zstępnych.
orzeczenia sądów
Art. 932. § 1. W braku zstępnych
spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek, rodzice i rodzeństwo.
§ 2. Udział
spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu bądź z rodzicami, bądź z
rodzeństwem, bądź z rodzicami i rodzeństwem spadkodawcy, wynosi połowę spadku.
orzeczenia sądów
Art. 933. § 1. Udział spadkowy każdego z
rodziców, które dziedziczy w zbiegu z rodzeństwem spadkodawcy, wynosi jedną
czwartą część tego, co przypada łącznie dla rodziców i rodzeństwa. Pozostałą
część dziedziczy rodzeństwo w częściach równych.
§ 2. Jeżeli
jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu
przypadał, przypada po połowie drugiemu z rodziców i rodzeństwu spadkodawcy.
§ 3. Jeżeli
do spadku powołani są obok małżonka tylko rodzice albo tylko rodzeństwo,
dziedziczą oni w częściach równych to, co przypada łącznie dla rodziców i
rodzeństwa.
orzeczenia sądów
Art. 934. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa
spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział
spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału
następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych
spadkodawcy.
orzeczenia sądów
Art. 935. § 1. W braku zstępnych, rodziców,
rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada jego
małżonkowi.
§ 2. W
braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom,
rodzeństwu i zstępnym rodzeństwa.
§ 3. W
braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy
spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
orzeczenia sądów
Art. 9351.(249) Przepisów o
powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy
pozostającego w separacji.
Art. 936. § 1. Przysposobiony dziedziczy po
przysposabiającym i jego krewnych tak, jak by był dzieckiem przysposabiającego,
a przysposabiający i jego krewni dziedziczą po przysposobionym tak, jak by
przysposabiający był rodzicem przysposobionego.
§ 2. Przysposobiony
nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych, a osoby te nie
dziedziczą po nim.
§ 3. (250)
W wypadku gdy jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka,
przepisu § 2 nie stosuje się względem tego małżonka i jego krewnych, a jeżeli
takie przysposobienie nastąpiło po śmierci drugiego z rodziców
przysposobionego, także względem krewnych zmarłego, których prawa i obowiązki
wynikające z pokrewieństwa zostały w orzeczeniu o przysposobienie utrzymane.
Art. 937. Jeżeli skutki przysposobienia polegają
wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym,
stosuje się przepisy poniższe:
1) przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym na równi z jego
dziećmi, a zstępni przysposobionego dziedziczą po przysposabiającym na tych
samych zasadach co dalsi zstępni spadkodawcy;
2) przysposobiony i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych
przysposabiającego, a krewni przysposabiającego nie dziedziczą po
przysposobionym i jego zstępnych;
3) rodzice przysposobionego nie dziedziczą po przysposobionym, a
zamiast nich dziedziczy po przysposobionym przysposabiający; poza tym
przysposobienie nie narusza powołania do dziedziczenia wynikającego z
pokrewieństwa.
orzeczenia sądów
Art. 938. Dziadkowie spadkodawcy, jeżeli znajdą się w
niedostatku i nie mogą otrzymać należnych im środków utrzymania od osób, na
których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny, mogą żądać od
spadkobiercy nie obciążonego takim obowiązkiem środków utrzymania w stosunku do
swoich potrzeb i do wartości jego udziału spadkowego. Spadkobierca może uczynić
zadość temu roszczeniu także w ten sposób, że zapłaci dziadkom spadkodawcy sumę
pieniężną odpowiadającą wartości jednej czwartej części swojego udziału
spadkowego.
Art. 939. § 1. Małżonek dziedziczący z
ustawy w zbiegu z innymi spadkobiercami, wyjąwszy zstępnych spadkodawcy, którzy
mieszkali z nim razem w chwili jego śmierci, może żądać ze spadku ponad swój
udział spadkowy przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia spadkodawcy
korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam. Do roszczeń małżonka z tego tytułu
stosuje się odpowiednio przepisy o zapisie.
§ 2. Uprawnienie
powyższe nie przysługuje małżonkowi, jeżeli wspólne pożycie małżonków ustało za
życia spadkodawcy.
Art. 940. § 1. (251) Małżonek
jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie
rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.
§ 2. Wyłączenie
małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu. Wyłączenia może
żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia
w zbiegu z małżonkiem; termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od
dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak
niż jeden rok od otwarcia spadku.
orzeczenia sądów
Tytuł III. ROZRZĄDZENIA
NA WYPADEK ŚMIERCI
DZIAŁ I. TESTAMENT
Rozdział I
Przepisy
ogólne
Art. 941. Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci
można jedynie przez testament.
orzeczenia sądów
Art. 942. Testament może zawierać rozrządzenia tylko
jednego spadkodawcy.
orzeczenia sądów
Art. 943. Spadkodawca może w każdej chwili odwołać
zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia.
Art. 944. § 1. Sporządzić i odwołać
testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
§ 2. Testamentu
nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.
Art. 945. § 1. Testament jest nieważny,
jeżeli został sporządzony:
1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i
wyrażenie woli;
2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby
spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej
treści;
3) pod wpływem groźby.
§ 2. Na
nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie
lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o
przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia
spadku.
orzeczenia sądów
Art. 946. Odwołanie testamentu może nastąpić bądź w
ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że
w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy
jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z
których wynika wola odwołania jego postanowień.
orzeczenia sądów
Art. 947. Jeżeli spadkodawca sporządził nowy
testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko
te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią
nowego testamentu.
orzeczenia sądów
Art. 948. § 1. Testament należy tak
tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli
spadkodawcy.
§ 2. Jeżeli
testament może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię, która
pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść.
orzeczenia sądów
Rozdział II
Forma
testamentu
Oddział 1
Testamenty
zwykłe
Art. 949. § 1. Spadkodawca może sporządzić
testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i
opatrzy datą.
§ 2. Jednakże
brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie
wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co
do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
orzeczenia sądów
Art. 950. Testament może być sporządzony w formie
aktu notarialnego.
orzeczenia sądów
Art. 951. § 1. (252) Spadkodawca
może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków
oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta
miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub
kierownika urzędu stanu cywilnego.
§ 2. Oświadczenie
spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół
odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany
przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz
przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to
zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu.
§ 3. Osoby
głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu w sposób przewidziany w
artykule niniejszym.
orzeczenia sądów
Oddział 2
Testamenty
szczególne
Art. 952. § 1. Jeżeli istnieje obawa
rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności
zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione,
spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co
najmniej trzech świadków.
§ 2. Treść
testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo
osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego
złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty
sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo
wszyscy świadkowie.
§ 3. W
wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona,
można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez
zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze
świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody,
sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.
orzeczenia sądów
Art. 953. Podczas podróży na polskim statku morskim
lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego
zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub
jego zastępcy w obecności dwóch świadków; dowódca statku lub jego zastępca
spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności
świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie
oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać
pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. Jeżeli
zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.
Art. 954. Szczególną formę testamentów wojskowych
określi rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej wydane w porozumieniu z
Ministrem Sprawiedliwości.
akty wykonawcze
Art. 955. Testament szczególny traci moc z upływem
sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy
testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.
Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma
możności sporządzenia testamentu zwykłego.
Oddział 3
Przepisy
wspólne dla testamentów zwykłych i szczególnych
Art. 956. Nie może być świadkiem przy sporządzaniu
testamentu:
1) kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych;
2) niewidomy, głuchy lub niemy;
3) kto nie może czytać i pisać;
4) kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza
testament;
5) skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.
orzeczenia sądów
Art. 957. § 1. Nie może być świadkiem przy
sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana
jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek tej osoby, jej
krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z
nią w stosunku przysposobienia.
§ 2. Jeżeli
świadkiem była jedna z osób wymienionych w paragrafie poprzedzającym, nieważne
jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi,
krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie
pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z treści testamentu
lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie
sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.
orzeczenia sądów
Art. 958. Testament sporządzony z naruszeniem
przepisów rozdziału niniejszego jest nieważny, chyba że przepisy te stanowią
inaczej.
orzeczenia sądów
DZIAŁ II. POWOŁANIE
SPADKOBIERCY
Art. 959. Spadkodawca może powołać do całości lub
części spadku jedną lub kilka osób.
orzeczenia sądów
Art. 960. Jeżeli spadkodawca powołał do spadku lub do
oznaczonej części spadku kilku spadkobierców, nie określając ich udziałów
spadkowych, dziedziczą oni w częściach równych.
Art. 961. Jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej
osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie
cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę,
lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku. Jeżeli takie rozrządzenie
testamentowe zostało dokonane na rzecz kilku osób, osoby te poczytuje się w
razie wątpliwości za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych
odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów.
orzeczenia sądów
Art. 962. Zastrzeżenie warunku lub terminu, uczynione
przy powołaniu spadkobiercy testamentowego, uważane jest za nie istniejące.
Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego
zastrzeżenia spadkobierca nie zostałby powołany, powołanie spadkobiercy jest
nieważne. Przepisów tych nie stosuje się, jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie
się warunku albo nadejście terminu nastąpiło przed otwarciem spadku.
Art. 963. Można powołać spadkobiercę testamentowego
na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub
testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą (podstawienie).
orzeczenia sądów
Art. 964. Postanowienie testamentu, przez które
spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę do zachowania nabytego spadku i do
pozostawienia go innej osobie, ma tylko ten skutek, że ta inna osoba jest
powołana do spadku na wypadek, gdyby spadkobierca nie chciał lub nie mógł być
spadkobiercą. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, iż
spadkobierca bez takiego ograniczenia nie byłby powołany, powołanie
spadkobiercy jest nieważne.
orzeczenia sądów
Art. 965. Jeżeli spadkodawca powołał kilku
spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być
spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli
spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do
przypadających im udziałów (przyrost).
orzeczenia sądów
Art. 966. Gdy na mocy testamentu spadek przypadł
spadkobiercy nie obciążonemu ustawowym obowiązkiem alimentacyjnym względem
dziadków spadkodawcy, dziadkowie, jeżeli znajdują się w niedostatku i nie mogą
otrzymać środków utrzymania od osób, na których ciąży ustawowy obowiązek
alimentacyjny, mogą żądać od spadkobiercy środków utrzymania w stosunku do
swoich potrzeb i do wartości jego udziału spadkowego. Spadkobierca może uczynić
zadość temu roszczeniu także w ten sposób, że zapłaci dziadkom spadkodawcy sumę
pieniężną odpowiadającą wartości jednej czwartej części swego udziału
spadkowego.
Art. 967. § 1. Jeżeli osoba powołana jako
spadkobierca testamentowy nie chce lub nie może być spadkobiercą, spadkobierca
ustawowy, któremu przypadł przeznaczony dla tej osoby udział spadkowy,
obowiązany jest, w braku odmiennej woli spadkodawcy, wykonać obciążające tę
osobę zapisy, polecenia i inne rozrządzenia spadkodawcy.
§ 2. Przepis
powyższy stosuje się odpowiednio do spadkobiercy podstawionego oraz do
spadkobiercy, któremu przypada udział spadkowy z tytułu przyrostu.
DZIAŁ III. ZAPIS
I POLECENIE
Art. 968. § 1. Spadkodawca może przez
rozrządzenie testamentowe zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego
do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby
(zapis).
§ 2. Spadkodawca
może obciążyć zapisem także zapisobiercę (dalszy zapis).
orzeczenia sądów
Art. 969. (253)(skreślony).
Art. 970. W braku odmiennej woli spadkodawcy
zapisobierca może żądać wykonania zapisu niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu.
Jednakże zapisobierca obciążony dalszym zapisem może powstrzymać się z jego
wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu przez spadkobiercę.
orzeczenia sądów
Art. 971. Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom,
zapis obciąża ich w stosunku do wielkości ich udziałów spadkowych, chyba że
spadkodawca postanowił inaczej. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszego
zapisu.
Art. 972. Przepisy o powołaniu spadkobiercy, o
zdolności do dziedziczenia i o niegodności stosuje się odpowiednio do zapisów.
Art. 973. Jeżeli osoba, na której rzecz został
uczyniony zapis, nie chce lub nie może być zapisobiercą, obciążony zapisem
zostaje zwolniony od obowiązku jego wykonania, powinien jednak w braku
odmiennej woli spadkodawcy wykonać dalsze zapisy.
orzeczenia sądów
Art. 974. Zapisobierca obciążony obowiązkiem
wykonania dalszego zapisu może zwolnić się od tego obowiązku także w ten
sposób, że dokona bezpłatnie na rzecz dalszego zapisobiercy przeniesienia praw
otrzymanych z tytułu zapisu albo przelewu roszczenia o jego wykonanie.
Art. 975. Zapis może być uczyniony pod warunkiem lub
z zastrzeżeniem terminu.
Art. 976. W braku odmiennej woli spadkodawcy zapis
rzeczy oznaczonej co do tożsamości jest bezskuteczny, jeżeli rzecz zapisana nie
należy do spadku w chwili jego otwarcia albo jeżeli spadkodawca był w chwili
swej śmierci zobowiązany do zbycia tej rzeczy.
Art. 977. Jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz
oznaczona co do tożsamości, do roszczeń zapisobiercy o wynagrodzenie za
korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również
do roszczeń obciążonego zapisem o zwrot nakładów na rzecz stosuje się
odpowiednio przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym
posiadaczem rzeczy.
Art. 978. Jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz
oznaczona co do tożsamości, obciążony zapisem ponosi względem zapisobiercy
odpowiedzialność za wady rzeczy jak darczyńca.
Art. 979. Jeżeli przedmiotem zapisu są rzeczy
oznaczone tylko co do gatunku, obciążony powinien świadczyć rzeczy średniej
jakości, uwzględniając przy tym potrzeby zapisobiercy.
Art. 980. Jeżeli przedmiotem zapisu są rzeczy
oznaczone tylko co do gatunku, do odpowiedzialności obciążonego względem
zapisobiercy za wady fizyczne i prawne rzeczy stosuje się odpowiednio przepisy
o rękojmi przy sprzedaży. Jednakże zapisobierca może żądać od obciążonego
zapisem tylko odszkodowania za nienależyte wykonanie zapisu albo dostarczenia
zamiast rzeczy wadliwych rzeczy takiego samego gatunku wolnych od wad oraz
naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia.
Art. 981. Roszczenie z tytułu zapisu przedawnia się z
upływem lat pięciu od dnia wymagalności zapisu.
orzeczenia sądów
Art. 982. Spadkodawca może w testamencie włożyć na
spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania,
nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie).
orzeczenia sądów
Art. 983. Zapisobierca obciążony poleceniem może
powstrzymać się z jego wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu przez
spadkobiercę. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy polecenie
obciąża dalszego zapisobiercę.
Art. 984. Jeżeli osoba, na której rzecz został
uczyniony zapis z obowiązkiem wykonania polecenia, nie chce lub nie może być
zapisobiercą, spadkobierca zwolniony od obowiązku wykonania zapisu powinien w
braku odmiennej woli spadkodawcy polecenie wykonać. Przepis ten stosuje się
odpowiednio w wypadku, gdy polecenie obciąża dalszego zapisobiercę.
Art. 985. Wykonania polecenia może żądać każdy ze
spadkobierców, jak również wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma
wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem. Jeżeli polecenie ma na
względzie interes społeczny, wykonania polecenia może żądać także właściwy
organ państwowy.
orzeczenia sądów
DZIAŁ IV. WYKONAWCA
TESTAMENTU
Art. 986. § 1. Spadkodawca może w
testamencie powołać wykonawcę testamentu.
§ 2. Nie
może być wykonawcą testamentu, kto nie ma pełnej zdolności do czynności
prawnych.
orzeczenia sądów
Art. 987. Jeżeli osoba powołana jako wykonawca
testamentu nie chce tego obowiązku przyjąć, powinna złożyć odpowiednie
oświadczenie przed sądem.
Art. 988. § 1. Jeżeli spadkodawca nie
postanowił inaczej, wykonawca testamentu powinien zarządzać majątkiem
spadkowym, spłacić długi spadkowe, w szczególności wykonać zapisy i polecenia,
a następnie wydać spadkobiercom majątek spadkowy zgodnie z wolą spadkodawcy i z
ustawą.
§ 2. Wykonawca
testamentu może pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z zarządu
spadkiem. Może również pozywać w sprawach o prawa należące do spadku i być
pozwany w sprawach o długi spadkowe.
Art. 989. § 1. Do wzajemnych roszczeń
między spadkobiercą a wykonawcą testamentu wynikających ze sprawowania zarządu
spadkiem stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu za wynagrodzeniem.
§ 2. Koszty
zarządu majątkiem spadkowym oraz wynagrodzenie wykonawcy testamentu należą do
długów spadkowych.
Art. 990. Z ważnych powodów sąd może zwolnić
wykonawcę testamentu.
Tytuł IV. ZACHOWEK
Art. 991. § 1. Zstępnym, małżonkowi oraz
rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się,
jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony
jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu
przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa
wartości tego udziału (zachowek).
§ 2. Jeżeli
uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez
spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci
zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy
pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
orzeczenia sądów
Art. 992. Przy ustalaniu udziału spadkowego
stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców
niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie
uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali
wydziedziczeni.
Art. 993. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się
zapisów i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów
poniższych, darowizny uczynione przez spadkodawcę.
Art. 994. § 1. Przy obliczaniu zachowku nie
dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach
przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od
otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo
uprawnionymi do zachowku.
§ 2. Przy
obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn
uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy
to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni
przed urodzeniem się zstępnego.
§ 3. Przy
obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn,
które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.
orzeczenia sądów
Art. 995. (254)Wartość przedmiotu
darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z
chwili ustalania zachowku.
Art. 996. Darowiznę uczynioną przez spadkodawcę
uprawnionemu do zachowku zalicza się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym
do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek
także darowiznę uczynioną przez spadkodawcę wstępnemu uprawnionego.
Art. 997. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny
spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek poniesione przez spadkodawcę
koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te
przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.
Art. 998. § 1. Jeżeli uprawniony do
zachowku jest powołany do dziedziczenia, ponosi on odpowiedzialność za zapisy i
polecenia tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej wartość udziału
spadkowego, który stanowi podstawę do obliczenia należnego uprawnionemu
zachowku.
§ 2. Przepis
powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy zapis na rzecz uprawnionego do
zachowku został obciążony dalszym zapisem lub poleceniem albo uczyniony pod
warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.
orzeczenia sądów
Art. 999. Jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty
zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się
tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.
Art. 1000. § 1. Jeżeli uprawniony nie może
otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może on żądać od osoby, która
otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej
potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do
zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem
darowizny.
§ 2. Jeżeli
obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialność względem
innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej
jego własny zachowek.
§ 3. Obdarowany
może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku
przez wydanie przedmiotu darowizny.
Art. 1001. Spośród kilku obdarowanych obdarowany
wcześniej ponosi odpowiedzialność stosownie do przepisów artykułu
poprzedzającego tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku nie może uzyskać
uzupełnienia zachowku od osoby, która została obdarowana później.
Art. 1002. Roszczenie z tytułu zachowku przechodzi na
spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten
należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy.
Art. 1003. Spadkobiercy obowiązani do zaspokojenia
roszczenia z tytułu zachowku mogą żądać stosunkowego zmniejszenia zapisów i
poleceń.
Art. 1004. § 1. Zmniejszenie zapisów i
poleceń następuje w stosunku do ich wartości, chyba że z treści testamentu
wynika odmienna wola spadkodawcy.
§ 2. W
razie zmniejszenia zapisu obciążonego dalszym zapisem lub poleceniem, dalszy
zapis lub polecenie podlega stosunkowemu zmniejszeniu.
Art. 1005. § 1. Jeżeli spadkobierca
obowiązany do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku sam jest uprawniony do
zachowku, może on żądać zmniejszenia zapisów i poleceń w takim stopniu, ażeby
pozostał mu jego własny zachowek.
§ 2. Jeżeli
zapisobierca sam jest uprawniony do zachowku, zapis uczyniony na jego rzecz
podlega zmniejszeniu tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny
zachowek.
Art. 1006. Jeżeli zmniejszeniu podlega zapis, którego
przedmiot nie da się podzielić bez istotnej zmiany lub bez znacznego
zmniejszenia wartości, zapisobierca może żądać całkowitego wykonania zapisu,
uiszczając odpowiednią sumę pieniężną.
Art. 1007. § 1. Roszczenia uprawnionego z
tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów i poleceń
przedawniają się z upływem lat trzech od ogłoszenia testamentu.
§ 2. Roszczenie
przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanej od
spadkodawcy darowizny przedawnia się z upływem lat trzech od otwarcia spadku.
orzeczenia sądów
Art. 1008. Spadkodawca może w testamencie pozbawić
zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do
zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z
zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu
osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej
obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków
rodzinnych.
orzeczenia sądów
Art. 1009. Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do
zachowku powinna wynikać z treści testamentu.
Art. 1010. § 1. Spadkodawca nie może
wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył.
§ 2. Jeżeli
w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych,
przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
Art. 1011. Zstępni wydziedziczonego zstępnego są
uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę.
orzeczenia sądów
Tytuł V. PRZYJĘCIE
I ODRZUCENIE SPADKU
Art. 1012. Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez
ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek
z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza),
bądź też spadek odrzucić.
orzeczenia sądów
Art. 1013. (255)(skreślony).
Art. 1014. § 1. Przyjęcie lub odrzucenie
udziału spadkowego przypadającego spadkobiercy z tytułu podstawienia może
nastąpić niezależnie od przyjęcia lub odrzucenia udziału spadkowego, który temu
spadkobiercy przypada z innego tytułu.
§ 2. Spadkobierca
może odrzucić udział spadkowy przypadający mu z tytułu przyrostu, a przyjąć
udział przypadajacy mu jako spadkobiercy powołanemu.
§ 3. Poza
wypadkami przewidzianymi w paragrafach poprzedzających spadkobierca nie może
spadku częściowo przyjąć, a częściowo odrzucić.
Art. 1015. § 1. Oświadczenie o przyjęciu
lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w
którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
§ 2. Brak
oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym
przyjęciem spadku. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba nie mająca pełnej
zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do
jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia
spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem
inwentarza.
orzeczenia sądów
Art. 1016. Jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął
spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy
nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem
inwentarza.
orzeczenia sądów
Art. 1017. Jeżeli przed upływem terminu do złożenia
oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku spadkobierca zmarł nie złożywszy
takiego oświadczenia, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być
złożone przez jego spadkobierców. Termin do złożenia tego oświadczenia nie może
się skończyć wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po
zmarłym spadkobiercy.
Art. 1018. § 1. Oświadczenie o przyjęciu
lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest
nieważne.
§ 2. Oświadczenie
o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
§ 3. (256)
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub
przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo
poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o
odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.
Art. 1019. § 1. Jeżeli oświadczenie o
przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby,
stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:
1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić
przed sądem;
2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek
przyjmuje, czy też go odrzuca.
§ 2. Spadkobierca,
który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie,
może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu.
§ 3. Uchylenie
się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga
zatwierdzenia przez sąd.
orzeczenia sądów
Art. 1020. Spadkobierca, który spadek odrzucił,
zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.
orzeczenia sądów
Art. 1021. Jeżeli spadkobierca zarządzał spadkiem, a
potem go odrzucił, do stosunków między nim a spadkobiercami, którzy zamiast
niego doszli do spadku, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych
spraw bez zlecenia.
Art. 1022. Spadkobierca powołany do spadku zarówno z
mocy testamentu, jak i z mocy ustawy może spadek odrzucić jako spadkobierca
testamentowy, a przyjąć spadek jako spadkobierca ustawowy.
Art. 1023. § 1. Skarb Państwa nie może
odrzucić spadku, który mu przypadł z mocy ustawy.
§ 2. Skarb
Państwa nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za
przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.
orzeczenia sądów
Art. 1024. § 1. Jeżeli spadkobierca
odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego
wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, ażeby odrzucenie
spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o
ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika.
§ 2. Uznania
odrzucenia spadku za bezskuteczne można żądać w ciągu sześciu miesięcy od
chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż przed
upływem trzech lat od odrzucenia spadku.
Tytuł VI. STWIERDZENIE
NABYCIA SPADKU I OCHRONA SPADKOBIERCY
Art. 1025. § 1. Sąd na wniosek osoby
mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę.
§ 2. Domniemywa
się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, jest spadkobiercą.
orzeczenia sądów
Art. 1026. Stwierdzenie nabycia spadku nie może
nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy
znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu
spadku.
Art. 1027. Względem osoby trzeciej, która nie rości
sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swe
prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku.
orzeczenia sądów
Art. 1028. Jeżeli ten, kto uzyskał stwierdzenie
nabycia spadku, lecz spadkobiercą nie jest, rozporządza prawem należącym do
spadku na rzecz osoby trzeciej, osoba, na której rzecz rozporządzenie
następuje, nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działa w
złej wierze.
orzeczenia sądów
Art. 1029. § 1. Spadkobierca może żądać,
ażeby osoba, która włada spadkiem jako spadkobierca, lecz spadkobiercą nie
jest, wydała mu spadek. To samo dotyczy poszczególnych przedmiotów należących
do spadku.
§ 2. Do
roszczeń spadkobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów należących
do spadku, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również o
naprawienie szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty tych przedmiotów
oraz do roszczeń przeciwko spadkobiercy o zwrot nakładów stosuje się
odpowiednio przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym
posiadaczem rzeczy.
§ 3. Przepisy
powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy żąda wydania swego majątku
osoba, co do której zostało uchylone orzeczenie o uznaniu jej za zmarłą.
orzeczenia sądów
Tytuł VII. ODPOWIEDZIALNOŚĆ
ZA DŁUGI SPADKOWE
Art. 1030. Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca
ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia
spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku.
orzeczenia sądów
Art. 1031. § 1. W razie prostego przyjęcia
spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia.
§ 2. W
razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi
odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu
stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli
spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do
spadku albo podał do inwentarza nie istniejące długi.
orzeczenia sądów
Art. 1032. § 1. Jeżeli spadkobierca, który
przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spłacił niektóre długi spadkowe
nie wiedząc o istnieniu innych długów, ponosi on odpowiedzialność za nie
spłacone długi tylko do wysokości różnicy między wartością ustalonego w inwentarzu
stanu czynnego spadku a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów,
które spłacił.
§ 2. Jeżeli
spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spłacając
niektóre długi spadkowe wiedział o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi
on odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże
tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby
spłacał należycie wszystkie długi spadkowe.
orzeczenia sądów
Art. 1033. Odpowiedzialność spadkobiercy z tytułu
zapisów i poleceń ogranicza się zawsze do wartości stanu czynnego spadku.
Art. 1034. § 1. Do chwili działu spadku
spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden
ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych
spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości udziałów.
§ 2. Od
chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w
stosunku do wielkości udziałów.
orzeczenia sądów
Tytuł VIII. WSPÓLNOŚĆ
MAJĄTKU SPADKOWEGO I DZIAŁ SPADKU
Art. 1035. Jeżeli spadek przypada kilku
spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje
się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem
przepisów niniejszego tytułu.
orzeczenia sądów
Art. 1036. Spadkobierca może za zgodą pozostałych
spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W braku
zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest
bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu
spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku.
orzeczenia sądów
Art. 1037. § 1. Dział spadku może nastąpić
bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia
sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
§ 2. Jeżeli
do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu
notarialnego.
orzeczenia sądów
Art. 1038. § 1. Sądowy dział spadku
powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony
do części spadku.
§ 2. Umowny
dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku.
orzeczenia sądów
Art. 1039. § 1. Jeżeli w razie
dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między
zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia
na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn, chyba że z oświadczenia
spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna została dokonana ze
zwolnieniem od obowiązku zaliczenia.
§ 2. Spadkodawca
może włożyć obowiązek zaliczenia darowizny na schedę spadkową także na
spadkobiercę ustawowego nie wymienionego w paragrafie poprzedzającym.
§ 3. Nie
podlegają zaliczeniu na schedę spadkową drobne darowizny zwyczajowo w danych
stosunkach przyjęte.
orzeczenia sądów
Art. 1040. Jeżeli wartość darowizny podlegającej
zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest
obowiązany do zwrotu nadwyżki. W wypadku takim nie uwzględnia się przy dziale
spadku ani darowizny, ani spadkobiercy zobowiązanego do jej zaliczenia.
Art. 1041. Dalszy zstępny spadkodawcy obowiązany jest
do zaliczenia na schedę spadkową darowizny uczynionej przez spadkodawcę jego
wstępnemu.
Art. 1042. § 1. Zaliczenie na schedę
spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn podlegających
zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi
między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się
schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich
zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny podlegającej zaliczeniu.
§ 2. (257)
Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a
według cen z chwili działu spadku.
§ 3. Przy
zaliczaniu na schedę spadkową nie uwzględnia się pożytków przedmiotu darowizny.
orzeczenia sądów
Art. 1043. Przepisy o zaliczeniu darowizn na schedę
spadkową stosuje się odpowiednio do poniesionych przez spadkodawcę na rzecz
zstępnego kosztów wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile
koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.
orzeczenia sądów
Art. 1044. Na żądanie dwóch lub więcej spadkobierców
sąd może wydzielić im schedy spadkowe w całości lub w części w taki sposób, że
przyzna im pewien przedmiot lub pewne przedmioty należące do spadku jako
współwłasność w określonych częściach ułamkowych.
orzeczenia sądów
Art. 1045. Uchylenie się od skutków prawnych umowy o
dział spadku zawartej pod wpływem błędu może nastąpić tylko wtedy, gdy błąd
dotyczył stanu faktycznego, który strony uważały za niewątpliwy.
orzeczenia sądów
Art. 1046. Po dokonaniu działu spadku spadkobiercy są
wzajemnie obowiązani do rękojmi za wady fizyczne i prawne według przepisów o
rękojmi przy sprzedaży. Rękojmia co do wierzytelności spadkowych rozciąga się
także na wypłacalność dłużnika.
Tytuł IX. UMOWY
DOTYCZĄCE SPADKU
Art. 1047. Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w
tytule niniejszym umowa o spadek po osobie żyjącej jest nieważna.
orzeczenia sądów
Art. 1048. Spadkobierca ustawowy może przez umowę z
przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być
zawarta w formie aktu notarialnego.
orzeczenia sądów
Art. 1049. § 1. Zrzeczenie się
dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono
się inaczej.
§ 2. Zrzekający
się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają
wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku.
orzeczenia sądów
Art. 1050. Zrzeczenie się dziedziczenia może być
uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim
się dziedziczenia zrzeczono. Umowa powinna być zawarta w formie aktu
notarialnego.
Art. 1051. Spadkobierca, który spadek przyjął, może
spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.
Art. 1052. § 1. Umowa sprzedaży, zamiany,
darowizny lub inna umowa zobowiązująca do zbycia spadku przenosi spadek na
nabywcę, chyba że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli
zawarcie umowy przenoszącej spadek następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego
z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do zbycia spadku, ważność umowy
przenoszącej spadek zależy od istnienia tego zobowiązania.
§ 3. Umowa
zobowiązująca do zbycia spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
To samo dotyczy umowy przenoszącej spadek, która zostaje zawarta w celu
wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do zbycia spadku.
orzeczenia sądów
Art. 1053. Nabywca spadku wstępuje w prawa i
obowiązki spadkobiercy.
orzeczenia sądów
Art. 1054. § 1. Zbywca spadku zobowiązany jest
do wydania tego, co wskutek zbycia, utraty lub uszkodzenia przedmiotów
należących do spadku zostało uzyskane w zamian tych przedmiotów albo jako
naprawienie szkody, a jeżeli zbycie spadku było odpłatne, także do wyrównania
ubytku wartości powstałego przez zużycie lub rozporządzenie nieodpłatne
przedmiotami należącymi do spadku.
§ 2. Zbywca
może żądać od nabywcy zwrotu wydatków i nakładów poczynionych na spadek.
Art. 1055. § 1. Nabywca spadku ponosi
odpowiedzialność za długi spadkowe w tym samym zakresie co zbywca. Ich
odpowiedzialność względem wierzycieli jest solidarna.
§ 2. W
braku odmiennej umowy nabywca ponosi względem zbywcy odpowiedzialność za to, że
wierzyciele nie będą od niego żądali spełnienia świadczeń na zaspokojenie
długów spadkowych.
Art. 1056. W razie zbycia spadku spadkobierca nie
ponosi odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne
poszczególnych przedmiotów należących do spadku.
Art. 1057. Korzyści i ciężary związane z przedmiotami
należącymi do spadku, jak również niebezpieczeństwo ich przypadkowej utraty lub
uszkodzenia przechodzą na nabywcę z chwilą zawarcia umowy o zbycie spadku,
chyba że umówiono się inaczej.
Tytuł X. PRZEPISY
SZCZEGÓLNE O DZIEDZICZENIU GOSPODARSTW ROLNYCH
Art. 1058. (258)Do dziedziczenia z
ustawy gospodarstw rolnych obejmujących grunty rolne o powierzchni
przekraczającej 1 ha stosuje się przepisy tytułów poprzedzających księgi
niniejszej ze zmianami wynikającymi z przepisów poniższych.
orzeczenia sądów
Art. 1059.(259) Spadkobiercy dziedziczą z
ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli w chwili otwarcia spadku:
1) stale pracują bezpośrednio przy produkcji rolnej albo
2) mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej,
albo
3) są małoletni bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do
szkół, albo
4) są trwale niezdolni do pracy.
orzeczenia sądów
Art. 1060.(260) W granicach określonych w
art. 931 § 2 wnuki spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku odpowiadają
warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczą gospodarstwo rolne
także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mogą gospodarstwa dziedziczyć dla
braku warunków przewidzianych w art. 1059. Przepis ten stosuje się odpowiednio
do dalszych zstępnych.
orzeczenia sądów
Art. 1061. (261)(uchylony).
orzeczenia sądów
Art. 1062. (262)§ 1. Rodzeństwo
spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku odpowiada warunkom przewidzianym w
art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczy gospodarstwo rolne także wtedy, gdy zstępni
spadkodawcy nie mogą gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunków przewidzianych
w art. 1059 lub w art. 1060.
§ 2. W
granicach określonych w art. 934 dzieci rodzeństwa spadkodawcy, które w chwili
otwarcia spadku odpowiadają warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2,
dziedziczą gospodarstwo rolne także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mogą
gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunków przewidzianych w art. 1059 lub w §
1 niniejszego artykułu. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych
zstępnych.
orzeczenia sądów
Art. 1063.(263) Jeżeli ani małżonek
spadkodawcy, ani żaden z jego krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy nie
odpowiada warunkom przewidzianym dla dziedziczenia gospodarstwa rolnego albo
jeżeli uprawnionymi do dziedziczenia są wyłącznie osoby, które w chwili
otwarcia spadku są trwale niezdolne do pracy, gospodarstwo dziedziczą
spadkobiercy na zasadach ogólnych.
orzeczenia sądów
Art. 1064. (264)Rozporządzenie
Rady Ministrów określi, jakie przygotowanie zawodowe uważa się za przygotowanie
zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, a także wypadki, w których pobieranie
nauki zawodu lub uczęszczanie do szkół uprawnia do dziedziczenia gospodarstwa
rolnego, oraz zasady i tryb stwierdzania trwałej niezdolności do pracy.
akty wykonawcze
orzeczenia sądów
Art. 1065.(265) (skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 1066. W stwierdzeniu nabycia spadku wymienia się
osobno spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne oraz ich udziały w tym
gospodarstwie.
orzeczenia sądów
Art. 1067. (266)§ 1. Do
zapisu, którego przedmiotem jest świadczenie pieniężne, stosuje się odpowiednio
przepis art. 216.
§ 2. Jeżeli
wykonanie zapisu prowadziłoby do podziału gospodarstwa rolnego lub wkładu
gruntowego w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, sprzecznego z zasadami
prawidłowej gospodarki rolnej, spadkobierca zobowiązany do wykonania zapisu
może żądać zamiany przedmiotu zapisu na świadczenie pieniężne.
orzeczenia sądów
Art. 1068.(267) (skreślony).
Art. 1069. (268) (skreślony).
Art. 1070. (269)W razie podziału
gospodarstwa rolnego, które należy do spadku, stosuje się odpowiednio przepisy
o podziale gospodarstw rolnych przy zniesieniu współwłasności.
orzeczenia sądów
Art. 10701.(270) W razie
zbycia udziału w spadku obejmującym gospodarstwo rolne stosuje się odpowiednio
art. 166 oraz art. 3 i 4 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju
rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592).
Art. 1071-1073.(271) (skreślone).
Art. 1074. (272) (uchylony).
Art. 1075.(273) (skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 1076. (274)(skreślony).
Art. 1077. (275)(uchylony).
Art. 1078. (276)(skreślony).
orzeczenia sądów
Art. 1079. Jeżeli oprócz gospodarstwa rolnego spadek
obejmuje inne przedmioty majątkowe, udziały spadkobierców w gospodarstwie
rolnym zalicza się na poczet ich udziałów w całości spadku.
orzeczenia sądów
Art. 1080. (277)(skreślony).
Art. 1081. Odpowiedzialność za długi spadkowe
związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego ponosi od chwili działu spadku
spadkobierca, któremu to gospodarstwo przypadło, oraz spadkobiercy otrzymujący
od niego spłaty. Każdy z tych spadkobierców ponosi odpowiedzialność w stosunku
do wartości otrzymanego udziału. Odpowiedzialność za inne długi ponoszą wszyscy
spadkobiercy na zasadach ogólnych.
orzeczenia sądów
Art. 1082. (278)Jeżeli do spadku
należy gospodarstwo rolne, ustalenie zachowku następuje z uwzględnieniem
przepisów niniejszego tytułu, a także odpowiednio art. 216.
orzeczenia sądów
Art. 1083-1085.(279) (skreślone).
Art. 1086. Przepisy tytułu niniejszego stosuje się
odpowiednio w wypadku, gdy do spadku należy wkład gruntowy w rolniczej
spółdzielni produkcyjnej, o ile przepisy poniższe nie stanowią inaczej.
orzeczenia sądów
Art. 1087. (280)§ 1. Należący
do spadku wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej dziedziczą ci
spośród spadkobierców, którzy w chwili otwarcia spadku:
1) są członkami tej spółdzielni albo
2) bądź są małoletni, bądź też pobierają naukę zawodu lub
uczęszczają do szkół, albo
3) są trwale niezdolni do pracy.
§ 2. W
braku spadkobierców określonych w punkcie pierwszym paragrafu poprzedzającego
wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej dziedziczą również
spadkobiercy, którzy pracują w gospodarstwie rolnym spółdzielni albo w ciągu
sześciu miesięcy od otwarcia spadku zostaną członkami tej spółdzielni.
§ 3. Przepisy
paragrafów poprzedzających dotyczą również działki przyzagrodowej i
siedliskowej, jeżeli należą one do spadku.